«آيا [كسانی‌ كه به مبدأ و معاد ايمان ندارند و در آیه‌ی قبل، به آنها اشاره شده است ارزشمندند يا] كسی‌ كه در طول شب در سجده و قيام اطاعت [خدا] می‌کند [و] از آخرت می‌ترسد و به رحمت خدا اميدوار است؟ بگو آيا كسانی‌ كه می‌دانند و كسانی‌ كه نمی‌دانند يكسانند؟ تنها خردمندانند كه پندپذيرند».

محتوای وحی عبارت است از همه‌ی علوم و معارفی که از جانب خدا بر پیامبر نازل شده ‌است. مانند: معارف مربوط به پروردگار جهان و صفات ثبوتی و سلبی او، معارف مربوط به معاد و جهان بعد از مرگ، و معارف مربوط به نبوت.

اسلام برای صیانت از هر حقی، فقه و قانون دارد، ولی اصرار دارد که با اخلاق و گذشت و بزرگواری در روابط و برخوردهای اجتماعی، زندگی را روان و شیرین سازید، اگر بین زن و شوهر و سایر فامیل، فداکاری، گذشت و رفتاری اخلاقی باشد نیازی به دادگاه و اعمال قانون پیدا نمی ‏شود و هم‏چنین روابط سایر اقشار مردم با یک‏دیگر.

در آیات مذکور خوردن مال یتیم را عین خوردن آتش معرفی کرده و طلا و نقره ذخیره شده را به عنوان وسیله عذاب دادن ذخیره‌کننده به شمار آورده آن‌گاه می‌گوید اینها عین چیزهایی است که برای خودتان ذخیره کرده‌اید، پس طعم آنها را بچشید.

سيره‌ی پيامبر و امامان نيز همين گونه بود، به هنگام نياز به طور مستقيم به خداى‌ متعال مراجعه مى‌‏كردند و هيچ‏گاه به ديگرى‌ توسل نمى‌‏جستند. و توسل به غير از خدا را موجب عدم استجابت دعا مى‌‏دانستند. هيچ‏گاه به مردم نمى‌‏گفتند: براى‌ قضاى‌ حاجت‏هاى‌ خود به ما توسل جوييد...

جهاد یکی از دستورات بسیار مهم اسلام است. بر مسلمانان واجب است، برای ترویج خداپرستی و اجرای احکام الهی و مبارزه‌ی با کفر و بیدادگری، با دشمنان اسلام و طرفداران مادیگری و بی‌دینی جنگ و جهاد نمایند. خدا در قرآن می‌فرماید: خدا دوست دارد کسانی را که در راه او، در صف سپاه اسلام، مانند بنای استواری جنگ می‌کنند.

مارقين، همان خوارج نهروان، دوازده هزار نفر بودند كه بعد از داستان حكميّت رودرروی امام ايستادند و به محاربه با امام پرداختند. تاريخ خوارج به‌راستی‌ از عجايب تاريخ اسلام است؛ زيرا آنها جمعيّتی‌ نه كافر بودند نه منافق، بلكه متعبّدانی‌ پرهيزكار بودند كه ارتكاب كبيره را نه تنها فسق بلكه كفر می‌دانستند.

مفضل بن عمر می‌گوید: از حضرت صادق(ع) سئوال کردم: صراط چیست؟ فرمود: راه معرفت و شناخت خدای عزّوجلّ، صراط دو صراط است: صراط در دنیا و صراط در آخرت. اما صراط در دنیا عبارت است از امام واجب‌الاطاعه، هر کس در دنیا او را بشناسد و از دستوراتش پیروی کند، در آخرت از صراطی که به صورت پلی بر جهنم نهاده شده عبور می‌کند.

حضرت صدّیقه‌ی کبری(س) به خدمتكار خانه‌اش چنين فرمود: اين حديث با حسن و حسينم برابری می‌كند؛ در صورتی‌ كه دو عبارت بيشتر نيست...

صورت و کلام در مرحله‌ی خیال و حس مشترک به وجود می‌آید. وقتی این حقائق علمی از قلب و روح پیامبر به قوه‌ی خیال و حس مشترک آن جناب نزول یافت، در این‌جاست که جبرئیل به صورت انسانی زیبا برای پیامبر جلوه می‌کند که با او سخن می‌گوید. زیرا مرحله‌ی خیال و حس مشترک مرحله‌ی صورت‌سازی است.

این عبادت بزرگ منافع بیشماری در بردارد: از نظر بهداشت، سبب استراحت دستگاه گوارش است و به سلامتی انسان کمک می‌کند؛ از نظر اخلاق، یک نوع تمرینی است برای پرهیزکاری و مقاومت در مقابل دشواری‌ها؛ ثروتمندان را به یاد درماندگان و گرسنگان می‌اندازد. امام صادق(ع) فرمود: روزه واجب شد، تا ثروتمندان مزه‌ی گرسنگی را بچشند و به یاد درماندگان و گرسنگان بیفتند و به آنان احسان و کمک نمایند.

