آموزه‌های اعتقادی و عبادی از نگاه صحیفه سجادیه| ۱۰
در فراز نخست سخن از دو ویژگی پیامبر(ص) یعنی عبد بودن و رسالت او به میان آمده و حاکی از آن است که مسئله عبودیّت و بندگی کامل خدا سنگ زیرین رشد و تعالی و تحصیل درجات عالی، مانند نبوّت، رسالت و امامت است. علّامه حلّی (م ۷۲۶ ه. ق) نبوّت پیامبر اسلام(ص) را در پنج بحث به طور فشرده بررسی کرده که عبارت‌اند از:
1- مسئله نبوّت پیامبر(ص) و ذکر بعضی از معجزات او.
۲- لزوم عصمت (دوری از گناه و خطا) پیامبر(ص)
٣- عصمت پیامبر(ص) از آغاز عمر تا پایان عمر شریفش.
۴- لزوم برتری جسمی و معنوی پیامبر(ص) نسبت به همه مردم عصرش.
۵- پاکی و دوری آن حضرت از هرگونه عیوب ظاهری، بدنی، معنوی و اخلاقی.[1]
با این اشاره نظر شما را به مطالبی از پیامبر اسلام(ص) از نگاه صحیفه سجّادیّه جلب می‌کنیم.
1. در بند ۳ تا ۲۳ از دعای دوم می‌خوانیم:
«اللّهُمَّ فَصَلِّ عَلَى محمّد أَمِينِكَ عَلَى وَحْيِكَ، وَ نَجِيبِكَ مِنْ خَلْقِكَ، وَ صَفِيِّكَ مِنْ عِبَادِكَ، إِمَامِ الرَّحْمَةِ، وَ قَائِدِ الْخَيْرِ، وَ مِفْتَاحِ الْبَرَكَةِ.- كَمَا نَصَبَ لِأَمْرِكَ نَفْسَهُ- وَ عَرَّضَ فِيكَ لِلْمَكْرُوهِ بَدَنَهُ - وَ كَاشَفَ فِي الدُّعَاءِ إِلَيْكَ حَامّتهُ- وَ حَارَبَ فِي رِضَاكَ أُسْرَتَهُ وَ قَطَعَ فِي إِحْيَاءِ دِينِكَ رَحِمَهُ. - وَ أَقْصَى الْأَدْنَيْنَ عَلَى جُحُودِهِمْ ...»
«خداوندا رحمت و درود بر محمّد(ص) بفرست، همان که دارای این صفات است:
١۔ امانت‌دار وحی تو. ۲- شریف‌ترین انسان‌ها نسبت به همه مخلوقات. ۳- برگزیده و پسندیده‌تر از بندگانت. ۴- پیشوای رحمت. ۵ - پیشرو نیکی. ۶- کلید برکت. ۷- آن پیامبری که برای اجرای فرمانت جانش را به زحمت و خطر انداخت. ۸- و پیکرش را در راه تو دستخوش رنج‌ها و ناگواری‌ها ساخت. ۹- و در دعوت انسان‌ها به سوی تو، دشمنی‌اش را به خویشان مشرکش آشکار نمود. [و برای رضای تو از نزدیک‌ترین افرادش دوری گزید] ۱۰- برای خشنودی تو با قبیله و دودمانش جنگید. ۱۱- و برای زنده ساختن دینت، رابطه خویشاوندی‌اش را از خویشانت برید. ۱۲- نزدیکانش را به خاطر انکارشان، از خود طرد کرد. ۱۳- و دورترین مردم را به خاطر پذیرش دین تو به خود نزدیک ساخت. ۱۴- و برای رضای تو با دورترین مردم از نظر نسب و مکان که ایمان آورده بودند دوستی کرد. ۱۵- و برای دوستی‌ات، با نزدیک‌ترین افرادش دشمنی کرد. ۱۶- و در ابلاغ رسالت و پیام تو، جانش را به رنج انداخت. ۱۷- عمرش را به اندرز و نصیحت و تربیت پذیرندگان دعوتت سپری کرد. 18- و در این راه از وطنش(مکّه) به سوی سرزمین‌های دور و غربت، دست کشید و برای احیاء دینت و یاری طلبی بر ضد کافران، هجرت نمود. 19- تا اینکه پیروز شد و اولیائت را به مقصود رسانید. ۲۰- او با نیرو گرفتن از تو قیام کرد و به پا خاست. ۲۱- در درون پایگاه‌های دشمنان با آن‌ها نبرد کرد و در قرارگاهشان به آن‌ها یورش برد. ۲۲. تا اینکه در پرتو جهاد و پیکار خستگی‌ناپذیر پیامبر(ص) فرمان خدا جاری و آشکار شد، گرچه برای کافران ناخوش آیند بود. خدایا مقام پیامبر(ص) را به خاطر رنج‌هایش در راهت، به عالی‌ترین درجات بهشتی، بلند فرما آن‌گونه که هیچ کس به آن نرسد و هیچ یک از فرشتگان مقرّب و پیامبران مرسل همسان آن نگردند.»
