امامان چگونه می‌توانند شفیع ما باشند و حاجات ما را برآورده کنند؟

پرسش: امامی که خود محتاج است و من باید برای سلامتی او دعا کنم و صدقه دهم چگـونه می‌تواند شفیع ما باشد و حاجات ما را برآورده کند؟

پاسخ: این سؤال چند مطلب را به‌طور ضمنی در خود جای‌داده که باید روشن گردد.

اولاً این سخن صحیح نیست که امام یا پیامبر محتاج دعای ما یا صدقه ما باشند. به تعبیر امام صادق(ع) خطاب به یکی از اصحاب خود (‌ابوبصیر) که ‌می‌فرمایند:

 يَا أَبَا مُحَمَّدٍ أَ مَا عَلِمَتْ أَنَّ الدُّنْيَا وَ الْآخِرَةَ لِلْإِمَامِ‏ يَضَعُهَا حَيْثُ يَشَاءُ وَ يَدْفَعُهَا إِلَى مَنْ يَشَاءُ جَائِزٌ لَهُ ذَلِكَ مِنَ اللَّه‏[1] (ای ابو محمد، آیا نمی‌دانی تمام دنیا و آخرت برای امام است و به اذنی که پروردگار به او داده، آن را هرجایی که بخواهد و در اختیار هر کس که بخواهد قرار می‌دهد). 

همچنین دعای ما نسبت به ایشان بیشترین ثمره را برای خودمان خواهد داشت، والا خداوند خود حافظ و نگهبان معصومین علیهم‌السلام می‌باشد، مضافاً اینکه دعا و صلوات خداوند و ملائکه او بر پیامبر دائمی و همیشگی است[2] و باعث ترفیع درجات ایشان است، کما اینکه دعا و صلوات مؤمنین بر ایشان و اهل‌بیت گرامی‌شان همانا باعث تقرب الهی و رفعت جایگاه مؤمنین خواهد بود.

 امام زمان(عج) در انتهای نامه‌ای در پاسخ به یکی از شیعیان ایشان (اسحاق بن یعقوب) فرمودند: براى تعجیل در فرج و ظهور من زیاد دعا كنید، چرا که رهایى شما از قیدوبندها در همین دعا است[3]

ثانیاً توسل و واسطه قرار دادن امری برای قرب و نزدیکی به خداوند از مسائلی است که در قرآن کریم به آن اشاره‌شده، در سوره مائده آیه 35 خداوند می‌فرماید: 

«يَا أَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُواْ اتَّقُواْ اللّهَوَابْتَغُواْ إِلَيهِ الْوَسِيلَةَوَجَاهِدُواْ فِي سَبِيلِهِ لَعَلَّكُمْ تُفْلِحُونَ» (ای کسانی که ایمان آورده‌اید! تقوا پیشه کنید و وسیله‌ای برای تقرب به او بجوئید و در راه او جهاد کنید، باشد که رستگار شوید) 

همچنان که در تمامی امور مادی و دنیوی، برای انجام کارها نیازمند وسایط و وسایلی هستیم و مثلاً برای به ثمر رساندن یک درخت، علاوه بر کاشت نهال، نیازمند آبیاری و نور رسانی و نظارت مداوم نیز می‌باشیم، برای تعالی روح و رسیدن به قرب الهی و راز و نیاز با معبود، نیازمند به وسایطی هستیم تا بین ما و مبدأ هستی ارتباط برقرار سازد. 

اگر به احادیث و روایات در این زمینه رجوع کنیم درمی‌یابیم که یکی از مصادیق این وسایط، معصومین علیهم‌السلام هستند. به‌عنوان نمونه در عیون أخبار الرضا ع روایتی وجود دارد که حضرت امام رضاع حدیثی از پیامبر ص نقل می‌کنند: الْأَئِمَّةُ مِنْ وُلْدِ الْحُسَيْنِ ع ... هُمُ‏ الْوَسِيلَةُ إِلَى اللَّهِ عَزَّ وَ جَلَّ.[4] (امامان از فرزندان حسین(ع) ... همانا ایشان وسیله و واسطه در پیشگاه خداوند هستند)

بنابراین در پاسخ به این سؤال باید گفت که نه‌تنها دعای ما و یا صدقه ما برای سلامتی امامان بزرگوار موردنیاز و احتیاج ایشان نیست، بلکه علاوه بر انتفاع ما از نفس دعا کردن برای آن‌ها، همانا واسطه قرار دادن ایشان بین ما و خداوند است که این امر سبب تعالی روح و قرب الهی خواهد بود و باعث استجابت خواسته‌های ما نیز می‌گردد.

پی‌نوشت:

دفتر نشر فرهنگ و معارف اسلامی مسجد هدایت

صادق تهرانی