غیبت حضرت ولی عصر(عج)| تکالیف شیعیان در زمان غیبت

یکی از مباحث بسیار مهم و قابل توجّه زمان غیبت امام(ع) این است که شیعیان باید بدانند نسبت به وجود مبارک حضرت ولی عصر(عج) وظایفی دارند و مکلّف به تکالیفی هستند و باید سعی کنند اولاً این تکالیف را بشناسند و بفهمند که چیست و ثانیاً کوشش کنند که به طور احسن این وظایف را انجام دهند و به تکالیف خود نسبت به امام عمل کنند و مبادا از این امر بسیار مهم غافل بشوند. این تکالیف و وظایف بسیار است ولی ما به لطف خداوند اشاره به اهمّ آن‌ها (مهم‌ترین) می‌‏کنیم و شناخت بقیّه‌ی آن را هم ارجاع به خود عزیزان می‌‌‏دهیم.
اولین تکلیف و وظیفه شیعیان: باید در زمان غیبت مهموم و مغموم باشند، یعنی قلب شیعه در زمان غیبت باید پر از غم و غصّه باشد. در زیارت حضرت رضا(ع) می‌‌‏خوانیم:
السَّلامُ عَلَیکَ اَیُّهَا الاِمامُ المَهموم السَّلامُ عَلَیکَ اَیُّهَا الاِمامُ المَغمُومُ.
سلام بر تو ای امامی که قلب تو از دست آزار و اذیّت‏‌‌های مأمون پر از غم و غصّه بود. البته اشتباه نشود که غم و غصّه جایش در قلب است ولی صورت مؤمن باید خندان و شاد باشد، همان‌طوری که در روایت آمده است؛
اَلْمؤمِنُ حُزْنُه فِی قَلْبِهِ وَ بُشْرُه فِی وَجْهِهِ مؤمن غم و غصّه‌اش در قلب اوست ولی صورت او شاداب و متبسّم و شاد است. غم و غصّه را نباید به صورت ظاهر کرد.
این مطلب بهانه نشود برای یک عده‌ای که با صورت گرفته و روی ترش و عبوس با اهل خانه و مردم روبه‏رو بشوند به بهانه و عذر اینکه ما برای حضرت غصّه‌‌دار هستیم.
سؤال بسیار مهم این است که چرا باید در زمان غیبت غصّه‏‌دار باشیم برای حضرت مهدی(عج). یک دلیل مسئله این است که انسان باید فکر کند که امام او و صاحب او و ولیّ او در پس پرده‌ی غیبت است و در حجاب به سر می‌‌‏برد و از نظرها غایب است و دست به دامان وصال او نمی‌‌‏رسد و از نظر ظاهر ارتباط با حضرت قطع است و چشمان ما به جمال او روشن نیست و درک کنیم که بدون حضور و ظهور امام در زمان غیبت، روز ما هم شب است اگر بفهمیم.
علی بن موسی‌الرّضا(ع) فرمود: مؤمنین و مؤمنات زیادی در زمان غیبت امام به خاطر غیبت امام و مفقود بودن ایشان متأسّف و متأثّر و محزون و غصّه‏‌دار هستند.
در دعای ندبه که صبح جمعه خوانده می‌‌‏شود این جمله آمده است: عَزیزٌ عَلَیَّ اَنْ اَرَی الْخَلْقَ وَ لاتُری چقدر برای من سخت است که همه را ببینم ولی تو را نبینم.
چقدر برای من سخت است که صدای همه را بشنوم ولی صدای تو را نشنوم. با همه گفتگو کنم ولی قدرت سخن گفتن و نجوای با تو را ندارم و هیچ سرّی از تو ندانم.
جانم به فدای تو که غایب هستی ولی از ما دور نیستی و در کنار ما هستی. جانم فدای تو که آرزوی هر مشتاق و آرزومندی از مرد و زن هستی که این جملات حاکی از محبت به حضرت است که ما در زمانی زندگی می‌‌‏کنیم که امام در بین ما ظاهر نیست. انسان هر شخص بی‌‌‏بند و باری و بی‌‌‏نمازی و بی‌‌‏عفتی را ببیند ولی چشمان او از فیض بقاء وجود مبارک امام محروم است، البته این درد بسیار بزرگی است ولی برای کسانی تحقق پیدا می‌‌‏کند که ظاهر نمودن امام را در جامعه درد بزرگی بداند و بفهمد که در زمان غیبت همه چیز دارد ولی چون امام در زندگی بالای سر او نیست هیچ چیزی ندارد. ظاهر نبودن امام برای کسی دردآور است و غصّه آفرین که بدانند ظهور امام و در ارتباط مستقیم بودن با حجت خدا و درک محضر امام چه فیض بزرگی است و چه لذّتی دارد که قابل وصف نیست.