شرح کوتاه
در این دعا از بند ۳ تا ۲۳ سخن از بخشی از تلاش‌ها، خلوص، رنج‌ها، نبردها و بریدن از بستگان برای احیای دین و نزدیک نمودن دورافتادگان برای حمایت از دین و سایر ویژگی‌های پیامبر اعظم(ص) سخن به میان آمده است؛ و از کوشش‌های طاقت‌فرسا و بی‌دریغش در راه پیشبرد اسلام و جان‌فشانی آن بزرگوار برای اعلای کلمه حق و ابطال باطل، مطالب سازنده با واژه‌هایی بسیار فصيح و شیوا و درعین‌حال کوتاه، پرده‌برداری شده که بیان هر فصل آن، شرح مفصلی می‌طلبد و سرانجام عالی‌ترین مقام که بالاتر از آن برای مخلوقات نیست، برای او از درگاه الهی خواسته شده است.
و در پایان شفاعت او از اهل‌بیت پاک و امّت با ایمانش تقاضا شده با این بیان:
«وَ عَرِّفْهُ فِي أَهْلِهِ الطّاهِرِينَ وَ امّتهِ الْمُؤْمِنِينَ مِنْ حُسْنِ الشَّفَاعَةِ أَجَلَّ مَا وَعَدْتَهُ»؛
«خدایا! در مورد اهل‌بیت پاک و امّت با ایمانش شفاعت نیکویت را بیش از آنچه به او وعده داده‌ای، به او اعلام کن.»
۲- در بند 1 و ۴ از دعای بیست و چهارم چنین می‌خوانیم:
«اللّهُمّ صَلِّ عَلَى مُحَمَّدٍ عَبْدِكَ وَ رَسُولِكَ، وَ أَهْلِ بَيْتِهِ الطَّاهِرِينَ، وَ اخْصُصْهُمْ بِأَفْضَلِ صَلَوَاتِكَ وَ رَحْمَتِكَ وَ بَرَكَاتِكَ وَ سَلَامِكَ.
اللّهُمّ صَلِّ عَلَى مُحَمَّدٍ وَ آلِهِ كَمَا شَرَّفْتَنَا بِهِ، وَ صَلِّ عَلَى مُحَمَّدٍ وَ آلِهِ، كَمَا أَوْجَبْتَ لَنَا الْحَقّ عَلَى الْخَلْقِ بِسَبَبِهِ»؛
«خداوندا! بر محمّد بنده و رسولت و بر خاندان پاکش رحمت فرست و آن‌ها را به برترین درودها و برکت‌ها و سلامت، اختصاص بده.
خدایا! بر محمّد و دودمانش رحمت بفرست، همان‌گونه که ما را به وجود آن حضرت افتخار و شرافت بخشیدی و رحمت بفرست بر محمّد و آلش، همان‌گونه که به خاطر وجود مبارک آن حضرت، برای ما حقی را بر مردم واجب فرموده‌ای.»
