چهل حدیث درباره دو رويی و نفاق

1ـ «پیامبر گرامی اسلام صلی‌الله علیه و آله و سلم»:
مَن خالَفَتْ سَریرَتَهُ علانِیَتُهُ فَهُوَ مُنافقٌ.
منافق آن كسی است كه ظاهرش برخلاف باطنش باشد. (سفینه، ج 2، ص 606)

2ـ «مولی امیرالمؤمنین علیه‌السلام»:
ما اَقبَحَ بِالانسانِ أَنْ یكونَ ذاوَجهَین.
چقدر قبیح است که انسان دارای دو چهره متضاد و متفاوت باشد. (فهرست غرر، ص 395)

3ـ «پیامبر گرامی اسلام صلی‌الله علیه و آله و سلم»:
بِئسَ العبدُ عبدٌ هُمزَةٌ یُقبِلُ بِوَجهٍ و یُدبِرُ بِوَجهٍ!
آدم دورو تا چه اندازه پست و نکوهیده است، در حضور یک چهره دارد و در غیاب چهره‌ای دیگر! (الشهاب‌فی‌الحِکَم والآداب، ص 18)

4ـ «مولی امیرالمؤمنین علیه‌السلام»:
اَلمنافقُ مَكورٌ مُضِرٌّ مُرتابٌ.
آدم منافق فردی است مکّار، حیله‌گر، زیان‌رسان و همیشه محل شک و اتّهام است. (فهرست‌غرر، ص 394)

5ـ امام سجاد(ع):
اَلمنافقُ اِنْ حَدَّ ثَكَ كَذَّبَكَ و اِنْ وَعَدَكَ اَخلَفَكَ و إنِ ائْتَمَنْتَهُ خانَكَ و اِنْ خالَفتهُ اِغتابَكَ.
منافق کسی است هرگاه با تو حرف می‌زند دروغ می‌گوید و اگر به تو وعده می‌دهد خُلف وعده می‌کند، هر وقت امانت به او سپردی به تو خیانت می‌نماید و چنانچه با او مخالفت کنی در پشت سر، تو را غیبت می‌کند. (بحار، ج 72، ص 205)

6ـ «مولی امیرالمؤمنین علیه‌السلام»:
نِفاقُ المَرءِ مِن ذُلٍّ یَجِدُهُ فی نَفسِه.
نفاق و دورویی نشانه (عقده) حقارتی است که شخص منافق در درون خود احساس می‌کند. (فهرست غرر، ص 395)

7ـ «مولی امیرالمؤمنین علیه‌السلام»:
اِیّاكَ وَالنِّفاقَ فَاِنّ ذالوَجهَینِ لایكونُ وَجیهاً عِندَ اللهِ.
برحذر باش و از نفاق بپرهیز و بدان که آدم‌ دو چهره نزد خدا وِجهه و منزلتی ندارد. (فهرست‌غرر، ص 394)

8ـ «پیامبر گرامی اسلام صلی‌الله علیه و آله و سلم»:
مَن كانَ لَهُ وجهانِ فی‌الدُّنیا كانَ لَهُ یَومَ القیامَةِ لِسانانِ مِن نارٍ.
کسی که در دنیا دارای دو چهره باشد در روز قیامت دارای دو زبان آتشین خواهد بود. (خصال، ج 1، ص 20)

9ـ «امام جعفرصادق(علیه‌السلام)»:
مَن نَمَّ اِلیكَ سَیَنِمُّ علیك!
کسی که در نزد تو از دیگران بدگویی می‌کند (مسلّماً) نزد دیگران هم از تو بدگویی خواهد کرد! (تحف‌العقول، ص 329)

10ـ «مولی امیرالمؤمنین علیه‌السلام»:
شَرُّ الاَخلاقِ اَلكِذبُ والنفاقُ.
بدترین خصلت‌ها: یکی دروغ و دیگری نفاق و دورویی است. (فهرست غرر، ص 344)

11ـ «مولی امیرالمؤمنین علیه‌السلام»:
بِالكِذبِ یَتزَیَّنُ أهلُ النِّفاقِ.
آدم‌های منافق با توسّل به كِذب و تزویر كارهای (ناپسند) خود را زیبا و نیكو جلوه می‌دهند. (فهرست غرر، ص 344)

