اسلام قانون نهایى و جامع دوران بلوغ بشریت است؛ از نظر اعتقادات کامل‌ترین محتواى بینش دینى و از نظر عمل نیز چنان تنظیم یافته که بر نیازمندیهاى انسانها در هر عصر و زمانى منطبق است.

آنچه از خصوصیات اخلاقى پیامبر اسلام در خلال فعالیت‌هاى اجتماعی‌اش طبق تواریخى که دوست و دشمن نوشته‌اند بر ما مسلم است، این است که او آن قدر پاک و درستکار بود که حتى در عصر جاهلیت او را امین لقب داده بودند.

اکنون فکر کنید در عصر و زمانى که تمام محافل علمى جهان و مردم عادى نظریه‌ی سکون زمین و حرکت خورشید و تمامى کواکب آسمان را به دور آن، به رسمیت شناخته بودند، خبر دادن از حرکت زمین با این صراحت یک معجزه‌ی علمى محسوب نمى‌شود؟!

ارزش معارف قرآن و عظمت محتواى آن و همچنین پاک بودن این معارف از خرافات، هنگامى روشن مى‌شود که آن را در کنار «تورات و انجیل تحریف یافته‌ی کنونى» بگذاریم، و دو بحث از این دو را با هم مقایسه کنیم، مثلاً ببینیم تورات درباره‌ی آفرینش آدم چه مى‌گوید و قرآن چه مى‌گوید؟

یکى از اسرار و فلسفه‌هاى این «حروف مقطعه» طبق بعضى از روایات اسلامى آن است که خداوند نشان دهد یک چنین معجزه‌ی بزرگ و جاویدانى، یعنى قرآن، چگونه از این حروف ساده «الفبا» که ساده‌ترین مصالح ساختمانى! محسوب مى‌شود به وجود آمده...

این دعوتهاى پى در پى براى مقابله منکران، نشان مى‌دهد که پیامبر بیشترین تکیه‌ی خود را در مسئله‌ی اعجاز بر «قرآن» داشته، هر چند معجزات متعدد دیگرى نیز از پیامبر اسلام نقل شده که در کتب تاریخ آمده است.

مدعى نبوت و رسالت از سوى خداوند، ممکن است راستگو باشد، اما این احتمال را نیز دارد که شخص فرصت‌طلب و متقلبى خود را به جاى پیامبران راستین جا زند؛ و به این دلیل لازم است یک معیار قطعى براى ارزیابى دعوت پیامبران و ارتباط آنان با خدا در دست داشته باشیم.

اگر پیامبران معصوم نباشند بهانه‌جویان به عذر این که آنها اشتباه مى‌کنند، و حقیقت‌طلبان به خاطر تزلزل نسبت به محتواى دعوت آنها، از پذیرفتن دعوتشان خوددارى خواهند کرد و یا لااقل نمى‌توانند با دلگرمى آن را پذیرا شوند.

چه کسى بهتر از همه مى‌تواند قوانین مورد نیاز انسان را تنظیم کند، به‌گونه‌اى که هر سه اصل فوق در آن رعایت شود، هم حدود وظایف و حقوق فرد و جامعه روشن گردد و هم نظارت صحیح و سالمى بر کارها شود، و هم جلو تجاوزکاران را بگیرد.

آیا این هیچ صحیح است که انسان خود را دربست در اختیار دیگرى بگذارد و سخنان او را بدون چون و چرا بپذیرد؟ مگر پیامبران انسانهایى همچون خود ما نیستند؟ چگونه ما خود را در اختیار انسانهایى همچون خود ما بگذاریم!

مسئله‌ی عذاب جاویدان که براى گروه خاصى از منافقان و کفار در نظر گرفته شده است چیزى بر خلاف اصل عدالت نیست؛ این نتیجه‌ی شوم اعمال خودِ آنهاست و قبلاً هم به وسیله‌ی پیامبران الهى به آنها ابلاغ شده است که این کار چنین نتیجه‌ی تلخ و شومى دارد.

در آیات بسیارى مى‌خوانیم که هدایت و ضلالت کار خداست. بدون شک «ارائه‌ی طریق» از سوى خدا صورت مى‌گیرد؛ چرا که او پیامبران را فرستاده و کتب آسمانى نازل کرده تا راه را به انسانها نشان دهند.

عقیده‌مندان به تفویض، معتقدند که خداوند ما را آفریده و همه چیز را به دست خود ما واگذارده و به کلى از اعمال و افعال ما بیگانه است و به این ترتیب ما در قلمرو اعمالمان از هر نظر مستقل و حکمران بلامنازع هستیم!

در همه‌ی جامعه‌هاى انسانى اعم از خداپرست و مادّى؛ شرق و غرب؛ قدیم و جدید؛ ثروتمند و فقیر؛ توسعه یافته و توسعه نیافته؛ و داراى هرگونه فرهنگ؛ همه بدون استثنا، در این مسئله توافق دارند که باید «قانون» بر جوامع انسانى حکم‌فرما شود...

هر کس در درون وجودش احساس مى‌کند که در تصمیم‌گرفتن آزاد است؛ فى‌المثل، فلان کمک مادى را به فلان دوستش بکند یا نکند؛ و یا این که در حالى که تشنه است و آب جلو روى او گذارده‌اند، مى‌تواند بنوشد یا ننوشد؛ فلان کس در مورد او کار خلافى کرده، مى‌تواند او را ببخشد و عفو کند و یا نبخشد.

باید قبول کرد که حدّاقل بخشى از مشکلات و حوادث ناگوار زندگى این فلسفه را دارد که به بقیه‌ی زندگى روح مى‌دهد و آن را شیرین و قابل تحمل مى‌سازد؛ ارزش نعمتها را آشکار مى‌کند و به انسان امکان مى‌دهد که از مواهبى که در دست دارد حداکثر بهره‌بردارى کند.

جزء جزءِ وجود ما هدفى دارد؛ چشم براى هدفى است؛ گوش براى هدفى دیگر؛ قلب و مغز و اعصاب هر کدام براى هدفى آفریده شده‌اند، حتى خطوط سرانگشتان ما هم فلسفه‌اى دارد. بنابراین، چگونه ممکن است کلّ وجود ما بى‌هدف و فاقد فلسفه باشد.

از قدیم‌ترین ایام تا امروز گروهى از ناآگاهان بر عدالت خدا خُرده گرفته‌اند و مسائلى را مطرح نموده‌اند که به اعتقاد آنها با عدالت خدا سازگار نیست، و حتّى گاه آنها را نه تنها دلیل بر نفى عدالت که دلیلى بر انکار وجود خدا پنداشته‌اند!

«خودخواهى» سبب مى‌شود که انسان به حقوق دیگران تجاوز کند، و یا «حسّ انتقامجویى» و «کینه‌توزى» او را وادار به ظلم و ستم مى‌کند، و یا روح «انحصارطلبى» سبب تعدى به دیگران مى‌شود...

قبل از هر چیز باید این نکته روشن شود که چرا عدالت که یکى از صفات خداست از سوى علماى بزرگ به عنوان یک اصل از اصول پنجگانه‌ی دین شناخته شده است؟