شرح کوتاه
صلوات و درود بر محمّد و آل پاکش و رازهای آن نیاز به بيان جداگانه‌ای دارد و در اینجا فقط به این مطلب اشاره می‌شود که این صلوات‌ها مایه پیوند تنگاتنگ و مقدّس بین ما و پیامبر و دودمانش می‌شوند و روشن است که در سایه این ارتباط برکات فراوانی نصیب ما می‌گردد.
در فراز نخست سخن از دو ویژگی پیامبر(ص) یعنی عبد بودن و رسالت او به میان آمده و حاکی از آن است که مسئله عبودیّت و بندگی کامل خدا سنگ زیرین رشد و تعالی و تحصیل درجات عالی، مانند نبوّت، رسالت و امامت است. چنان‌که این مطلب در مورد ابراهیم خلیل در آیه ۱۲۴ بقره اشاره شده است، آنجا که می‌خوانیم:
«وَ إِذِ ابْتَلي إِبْراهيمَ رَبُّهُ بِکَلِماتٍ فَأَتَمَّهُنََّ ...»؛
«و به یاد آور ابراهیم را که پروردگارش او را به حوادثی آزمایش کرد و او به خوبی از عهده این آزمایش‌ها برآمد، آنگاه خداوند فرمود: من تو را امام و رهبر مردم قرار دادم.»
و در فراز بعد، پس از صلوات و درود، سخن از امتیاز و شرافت معنوی است که خداوند در پرتو هدایت‌های پیامبر اسلام(ص) به ما عطا فرموده است؛ و به سبب آن، حضرت حق ما را بر مردم واجب نموده است؛ یعنی ما در سایه چنین شرافتی، الگوی جهانیان هستیم و چنین حقی بر آن‌ها یافته‌ایم که ادای حق ما، از ناحیه انسان‌ها، به این است که از پیامبر اسلام پیروی نموده و در سایه این پیروی، حق او را ادا کنند، خود را از گمراهی‌ها نجات داده و به سعادت ابدی نائل شوند.
٣- و در بندهای ۱۷ تا ۲۲ از دعای چهل و دوم پس از فرستادن درود و رحمت بر محمّد(ص) درخواست‌هایی در شأن پیامبر اکرم(ص) و عُلوّ درجات او و نیایش برای خودمان در اینکه در صف پیروان او و هم‌نشین او در قیامت و نوشیدن از آب کوثر از جام او در بهشت و ... شده به این ترتیب:
«اللّهُمّ صَلِّ عَلَى مُحَمَّدٍ عَبْدِكَ وَ رَسُولِكَ كَمَا بَلَّغَ رِسَالَتَكَ، وَ صَدَعَ بِأَمْرِكَ، وَ نَصَحَ لِعِبَادِكَ ...»؛
«خداوندا! بر محمّد(ص) بنده‌ات و رسولت رحمت و درود بفرست، همان‌گونه که او رسالتت را به مردم ابلاغ کرد و با صدای رسا و آشکار، فرمانت را به مردم رسانید و به نصیحت و اندرز بندگانت پرداخت.
خداوندا! پیامبر ما را - که صلواتت بر او و بر آلش باد، در روز قیامت نزدیک‌ترین پیامبر در نزد حضرتت، قرار بده و شفاعت او را بانفوذتر و مقام او را برتر و ارجمندتر فرما.
خداوندا! بر محمّد و آلش رحمت و درود بفرست و بنیان و اساس زندگی او (و شریعتش) را شرافت بخش، ارکانش را بزرگ و ترازوی اعمالش را سنگین و شفاعتش را مقبول و وسیله‌اش را نزدیک (و موجب قرب به پیشگاهت) و چهره‌اش را سفید کرده، نور وجودش را کامل و رتبه و درجه‌اش را بلند گردان.
خدایا! ما را بر اساس سنّت و سیره او زنده دار و بر دین و آیین او بمیران و در راه روشن او رهسپار کن و در مسیر سلوک او پیش ببر و ما را از پیروان او و در صف یارانش قرار ده و به حوض کوثر بهشت وارد ساز و از جام پیامبر(ص) از حوض کوثر، سیراب فرما.
