حجّ داراى ابعاد علمى، اقتصادى و سياسى است و در حقيقت موسم حجّ حلقه اتّصالى است ميان مسلمانان كه از اين طريق به تبادل اخبار و اوضاع جارى جهان و كسب آگاهى از آثار و سنّت‌هاى رسول خدا كه از طريق صحابه و تابعان و محدّثان در شرق و غرب عالم پخش شده، بپردازند.

حجّ در حالى كه يك عمل عبادى است، ابعاد سياسى بارزى دارد كه خود رسول گرامى گاهى بدان عينيّت مى‌بخشيد و در احاديث و كلمات پيامبر نيز به اين ابعاد اشاره شده است...

پيروزى انقلاب اسلامى در ايران وحشت فوق­‌العاده‌اى در سران سياسى مكتب وهابي­گرى پديد آورد و از نفوذ آن در مناطق مجاور، سخت نگران شدند و انديشه‌ی بيدارى ملّت، همواره آنان را رنج مى‌دهد.

استغاثه و كمك‌خواهى از پيامبران و اولياى الهى در ميان طوايف اسلامى، در كنار قبور و غيره كاملاً رايج است و آن را نه ملازم با شرك مى‌دانند و نه منافى با مبانى اسلامى.

كسانى كه با زائران مشاهد مشرّفه سَر و كار دارند، به خوبى مى‌دانند كه نذر براى خدا كسب رضايت اوست و به نام او ذبح مى‌شود، ولى هدف انتفاع اولياى الهى از ثواب و انتفاع فقيران و يا خود مشاهد از منافع مادى آن مى‌باشد.

سوگند به غير خدا، از جمله مسائلى است كه وهابى‌ها روى آن حساسيّت خاصّى دارند. يكى از نويسندگان اين گروه، به نام صنعانى در كتاب «تطهيرالاعتقاد» آن را مايه شرك دانسته است.

هيچ فردى ذاتاً بر خدا حقى ندارد، هر چند قرن‌ها خدا را پرستش كند و در برابر او خاضع و خاشع گردد؛ زيرا بنده خدا هر چه دارد از ناحيه خداست و چيزى از خود در راه خدا صرف نكرده است كه با لذّات مستحق پاداش باشد.

كرامات و معجزات اوليا و پيامبران بدون علّت نيست، چيزى كه هست، علّت مادّى و طبيعى ندارند، و اين غير از اين است كه بگوييم براى آنها علّتى نيست.

اين تنها يوسف و موسى و سليمان و مسيح نيستند كه قدرت غيبى و سلطه مافوق طبيعى داشته‌اند، بلكه گروهى از پيامبران و فرشتگان داراى سلطه غيبى بوده و مى‌باشند و قرآن از جبرئيل به «شَدِيدُ الْقُوى»  و از فرشتگان به «فَالْمُدَبِّراتِ أَمْراً» تعبير مى‌آورد.

اگر كسى از پيامبر بخواهد كه در حق او دعا كند تا خدا گناهان او را ببخشد يا حاجت او را برآوَرد، هرگز همراه خدا كسى را نخوانده است بلكه حقيقت اين دعوت جز دعوت خدا چيز ديگرى نيست.

درخواست شفاعت از شفيعان واقعىِ درگاه الهى (كه به آنان از جانب خداوند اذن شفاعت داده ‌شده) شرك نيست؛ چرا كه درخواست‌كننده شفاعت آنان را بندگان مقرّب و برگزيدگان درگاهش مى‌داند، كه هرگز نه خدا هستند و نه كارهاى خدايى؛ مانند مغفرت و شفاعت به آنان تفويض شده است...

شفاعت اولياى خدا براى گنهكاران در ظاهر اين است كه عزيزان الهى، روى قرب و موقعيّتى كه در پيشگاه خداوند دارند، (البته به اذن خدا و تحت ضوابط خاصّى كه جنبه كلّى دارد نه فردى) مى‌توانند براى مجرم‌ها و گنهكاران وساطت كنند و از طريق دعا و نيايش، از خداوند بزرگ بخواهند كه از تقصير و گناه آنان در گذرد...

اين نوع تواضع و فروتنى‌ها نسبت به پيشوايان معصوم، هر چند به ظاهر توجّه به خود آنها است اما اگر باطن اين توجّه و توسل­ها را بشكافيم، مطلوب واقعى، و مسؤول حقيقى خود خدا است و در حقيقت توجّه به اسباب، عين توجّه به مسبب الأسباب مى‌باشد

قرآن مجيد در مواردى، بر پيامبران سلام و درود فرستاده است و هرگز اين سلام‌ها و درودها، تحيّات خشك و تعارف‌هاى بى‌معنا و تشريفاتى نبوده است.

گروهى كه مرگ را فناى انسان مى‌دانند و معتقدند كه با مرگ همه چيز از بين مي‌رود و نشانه‌اى از انسان - جز يك جسد بى‌روح كه پس از چند صباحى به خاك و ديگر عناصر تبديل مى‌شود - باقى نمى‌ماند، ناخود آگاه از فلسفه مادّى‌گرى پيروى مى‌نمايند.

از نظر عقل و خرد و آيات قرآن، مانعى نخواهد داشت كه همان خدايى كه به عسل قدرت شفا داده و به داروهاى گياهى و يا شيميايى نيروى بهبود و سلامت بخشى لطف فرموده است، همان قدرت و نيرو را به پيامبران و امامان بدهد...

درخواست دعاى خير و يا طلب آمرزش از زندگان در جهان ماده. صحّت و استوارى يك چنين درخواست از احياء، از ضروريات قرآن مجيد است و هر كس مختصر آشنايى با قرآن داشته باشد، مى‌داند كه شيوه پيامبران اين بود كه در حق امّت خود، طلب مغفرت مى‌كردند و يا خود امّت از پيامبران چنين درخواستى مى‌نمودند.

شكّى نيست كه كارهاى مربوط به جهان خلقت و آفرينش؛ مانند تدبير امور جهان، زنده كردن و ميراندن افراد، روزى دادن به جانداران و مغفرت و بخشيدن گناهان، از آنِ خدا است. اگر آيات مربوط به اين امور را مورد مطالعه قرار دهيد، خواهيد ديد كه قرآن با اصرار بسيار اين نوع كارها را از آن خدا دانسته و از انتساب آنها به غير او، به شدّت جلوگيرى مى‌كند.

گواه روشن بر اين كه لفظ اله به معناى خداست نه معبود، همان كلمه اخلاص؛ يعنى لا اِله الّا اللّه است. اگر لفظ «اِله» در اين جمله به معناى معبود باشد، اين كلمه دروغى بيش نخواهد بود؛ زيرا روشن و بديهى است كه جز اللّه هزاران معبود ديگر نيز هست.

يكتاپرستى و شكستن زنجيرهاى دوگانه‌پرستى، از اساسى‌ترين دستورهاى آسمانى است كه در سر لوحه برنامه‌هاى تمام پيامبران قرار گرفته است، تو گويى تمام پيامبران براى يك هدف برگزيده شده‌اند و آن تثبيت يكتاپرستى و مبارزه با شرك به صورت مطلق و شرك در عبادت – به خصوص - مى‌باشد.