عرفان چیست؟ عارف کیست؟

معرفت و شناخت خداوند برترین معارف است. امام علی(ع)، الحکم الزاهره، 1/37
کسی خود را بشناسد به تحقیق خدایش را شناخته است. امام علی(ع)، همان
سؤال: خواهشمند است تعریفی از عرفان و عارف در اسلام مرقوم فرمایید. و آیا افراد مخصوصی به این مقام می‌رسند، یا برای هر کس ممکن است؟

 

حضرت آیت الله صافی گلپایگانی:
متأسفانه لفظ عرفان و عارف در عصر ما مورد سوء استفاده و منحرف کردن مردم از تعالیم واضح دین شده است. این دو لفظ قابل اطلاق بر هر مسلمانی است که معرفت به توحید خدا از سایر عقاید حقه داشته باشد. هر کس در خلقت آسمان و زمین و آیات الهی و عجایب عالم آفرینش و عظمت و وسعت عالم و دلایل بی شمار بر علم و قدرت و حکمت خدا بیشتر فکر کند، علم و عرفانش بیشتر است. إِنَّ فِی خَلْقِ السَّمَاوَاتِ وَالْأَرْضِ وَاخْتِلَافِ اللَّیْلِ وَالنَّهَارِ لَآیَاتٍ لِّأُولِی الْأَلْبَاب. الَّذِینَ یَذْکُرُونَ اللَّهَ قِیَماً وَ قُعُوداً وَ عَلى جُنُوبِهِمْ وَ یَتَفَکرُونَ فى خَلْقِ السمَاوَاتِ وَ الاَرْضِ ربَّنَا مَا خَلَقْت هَذَا بَاطِلاً سبْحَانَک فَقِنَا عَذَاب النَّارِ. تفکر در خلق و تفکر در فناء دنیا همه عرفان بخش است. تفکر در خود انسان در چشم و گوش و بینی و میلیون ها اسرار وجود انسان که هنوز هم بیشترش ناشناخته است، همه معرفت بخش است. متوجه باشید، به اسم عارف و عرفان و سیر و سلوک، افراد خاصی را صاحب رابطه نگیرید.

 

حضرت آیت الله تبریزی:
عارف حقیقی در زمان کسی است که در معارف حق و اعتقادات صحیحه تحصیل یقین کرده که هیچ شبهه و وسوسه‌ای در او اثر ندارد. گویا مانعی از دیدن حق ندارد و خدای متعال را ناظر بر خود دیده و به وظایف شرعی خود عامل و مراقب نفس خود می باشد.

 

حضرت آیت الله سیستانی:
عرفان شناخت خداوند است و عرفان واقعی آن است که انبیاء و ائمه علیهم السلام پرچمدار آن بودند و مردم را به سوی آن هدایت می کردند. و اما مدعیان عرفان که در مقابل آنها مکتبی بنا نهاده‌اند، پیروان باطل هستند و باید با آنها مبارزه شود.

 

حضرت آیت الله مکارم شیرازی:
عرفان همان شناخت خداوند و صفات جمال و جلال اوست و هرکس به مقدار توان خود از صفای قلبش می تواند از آن بهره ای داشته باشد. درباره عرفان اسلامی به کتاب اخلاق در قرآن مراجعه کنید.

 

حضرت آیت الله بهجت:
مهم عمل به وظایف شرعیه است. عمل به دستورات آسمانی، عرفان واقعی را به انسان می نمایاند و به جایی می رسد که می گوید: مَا أَعْبُدُ رَبّاً لَمْ أَرَهُ. عرفان حقیقی از التزام کامل به تمامی دستورات شرع مقدس که اهم دستورات آن ترک معصیت در اعتقاد و عمل است، حاصل می گردد و منحصر به شخص مخصوصی نیست، بلکه برای همه می ‌باشد، و این التزام به عقیده و عمل باید در همه باشد تا نتیجه دهد، آن هم به مراتب. (مناظرات و مکاتبات، 153)