خداوندا! بر محمّد و آلش رحمت فرست، رحمتی که در پرتو آن او را به برتر از آن‌که از خیر و برکت و بزرگواری تو آرزو دارد نائل گردانی که تو دارای رحمت گسترده و لطف بزرگوارانه هستی.
خداوندا! از این‌رو که پیامبر(ص) رسالت‌هایت را به مردم ابلاغ کرده و آیاتت را به آن‌ها رسانیده و از سر خیرخواهی بندگانت را نصیحت نموده و در راه تو با دشمنان جهاد و نبرد کرده است، آن پاداشی را به او عنایت فرما که برتر از پاداش‌هایی باشد که به هر یک از فرشتگان مقرّبت و پیامبران مرسل و برگزیده‌ات داده‌ای. سلام و رحمت و برکات خدا بر او و آل پاکش باد.»
شرح کوتاه
در این عبارات که در شش بند بیان شده، پس از رحمت و درود بر پیامبر(ص) و آلش، بر چند مطلب و صفت پیامبر(ص) تکیه شده که هر یک از آن‌ها پیام‌آور مطالبی اساسی در رابطه با پیامبر اسلام(ص) است مانند:
١- عبودیّت و رسالت پیامبر(ص).
۲- همّت و مجاهدت عالی او در آشکار ساختن دعوت و رسالتش.
٣- نصیحت و اندرزهای او به بندگان خدا.
۴- درخواست از درگاه الهی که پیامبر(ص) را در قیامت از نزدیک‌ترین پیامبران درگاهش و بالاترین آن‌ها در شفاعت کردن و شکوهمندترین و ارجمندترین آن‌ها قرار دهد.
۵- درخواست از خدا که برهان پیامبر(ص) را عظيم، ترازویش را سنگین، شفاعتش را مورد قبول، وسیله‌اش را موجب نزدیک‌ترین مقام قرب الهی و چهره‌اش را نورانی و کامل و درجه‌اش را والا گرداند.
۶- تقاضا از درگاه خداوند که ما را بر اساس سنّت و سیره او زنده داشته و بر دین او بمیراند، ما را رهرو صراط و روش او و پیرو او و در صف او در قیامت و بهره‌مند از آب حوض کوثر به دست او قرار دهد.
7- تقاضا از خدا که پیامبر(ص) را در پرتو رحمت بر محمّد(ص) و آلش به عالی‌ترین برکات و الطاف و شکوه، آن‌گونه که خود آرزویش را دارد واصل کند.
۸- و به او به خاطر ابلاغ رسالت و رساندن آیات خدا به مردم، نصیحت کردن انسان‌ها و جهاد در راه خدا، عالی‌ترین پاداش را بدهد؛ پاداشی فراتر از پاداش فرشتگان مقرّب و رسولان برگزیده...
هر یک از این امور، برای ما درس بزرگی است که ما را به پیامبر(ص) نزدیک نموده و از کمالات و انوار برکات وجودی او بهره‌مند می‌سازد و در پرتو چنین اعتقاد و نیایشی، به تربیت الهی و پرورش روح و رشد و ترقی و تکامل نائل می‌شویم. چرا که خود را پیرو سنّت پیامبر(ص) قرار داده و آرزوی تعالی و شکوه بی‌نظیر پیشرو خود را از پیشگاه خدا می‌کنیم و در این راستا او را قلّه عظیم و پرفروغ دانسته و خود را رهرو به سوی چنین قلّه والایی قرار می‌دهیم.
چنین ذهنیّتی، نور امید را در دل‌های ما زنده کرده، پایه‌های ایمان و اعتقاد ما را محکم و استوار نموده، گام‌های ما را در این مسیر، استوارتر ساخته و فيض و نور وجود ما را بیشتر می‌نماید.