12ـ «مولی امیرالمؤمنین علیه‌السلام»:
من اَطاعَ الواشی ضَیَّعَ الصّدیقَ.
كسی كه به حرف آدم سخن‌چین گوش بدهد دوستان خود را از دست خواهد داد. (نهج‌البلاغه، كلمة 231)

13ـ «پیامبر گرامی اسلام صلی‌الله علیه و آله و سلم»:
لایَنبغی لِذی الْوَجهَینِ أَن یَكونَ أَمیناً عِندَاللهِ.
آدم دو چهره سزاوار نیست و نشاید كه نزد خدا فردی امین و درستكار به حساب آید. (شهاب‌الاخبار، ص 344)

14ـ «پیامبر گرامی اسلام صلی‌الله علیه و آله و سلم»:
مِن شَرِّ النّاسِ عِندَ اللهِ عَزَّوَجَلَّ یَومَ القِیامَةِ ذُوالوَجهَین.
آدم دوچهره در روز قیامت یکی از بدترین مردم نزد خداوند متعال به شمار می‌آید. (خصال، ج 1، ص 20)

15ـ «مولی امیرالمؤمنین علیه‌السلام»:
أَسوءُ الصِّدقِ اَلنَّمیمةُ!
بدترین سخن راست (دروغ هم نیست) سخنِ سخن‌چین است! (فهرست‌غرر، ص 397)

16ـ «مولی امیرالمؤمنین علیه‌السلام»:
اِنَّ اللهَ تباركَ وَ تعالی یُبغضُ مِن عِبادِهِ المُتَلَوِّنَ.
خداوند تبارک و تعالی بندة چندرنگ و چند چهرة خود را دشمن می‌دارد.(خصال، ج 2، ص 144)

17ـ «امام محمدباقر(علیه‌السلام)»:
مُحَرَّمَةٌ اَلجَنَّةُ عَلی القَتّاتینَ والمَشّائینَ بِالنَّمیمةِ.
آدم‌های سخن‌چین که کارشان مُدام تفرقه انداختن و دوبهم‌زنی میان مردم است، بهشت برای آن‌ها حرام خواهد بود. (اصول کافی، ج 4، ص 75)

18ـ «مولی امیرالمؤمنین علیه‌السلام»:
یَعمَلُ النَّمّامُ فی ساعةٍ فِتنَةَ أشهُرٍ!
آدم سخن‌چین در پاسی اندک از زمان، ماه‌ها فتنه و آشوب برپا می‌کند! (مواعظ عددیه، ص 25)

19ـ «مولی امیرالمؤمنین علیه‌السلام»:
لا تَصحَبِ المائِقَ فَیُزَیِّنُ لَكَ فِعلَهُ وَ یَوَدُّ اَنَّكَ مِثلُهُ!
با آدم چاپلوس رفاقت مکن، او با چرب‌زبانی کارهای خود را برای تو زیبا جلوه می‌دهد و دوست دارد تو نیز هم‌رنگ او باشی! (فهرست غرر، ص 198)

20ـ «پیامبر گرامی اسلام صلی‌الله علیه و آله و سلم»:
اِنَّ عَذابَ القَبر مِنَ النَّمیةِ وَ الغیبَةِ والكِذبِ.
عذاب قبر در اثر (این سه چیز): سخن‌چینی، غیبت کردن و دروغ گفتن است. (مستدرک، ج 9، ص 121)

21ـ «مولی امیرالمؤمنین علیه‌السلام»:
مَن مَدَحَكَ بِما لَیسَ فیكَ فَهُوَ خَلیقٌ أَنَ یذُمَّكَ بِما لَیسَ فیكَ!
كسی كه بی‌جهت و دروغین از تو تعریف می‌كند شایسته است كه بی‌جهت و با تهمت‌زنی نیز از تو بدگویی نماید! (فهرست غرر، ص 362)

