[ای پیامبر!] پس به مهر و رحمتی از سوی خدا با آنان نرم خوی شدی، و اگر درشت خوی و سخت دل بودی از پیرامونت پراکنده می‌شدند؛ بنابراین از آنان گذشت کن، و برای آنان آمرزش بخواه، و در کارها با آنان مشورت کن، و چون تصمیم گرفتی بر خدا توکل کن؛ زیرا خدا توکل کنندگان را دوست دارد.

در میان سجایای گوناگون اخلاقی پیامبراکرم، اشتیاق شدید و کوشش خستگی‌ناپذیر آن حضرت در هدایت مردم و انجام رسالت خویش بیش از همه، مورد تأکید قرآن قرار گرفته است. آن حضرت نه تنها از هیچ تلاشی برای هدایت امت خود دریغ نکرد؛ بلکه چنان از گمراهی و جهالت کافران رنج می‌برد که غم و غصه‌ای جانکاه سراسر وجود وی را دربرگرفته...

آن‌ها در هر ماه از سال، یك روز را به‌عنوان عید می‌دانستند در آن روز به‌نوبت كنار یكى از آن درختان دوازده‌گانه می‌آمدند و گاو و گوسفند پاى آن درخت قربان می‌نمودند و جشن وسیع می‌گرفتند، و آتش روشن می‌کردند، وقتی‌که دود غلیظ آتش مانع دیدن آسمان می‌شد، در برابر درخت به خاك می‌افتادند و آن را می‌پرستیدند.

سجایای اخلاقی پیامبر اکرم(ص)، به قدری رفیع و بلند است که خداوند متعال در قرآن کریم بارها به تمجید و ستایش از آن پرداخته است. در پرتو همین سیرت نیکو بود که توانست دل‌های خفته‌ی بسیاری را بیدار ساخته و به آیین خود فراخواند.

پیامبر در همه‌ی زمینه‌ها، بهترین الگو برای مؤمنان است: عبادت و بندگی خداوند، اخلاص و توجه به خدا، استقامت و شکیبایی در برابر مشکلات، حسن خلق و رابطه‌ی نیکو با همگان، مدیریت و رهبری صحیح جامعه و دیگر شئون فردی و اجتماعی که آن حضرت در هر کدام از آن‌ها الگو و سرمشقی برای همه‌ی مسلمین می‌باشد.

عمده‌ی نیازهای معنوی بشر، فطری بوده و با گذشت زمان تغییر چندانی نمی‌کند. از این رو، شریعتی که به نیازهای فطری بشر پاسخ داده و برای مسائل نوظهور آن نیز راه حلی بیندیشد، می‌تواند تا ابد پاسخ‌گوی نیاز آنان باشد.

ذوالقرنین پادشاه عادلى بود، تصمیم گرفت باهمت قهرمانانه بر شرق و غرب جهان، حركت كند و همه را زیر پرچم خود آورد و در پرتو حكومت مقتدرانه خود، جلو ظلم و طغیان ظالمان و ستمگران را بگیرد، و تا آخرین حد توان خود از حریم مستضعفان دفاع نماید.

مقصود از «صراط مستقیم»، همان آئین حق و راه صحیح عبادت و بندگی خداوند است که مراتب و درجات مختلفی دارد. بنابراین، استواری آن حضرت بر راه راست در همه‌ی زمان‌ها، گویای عصمت آن حضرت می‌باشد.

سوگند به ستاره هنگامی که [برای غروب کردن در کرانه افق] افتد؛ که هرگز دوست شما از راه راست منحرف نشده، و [در ایمان و اعتقادش از راه راست] خطا نرفته؛ و از روی هوا و هوس سخن نمی‌گوید.

وجود فرستادگان خداوند در میان بشر، آثار و برکات علمی و تربیتی فراوانی برای جامعه‌ی بشری داشته است. در این میان، وجود پیامبر خاتم؛ حضرت محمّد مصطفی(ص) وجودی سراسر خیر و رحمت برای انسان‌ها بوده است.

پیامبران اولوالعزم به ترتیب عبارت‌اند از: نوح، ابراهیم، موسی، عیسی، محمد(ص). علت نامیدن ایشان به «اُولوالعزم» این است که دارای عزم و اراده‌های استوار و احکام آسمانی بوده‌اند.

تحقق عدالت از آرزوهای دیرینه‌ی جوامع بشری است. براساس آیات قرآن یکی از اهداف بعثت انبیاء تحقق عدالت در همه‌ی ابعاد قضایی، اجنماعی، سیاسی و... می‌باشد.

در منطق دینی، حکومت و سلطنت از آنِ خداوند بوده و از میان انواع نظام‌های سیاسی موجود در جهان، تنها حکومت خدا بر مردم پذیرفته است. این نوع از حکومت، در رهبری پیامبران، امامان یا جانشینان بر حق ایشان متجلی می‌گردد.

از جمله اهدافی که از آیات کریمه‌ی قرآن برای بعثت انبیاء استفاده می‌شود، مبارزه‌ی عملی با فسادهای رایج در هر زمان بوده است. با مطالعه‌ی قصص انبیاء در قرآن، درمی‌یابیم که آنان در زمان خود، با فسادهای متداول و رایجی روبرو بوده‌اند که مبارزه با آن را در سرلوحه‌ی برنامه‌های تبلیغی خود قرار می‌دادند.

تکامل وجودی انسان جز با علم و عمل حاصل نمی‌شود. پیامبران هم خرد و بینش انسان‌ها را رشد می‌دهند و هم عمل او را به درستی پرورش داده و متناسب با بینش صحیح و حق پرورش می‌دهند.

خداوند پیامبران را مبعوث نمود و پی‌درپی فرستاد تا وفا به پیمان فطرت را از آنان بخواهند و نعمت‌های فراموش شده را به یادشان بیاورند و در رساندن پیام خدا، اتمام حجت نمایند و غبار از روی گنجینه‌های خرد آنان برافشانند.

قرآنی كه از جانب خدا نازل شده است، آن كتابی است كه از جمله‌ی محتویات آن در سوره‌های «نحل و واقعه و احزاب»، «حجّیت» و ضرورت «بیان» رسول(ص) و اهل بیت رسول(ع) است؛ و امّا كتابی كه خبر از حجّیت بیان رسول(ص) و اهل بیت(ع) نمی‌دهد، قرآنی نیست كه از جانب خدا نازل شده و نور مبین باشد.

مهم‌ترین هدف رسالت پیامبران، هدایت انسان‌ها از تاریکی‌های جهل و ناآگاهی به سوی نور و کمال است. آنان علاوه بر شکوفایی دو نور هدایت درونی بندگان ـ یعنی عقل و فطرت ـ خود نیز آنان را به سوی نیکی‌ها راهنمایی می‌کنند.

عصمت انبیاء به معنای وجود مصونیت و دوری آنان از گناه و خطا در گفتار و کردار می‌باشد؛ یعنی آنان به سبب اعمال صالح خود، دارای ملکه‌ی نفسانی قدرت‌مندی گشته‌اند که زشتی و پلیدی گناه و خطا را بر آنان نمایان ساخته و آنان را از گناه و خطا دور می‌سازد.

در این‌که اصحاب رقیم کیان‌اند، بین مفسران و محدثان اختلاف‌نظر است، بعضی گفته‌اند: رقیم كوهى است كه غار اصحاب كهف در آنجا است، بعضى گفته‌اند: رقیم نام قریه‌ای بوده كه اصحاب كهف از آن خارج شدند، به عقیده بعضى رقیم نام لوح سنگى است كه قصه اصحاب كهف در آن نوشته شده است...