و در سایه‌ی مبارک چنین پیامبری، با آن همه مقامات عالی، می‌توانیم انواری تابان در همه ابعاد زندگی‌مان پدیدار ساخته و در روشنایی نورافشانی آن به مراحل عالی رشد و ترقی نائل شویم.
1- مسئله نبوّت پیامبر(ص) و ذکر بعضی از معجزات او.
۲- لزوم عصمت (دوری از گناه و خطا) پیامبر(ص)
٣- عصمت پیامبر(ص) از آغاز عمر تا پایان عمر شریفش.
۴- لزوم برتری جسمی و معنوی پیامبر(ص) نسبت به همه مردم عصرش.
۵- پاکی و دوری آن حضرت از هرگونه عیوب ظاهری، بدنی، معنوی و اخلاقی.[1]
با این اشاره نظر شما را به مطالبی از پیامبر اسلام(ص) از نگاه صحیفه سجّادیّه جلب می‌کنیم.
1. در بند ۳ تا ۲۳ از دعای دوم می‌خوانیم:
«اللّهُمَّ فَصَلِّ عَلَى محمّد أَمِينِكَ عَلَى وَحْيِكَ، وَ نَجِيبِكَ مِنْ خَلْقِكَ، وَ صَفِيِّكَ مِنْ عِبَادِكَ، إِمَامِ الرَّحْمَةِ، وَ قَائِدِ الْخَيْرِ، وَ مِفْتَاحِ الْبَرَكَةِ.- كَمَا نَصَبَ لِأَمْرِكَ نَفْسَهُ- وَ عَرَّضَ فِيكَ لِلْمَكْرُوهِ بَدَنَهُ - وَ كَاشَفَ فِي الدُّعَاءِ إِلَيْكَ حَامّتهُ- وَ حَارَبَ فِي رِضَاكَ أُسْرَتَهُ وَ قَطَعَ فِي إِحْيَاءِ دِينِكَ رَحِمَهُ. - وَ أَقْصَى الْأَدْنَيْنَ عَلَى جُحُودِهِمْ ...»
«خداوندا رحمت و درود بر محمّد(ص) بفرست، همان که دارای این صفات است:
١۔ امانت‌دار وحی تو. ۲- شریف‌ترین انسان‌ها نسبت به همه مخلوقات. ۳- برگزیده و پسندیده‌تر از بندگانت. ۴- پیشوای رحمت. ۵ - پیشرو نیکی. ۶- کلید برکت. ۷- آن پیامبری که برای اجرای فرمانت جانش را به زحمت و خطر انداخت. ۸- و پیکرش را در راه تو دستخوش رنج‌ها و ناگواری‌ها ساخت. ۹- و در دعوت انسان‌ها به سوی تو، دشمنی‌اش را به خویشان مشرکش آشکار نمود. [و برای رضای تو از نزدیک‌ترین افرادش دوری گزید] ۱۰- برای خشنودی تو با قبیله و دودمانش جنگید. ۱۱- و برای زنده ساختن دینت، رابطه خویشاوندی‌اش را از خویشانت برید. ۱۲- نزدیکانش را به خاطر انکارشان، از خود طرد کرد. ۱۳- و دورترین مردم را به خاطر پذیرش دین تو به خود نزدیک ساخت. ۱۴- و برای رضای تو با دورترین مردم از نظر نسب و مکان که ایمان آورده بودند دوستی کرد. ۱۵- و برای دوستی‌ات، با نزدیک‌ترین افرادش دشمنی کرد. ۱۶- و در ابلاغ رسالت و پیام تو، جانش را به رنج انداخت. ۱۷- عمرش را به اندرز و نصیحت و تربیت پذیرندگان دعوتت سپری کرد. 18- و در این راه از وطنش(مکّه) به سوی سرزمین‌های دور و غربت، دست کشید و برای احیاء دینت و یاری طلبی بر ضد کافران، هجرت نمود. 19- تا اینکه پیروز شد و اولیائت را به مقصود رسانید. ۲۰- او با نیرو گرفتن از تو قیام کرد و به پا خاست. ۲۱- در درون پایگاه‌های دشمنان با آن‌ها نبرد کرد و در قرارگاهشان به آن‌ها یورش برد. ۲۲. تا اینکه در پرتو جهاد و پیکار خستگی‌ناپذیر پیامبر(ص) فرمان خدا جاری و آشکار شد، گرچه برای کافران ناخوش آیند بود. خدایا مقام پیامبر(ص) را به خاطر رنج‌هایش در راهت، به عالی‌ترین درجات بهشتی، بلند فرما آن‌گونه که هیچ کس به آن نرسد و هیچ یک از فرشتگان مقرّب و پیامبران مرسل همسان آن نگردند.»