22ـ «امام جعفرصادق(علیه‌السلام)»:
ثَلاثةٌ لایَدخلونَ الجَنَّةَ: اَلسَّفّاكُ للِدّمِ و شارِبُ الخَمرِ وَ مَشّاءٌ بِالنّمیمةِ.
سه نفرند که به بهشت راه نخواهند یافت: قاتل خون‌آشام، آدم‌ مشروب‌خوار و کسی که کارش نمّامی است. (بحار، ج 75، ص 264)

23ـ «پیامبر گرامی اسلام صلی‌الله علیه و آله و سلم»:
یَجی‌ءُ یَومَ القیامةِ ذوالوَجهینِ دالِعاً لِسانَهُ فی‌قفاهُ و آخَرُ مِن قُداّمِه یَلتَهِبانِ ناراً حتّی یَلَهبا جَسَدَهُ.
آدم دورو در روز قیامت با دو زبان آویزان و آتشین وارد محشر می‌شود: یکی از پیشِ رو و دیگری از قفا بدن او را شعله‌ور می‌سازند. (خصال، ج 1، ص 20)

24ـ «مولی امیرالمؤمنین علیه‌السلام»:
النَّمیمةُ ذَنبٌ لایُنسی!
نمّامی و دوبهم‌زنی یک (لکّه و) گناهی است که فراموش نمی‌شود! (فهرست‌غرر، ص 397)

25ـ «امام جعفرصادق(علیه‌السلام)»:
مَن مَشی فی نمیمةٍ بَینَ اِثنَین سَلَّطَ اللهُ عَلَیهِ فی قَبرِهِ ناراً تُحرِقُهُ اِلی یَومِ القِیامَةِ.
کسی که میان دو نفر دوبهم‌زنی کند خداوند در قبرش آتشی می‌افروزد که تا روز قیامت در آن بسوزد. (بحار، ج 76، ص 364)

26ـ «امام جعفرصادق(علیه‌السلام)»:
اِنَّ النَّمامَ شَرُّ مَن وَطَیءَ الأَرضَ بِقَدَمٍ!
آدم سخن‌چین دوبهم‌زن، بدترین مخلوقات خدا است که بر روی زمین قدم گذاشته است! (لئالی‌الأخبار، ج 5، ص 244)

27ـ «مولی امیرالمؤمنین علیه‌السلام»:
اَكذِبِ السِّعایَةَ وَ النّمیمَةَ باطلَةً كانَتْ أَو صَحیحَةً.
هر نوع سعایت و سخن‌‌چینی را تکذیب کن، خواه راست باشد یا دروغ، (فهرست غرر، ص 161)

28ـ «امام موسی‌كاظم(علیه‌السلام)»:
و هل یَكُبُّ النّاسَ عَلی مَنَاخِرِهم فی‌النّارِ اِلاّ حَصائِدُ أَلسِنَتِهِم؟!
آیا مگر مردم جز از راه محصول زبانشان (فردا) در جهنم سرافکنده سرنگون خواهند شد؟! (بحار، ج 78، ص 311)

29ـ «پیامبر گرامی اسلام صلی‌الله علیه و آله و سلم»:
مَن رَدَّ عَن أَخیهِ نَمیمةً سَمِعَها فی مَجلِسٍ رَدَّ اللهُ عَنهُ اَلفَ بابٍ مِنَ الشَّرِّ فی‌الدُّنیا وَ الآخِرَة.
كسی كه در جایی باشد و مانع از سعایت و نمّامی از برادر دینی خود باشد خداوند هزار باب از شرور را در دنیا و آخرت از او باز خواهد داشت. (لئالی الأخبار، ج 5، ص 244)

30ـ «مولی امیرالمؤمنین علیه‌السلام»:
لا تَجتَمِعُ أمانَةٌ وَ نَمیمةٌ.
(این دو صفت) امین بودن با سخن چنین بودن در یك نفر جمع نمی‌شوند. (فهرست غرر، ص 397)

31ـ «امام جعفرصادق(علیه‌السلام)»:
إنّ مِن أكبَرِ السِّحرِ اَلنَّمیةَ، یُفَرِّقُ فیها بَینَ المُتَحابیّنَ وَ یجلبُ العَداوَةَ عَلَی المُتَصافیِن.
دوبهم‌زنی یکی از بزرگ‌ترین سحر و جادوها است. بین دوستان تفرقه می‌اندازد و میان نزدیکان و هم دلان، عداوت و دشمنی ایجاد می‌نماید. (سفینه، ج 2، ص 614)