در فلسفه و كلام اين مطلب نيز به اثبات رسيده كه علوم وحيانى‌ از سنخ علوم مفهومى‌ و حصولى‌ نيست كه به وسيله‌ی حواس ظاهر از خارج گرفته شود بلكه حقايقى‌ است نورانى‌ كه به وسيله‌ی فرشته وحى‌ در باطن ذات پيامبر افاضه و اشراق مى‌‏شود، و با چشم باطن آنها را مشاهده مى‌‏كند و با گوش باطن استماع مى‌‏نمايد. چون چنين است مرتكب خلاف و گناه نمى‌‏شود و معصوم است.

امام فرمود: كوچك‏ترين حق مسلمان اين است كه آن چه براى‌ خودت دوست دارى‌ براى‌ او نيز دوست بدارى‌. و آن‏چه براى‌ خود نمى‌‏پسندى‌ براى‌ او هم نپسندى‌. دوم اين كه از به خشم آوردن او اجتناب كنى‌، رضايتش را به دست آورى‌ و امرش را اطاعت كنى‌.

البته باید گفت که زیدبن‌ثابت برای انجام این مأموریت از هر جهت شایستگی داشت؛ چون اولاً: به ایمان، تقوا، امانت‌داری و کاردانی معروف بود. ثانیاً خودش حافظ مجموع آیات قرآن بود و دو مرتبه آنها را بر پیامبر اکرم(ص) خوانده و مورد تأیید قرار گرفته بود. ثالثاً: یکی از کاتبان رسمی وحی بود. رابعاً: نسخه‌ای از قرآن که مورد تأیید پیامبر قرار گرفته بود در اختیار داشت.

بعضی‌ در سخن گفتن، به‌ راستی‌، قهّار و سوار بر مركب كلامند و بعضی‌ ناتوان و همچون پيادگانند. در روز قيامت، زبان‌آوران به آثار سوء زبان‌آوری تربيت نشده پی‌ می‌برند كه زبان طَلِق (رها) چه بلایی بر سرشان آورده است؟! آرزو می‌کنند ای کاش لال بودیم.

با توجه به آیات و احادیث مذکور و ده‌ها مانند اینها در اصل شفاعت به طور اجمال نباید تردید کرد، خدای متعال به گناه‌کاران وعده شفاعت داده و به طور یقین به وعده‌اش عمل خواهد کرد. ولی وعده قبول شفاعت بدین‌گونه نیست که پایه‌های احکام و قوانین و تکالیف شرعی را سست گرداند و موجب این شود که بندگان به امید شفاعت مرتکب خلاف شوند.

ای کسانی که ایمان آورده‌اید خود و خانواده‌ی خود را از آتشی که هیزم آن مردم و سنگ‌ها هستند نگه‌ دارید. فرشتگانی درشت گفتار و سخت‌گیر بر آن آتش موکلند. از فرمان خدا تخلف نمی‌کنند و مأموریت خود را انجام می‌دهند.

خداوند متعال، یک سلسله دستورات و برنامه‌های عملی برای ما تعیین نموده که اگر مورد عمل قرار گیرند، زندگی دنیای ما با بهترین وجه، اداره می‌شود و در آخرت سعادتمند و رستگار خواهیم شد. این دستورات را فروع دین می‌نامند. فروع دین بسیار است، ولی مهم‌ترین آن‌ها هشت چیز می‌باشد: نماز، روزه، زکات، خمس، حج، جهاد، امر به معروف و نهی از منکر.

مودت، محبت و حبّ به معناى‌ دوست داشتن مى‌‏باشند. محبت حالت نفسانى‌ است كه دراين حالت نفسانىِ شخص محبّ نسبت به محبوب خود، يك نوع جذبه‌ی درونى‌ پيدا مى‌‏كند كه درك كردنى‌ است ولى‌ قابل توصيف نيست. محبت داراى‌ مراتب مختلفى‌ است كه مرتبه‌ی اعلاى‌ آن عشق ناميده مى‌‏شود، محبت مى‌‏تواند نسبت به اشخاص يا اشياء باشد اما به هر حال بى‌ ملاك نيست.

انکار نمی‌کنیم که اقوام وحشی از نظر جنسی قید و بند چندانی نداشتند، ولی با این حال عواملی که به این موضوع دامن بزند و آن را در محرّک‌ترین صورت خود جلوه دهد، نیز در میان آنها نبود، یا وسایل آن را نداشتند، در حالی که اروپا و آمریکای قرون اخیر، علاوه بر حذف بسیاری از قیود اخلاقی و اجتماعی مربوط به مسائل جنسی، از تمام وسایل برای بر افروختن آن کمک می‌گیرند.