شرح کوتاه
در این دعا از بند ۳ تا ۲۳ سخن از بخشی از تلاش‌ها، خلوص، رنج‌ها، نبردها و بریدن از بستگان برای احیای دین و نزدیک نمودن دورافتادگان برای حمایت از دین و سایر ویژگی‌های پیامبر اعظم(ص) سخن به میان آمده است؛ و از کوشش‌های طاقت‌فرسا و بی‌دریغش در راه پیشبرد اسلام و جان‌فشانی آن بزرگوار برای اعلای کلمه حق و ابطال باطل، مطالب سازنده با واژه‌هایی بسیار فصيح و شیوا و درعین‌حال کوتاه، پرده‌برداری شده که بیان هر فصل آن، شرح مفصلی می‌طلبد و سرانجام عالی‌ترین مقام که بالاتر از آن برای مخلوقات نیست، برای او از درگاه الهی خواسته شده است.
و در پایان شفاعت او از اهل‌بیت پاک و امّت با ایمانش تقاضا شده با این بیان:
«وَ عَرِّفْهُ فِي أَهْلِهِ الطّاهِرِينَ وَ امّتهِ الْمُؤْمِنِينَ مِنْ حُسْنِ الشَّفَاعَةِ أَجَلَّ مَا وَعَدْتَهُ»؛
«خدایا! در مورد اهل‌بیت پاک و امّت با ایمانش شفاعت نیکویت را بیش از آنچه به او وعده داده‌ای، به او اعلام کن.»
۲- در بند 1 و ۴ از دعای بیست و چهارم چنین می‌خوانیم:
«اللّهُمّ صَلِّ عَلَى مُحَمَّدٍ عَبْدِكَ وَ رَسُولِكَ، وَ أَهْلِ بَيْتِهِ الطَّاهِرِينَ، وَ اخْصُصْهُمْ بِأَفْضَلِ صَلَوَاتِكَ وَ رَحْمَتِكَ وَ بَرَكَاتِكَ وَ سَلَامِكَ.
اللّهُمّ صَلِّ عَلَى مُحَمَّدٍ وَ آلِهِ كَمَا شَرَّفْتَنَا بِهِ، وَ صَلِّ عَلَى مُحَمَّدٍ وَ آلِهِ، كَمَا أَوْجَبْتَ لَنَا الْحَقّ عَلَى الْخَلْقِ بِسَبَبِهِ»؛
«خداوندا! بر محمّد بنده و رسولت و بر خاندان پاکش رحمت فرست و آن‌ها را به برترین درودها و برکت‌ها و سلامت، اختصاص بده.
خدایا! بر محمّد و دودمانش رحمت بفرست، همان‌گونه که ما را به وجود آن حضرت افتخار و شرافت بخشیدی و رحمت بفرست بر محمّد و آلش، همان‌گونه که به خاطر وجود مبارک آن حضرت، برای ما حقی را بر مردم واجب فرموده‌ای.»
شرح کوتاه
صلوات و درود بر محمّد و آل پاکش و رازهای آن نیاز به بيان جداگانه‌ای دارد و در اینجا فقط به این مطلب اشاره می‌شود که این صلوات‌ها مایه پیوند تنگاتنگ و مقدّس بین ما و پیامبر و دودمانش می‌شوند و روشن است که در سایه این ارتباط برکات فراوانی نصیب ما می‌گردد.