32ـ «پیامبر گرامی اسلام صلی‌الله علیه و آله و سلم»:
لمّا اُسرِیَ بی رأیَتُ اِمَرأَةً رَأسُها رأسُ خِنزیرٍ وَ بَدنُها بَدَنُ الحمارِ و عَلَیها اَلفُ اَلفِ لَونٍ مِنَ العذابِ. اِنّها كانَت نمّامةٌ كَذّابَة.
در شب معراج زنی دیدم سرش به صورت خوک و بدنی به شکل الاغ داشت و با هزار هزار (یک میلیون) گونه عذاب شکنجه می‌شد. او زنی دوبهم‌زن و دروغگو بود. (بحار، ج 75، ص 264)

33ـ «امام زین‌العابدین(علیه‌السلام)»:
اِنَّ نَقَلَةَ النَّمیمَةِ هُم كِلابُ النّار.
کسانی که کارشان تفرقه و دوبهم‌زنی میان مردم است همان‌هایی هستند که (فردا) سگ‌های جهنم خواهند بود! (لئالی‌الأخبار، ج 5، ص 244)

34ـ «پیامبر گرامی اسلام صلی‌الله علیه و آله و سلم»:
اِحذَرِ الغیبَةَ وَالنّمیمَةَ، فَاِنَّ الغیبَةَ تُفطِرُ والنّمیمَةَ تُوجِبُ عَذابَ القَبرِ.
برحذر باش! و از غیبت کردن و دوبهم‌زنی بپرهیز. غیبت کردن مانع قبولی روزه است و دوبهم‌زنی باعث عذاب قبر می‌شود. (تحف‌العقول، ص 14)

35ـ «پیامبر گرامی اسلام صلی‌الله علیه و آله و سلم»:
ذُوالوَجهَینِ لاِیكونُ وَجیهاً.
آدم دو چهره، وِجهه و حیثیتّی ندارد. (دُرج‌گهر، ص 73)

36ـ «مولی امیرالمؤمنین علیه‌السلام»:
لِلمُنافِقِ ثَلاثُ عَلاماتٍ: اِذا حَدَّثَ كَذِبَ و اِذا وَعَدَ أَخلَفَ و إذا اؤْتُمِنَ خانَ.
آدم منافق سه علامت دارد: در سخن دروغ می‌گوید، در وعده به قول خود وفا نمی‌کند و در امانت دیگران خیانت می‌نماید. (الشهاب‌فی‌الحِکَمِ والآداب، ص 85)

37ـ «مولی امیرالمؤمنین علیه‌السلام»:
مَثَلُ المُنافِقِ كالحَنظَلَةِ، اَلخَضِرَةُ اوراقُها اَلمُرُّ مَذاقُها.
آدم منافق بَسان درخت حَنظل است، برگ‌هایش سبز و خُرّم اما طَعم تلخ و ناگواری دارد. (فهرست غرر، ص 395)

38ـ «امام حسن عسكری(علیه‌السلام)»:
بِئسَ العبدُ عَبدٌ یكون ذاوَجهَینِ وَ ذالِسانَینِ، یُطری أَخاهُ شاهِداً وَیَأكُلُهُ غائِباً.
به راستی که آدم دوچهره و دوزبان چه بد بنده‌ای است، در حضور از انسان تعریف می‌کند و در پشت سر، او را می‌خورد (غیبت‌ می‌کند). (تحف‌العقول، ص 518)

39ـ «مولی امیرالمؤمنین علیه‌السلام»:
اَكبَرُ الحُمقِ اَلاِغراقُ فی ‌المَدح وَ الذَّمِّ.
بزرگترین حماقت، زیاده‌روی در ستایش و یا سرزنش دیگران است. (فهرست‌ غرر، ص 361)

40ـ «مولی امیرالمؤمنین علیه‌السلام»:
طَلَبُ الثَّناءِ بِغَیرِ استحقاقٍ خُرْقٌ
توقع تعریف بیجا از مردم برای خود نشانة حماقت و ابلهی است. (فهرست غرر، ص 361)

منبع: شکوفه های حکمت