در فراز نخست سخن از دو ویژگی پیامبر(ص) یعنی عبد بودن و رسالت او به میان آمده و حاکی از آن است که مسئله عبودیّت و بندگی کامل خدا سنگ زیرین رشد و تعالی و تحصیل درجات عالی، مانند نبوّت، رسالت و امامت است. چنان‌که این مطلب در مورد ابراهیم خلیل در آیه ۱۲۴ بقره اشاره شده است، آنجا که می‌خوانیم:
«وَ إِذِ ابْتَلي إِبْراهيمَ رَبُّهُ بِکَلِماتٍ فَأَتَمَّهُنََّ ...»؛
«و به یاد آور ابراهیم را که پروردگارش او را به حوادثی آزمایش کرد و او به خوبی از عهده این آزمایش‌ها برآمد، آنگاه خداوند فرمود: من تو را امام و رهبر مردم قرار دادم.»
و در فراز بعد، پس از صلوات و درود، سخن از امتیاز و شرافت معنوی است که خداوند در پرتو هدایت‌های پیامبر اسلام(ص) به ما عطا فرموده است؛ و به سبب آن، حضرت حق ما را بر مردم واجب نموده است؛ یعنی ما در سایه چنین شرافتی، الگوی جهانیان هستیم و چنین حقی بر آن‌ها یافته‌ایم که ادای حق ما، از ناحیه انسان‌ها، به این است که از پیامبر اسلام پیروی نموده و در سایه این پیروی، حق او را ادا کنند، خود را از گمراهی‌ها نجات داده و به سعادت ابدی نائل شوند.
٣- و در بندهای ۱۷ تا ۲۲ از دعای چهل و دوم پس از فرستادن درود و رحمت بر محمّد(ص) درخواست‌هایی در شأن پیامبر اکرم(ص) و عُلوّ درجات او و نیایش برای خودمان در اینکه در صف پیروان او و هم‌نشین او در قیامت و نوشیدن از آب کوثر از جام او در بهشت و ... شده به این ترتیب:
«اللّهُمّ صَلِّ عَلَى مُحَمَّدٍ عَبْدِكَ وَ رَسُولِكَ كَمَا بَلَّغَ رِسَالَتَكَ، وَ صَدَعَ بِأَمْرِكَ، وَ نَصَحَ لِعِبَادِكَ ...»؛
«خداوندا! بر محمّد(ص) بنده‌ات و رسولت رحمت و درود بفرست، همان‌گونه که او رسالتت را به مردم ابلاغ کرد و با صدای رسا و آشکار، فرمانت را به مردم رسانید و به نصیحت و اندرز بندگانت پرداخت.
خداوندا! پیامبر ما را - که صلواتت بر او و بر آلش باد، در روز قیامت نزدیک‌ترین پیامبر در نزد حضرتت، قرار بده و شفاعت او را بانفوذتر و مقام او را برتر و ارجمندتر فرما.
خداوندا! بر محمّد و آلش رحمت و درود بفرست و بنیان و اساس زندگی او (و شریعتش) را شرافت بخش، ارکانش را بزرگ و ترازوی اعمالش را سنگین و شفاعتش را مقبول و وسیله‌اش را نزدیک (و موجب قرب به پیشگاهت) و چهره‌اش را سفید کرده، نور وجودش را کامل و رتبه و درجه‌اش را بلند گردان.
خدایا! ما را بر اساس سنّت و سیره او زنده دار و بر دین و آیین او بمیران و در راه روشن او رهسپار کن و در مسیر سلوک او پیش ببر و ما را از پیروان او و در صف یارانش قرار ده و به حوض کوثر بهشت وارد ساز و از جام پیامبر(ص) از حوض کوثر، سیراب فرما.
خداوندا! بر محمّد و آلش رحمت فرست، رحمتی که در پرتو آن او را به برتر از آن‌که از خیر و برکت و بزرگواری تو آرزو دارد نائل گردانی که تو دارای رحمت گسترده و لطف بزرگوارانه هستی.
خداوندا! از این‌رو که پیامبر(ص) رسالت‌هایت را به مردم ابلاغ کرده و آیاتت را به آن‌ها رسانیده و از سر خیرخواهی بندگانت را نصیحت نموده و در راه تو با دشمنان جهاد و نبرد کرده است، آن پاداشی را به او عنایت فرما که برتر از پاداش‌هایی باشد که به هر یک از فرشتگان مقرّبت و پیامبران مرسل و برگزیده‌ات داده‌ای. سلام و رحمت و برکات خدا بر او و آل پاکش باد.»
شرح کوتاه
در این عبارات که در شش بند بیان شده، پس از رحمت و درود بر پیامبر(ص) و آلش، بر چند مطلب و صفت پیامبر(ص) تکیه شده که هر یک از آن‌ها پیام‌آور مطالبی اساسی در رابطه با پیامبر اسلام(ص) است مانند:
١- عبودیّت و رسالت پیامبر(ص).
۲- همّت و مجاهدت عالی او در آشکار ساختن دعوت و رسالتش.
٣- نصیحت و اندرزهای او به بندگان خدا.
۴- درخواست از درگاه الهی که پیامبر(ص) را در قیامت از نزدیک‌ترین پیامبران درگاهش و بالاترین آن‌ها در شفاعت کردن و شکوهمندترین و ارجمندترین آن‌ها قرار دهد.
۵- درخواست از خدا که برهان پیامبر(ص) را عظيم، ترازویش را سنگین، شفاعتش را مورد قبول، وسیله‌اش را موجب نزدیک‌ترین مقام قرب الهی و چهره‌اش را نورانی و کامل و درجه‌اش را والا گرداند.
۶- تقاضا از درگاه خداوند که ما را بر اساس سنّت و سیره او زنده داشته و بر دین او بمیراند، ما را رهرو صراط و روش او و پیرو او و در صف او در قیامت و بهره‌مند از آب حوض کوثر به دست او قرار دهد.
7- تقاضا از خدا که پیامبر(ص) را در پرتو رحمت بر محمّد(ص) و آلش به عالی‌ترین برکات و الطاف و شکوه، آن‌گونه که خود آرزویش را دارد واصل کند.
۸- و به او به خاطر ابلاغ رسالت و رساندن آیات خدا به مردم، نصیحت کردن انسان‌ها و جهاد در راه خدا، عالی‌ترین پاداش را بدهد؛ پاداشی فراتر از پاداش فرشتگان مقرّب و رسولان برگزیده...
هر یک از این امور، برای ما درس بزرگی است که ما را به پیامبر(ص) نزدیک نموده و از کمالات و انوار برکات وجودی او بهره‌مند می‌سازد و در پرتو چنین اعتقاد و نیایشی، به تربیت الهی و پرورش روح و رشد و ترقی و تکامل نائل می‌شویم. چرا که خود را پیرو سنّت پیامبر(ص) قرار داده و آرزوی تعالی و شکوه بی‌نظیر پیشرو خود را از پیشگاه خدا می‌کنیم و در این راستا او را قلّه عظیم و پرفروغ دانسته و خود را رهرو به سوی چنین قلّه والایی قرار می‌دهیم.
چنین ذهنیّتی، نور امید را در دل‌های ما زنده کرده، پایه‌های ایمان و اعتقاد ما را محکم و استوار نموده، گام‌های ما را در این مسیر، استوارتر ساخته و فيض و نور وجود ما را بیشتر می‌نماید.
و در سایه‌ی مبارک چنین پیامبری، با آن همه مقامات عالی، می‌توانیم انواری تابان در همه ابعاد زندگی‌مان پدیدار ساخته و در روشنایی نورافشانی آن به مراحل عالی رشد و ترقی نائل شویم.
پی‌نوشت:
[1] شرح باب حادي عشر، ص ۷۰ تا ۸۱.
[1] شرح باب حادي عشر، ص ۷۰ تا ۸۱.
دفتر نشر فرهنگ و معارف اسلامی مسجد هدایت
محمد محمدی اشتهاردی
ارسال نظر