نقل می‌‏کنند که مرحوم امام کاشف‏الغطاءِ روی منبر ادعا کرده بود که همه‌ی کتاب‏‌‌های فقهی را در دریا بریزند، من یک دوره فقه اهل بیت را از سینه‌ام روی کاغذ می‌‏آورم ولی با عمامه‌ی سرم خاک نعلین و کفش علامه بحرالعلوم را پاک می‌‏کنم چون او محضر امام زمان می‌‏رسد و لذت درک حضور را می‌‏چشد، او کجا و من کجا. بگذریم از بعضی از افراد که وقتی از آن‌ها سؤال می‌‏کنیم چه حاجتی داری بلافاصله می‌‏گوید از خدا خواستم علیل نشوم، ذلیل بستر نشوم و محتاج به کسی نشوم و بس. این اشخاص آنقدر بی‌‌‏معرفت هستند که اصلاً نمی‌‌گویند یکی از حاجت‌‌های من این است که خدا امام مرا به من برساند تا در زیر سایه‌ی او لذّت واقعی زندگی را بفهمم والّا این حرف به درد کسی نمی‌‏خورد که تمام حواس او به دنیاست و دوست دارد تمام مسائل و مایحتاج زندگی دنیوی او تأمین بشود، هیچ کاری به امام زمان ندارد، باشد یا نباشد. ما با چنین افرادی بحث نداریم، این‌ها نمی‌‏دانند ظاهر نبودن امام در جامعه چه مصیبتی و فاجعه‌ای را به دنبال دارد.
دومین دلیل برای اینکه باید در زمان غیبت غصّه‏‌دار باشیم این است که شیعه با چشمان خود می‌‏بیند که رتق و فتق امور دین و دنیای مردم به دست نااهل افتاده است و چون امام نیست اجرای حدود الهی و احکام دین تعطیل شده است به واسطه‌ی غیبت امام(عج)، و در نتیجه‌ی اینکه امام مستقیماً کار سرپرستی دین و دنیای مردم را به عهده نگرفته است دزدان دین و عقیده‌ی مردم را سرقت می‌‏کنند و در اذهان و افکار مردم ایجاد شبهه و وسوسه می‌‏کنند و مردم را منحرف می‌‏کنند و از دین الهی و صراط مستقیم و راه حقّ، باز می‌‏دارند.
تماشای این امور قلب انسان را جریحه‏‌دار می‌‏کند ولی اگر امام ظاهر شود در پناه او و تحت هدایت‏‌های او مردم از نظر دین و عقیده حق محفوظ می‌‏مانند چون بدون وجود امام و رهبری‏‌های او نمی‌‏توان دینداری کرد و بر صراط حق ثابت قدم ماند.
انسان می‌‏بیند که علماءِ از اظهار علم حقیقی خود عاجز می‌‏شوند و می‌‏بینند که نگهداشتن دین در زندگی مردم سخت‌تر از نگه داشتن آتش در کف دست است و اگر حضرت مهدی ظهور کند تمام این فتنه‏‌ها را دفع می‌‏کند.
در روایت بسیار مهم آمده است که شخصی به نام سدیر صیرفی و مفضّل بن عمر و ابوبصیر و ابان بن تعلب نقل می‌‏کنند که روزی خدمت امام صادق(ع) رسیدیم، دیدیم که حضرت صادق(ع) را که روی خاک نشسته بود و لباسی بر تن داشت که آستین‏‌های او کوتاه بود و مثل زنی که فرزندش از دنیا رفته بود ناله می‌‏کرد و مانند شخصی که جگرش سوخته بود آثار خون و غم و اندوه در صورت او ظاهر شده بود و اشک از دیدگان امام جاری بود و صدا می‌‏زد ای سیّد من، مولای من، غیبت تو مرا مبتلا به مصیبت دائمی کرده و اشک مرا جاری کرده و ناله‌ی مرا از سینه‌ی من بیرون آورد و متّصل مرا گرفتار بلا و گرفتاری کرده.
سدیر صیرفی می‌‏گوید: چون آن حضرت را با آن حال مشاهده کردم عقل ما پرواز کرد و واله و حیران شدم و از بی‌‌‏تابی امام نزدیک بود دل پاره شود و گمان کردم که حضرت را زهر دادند و یا بلایی به آن حضرت رسیده است، خدمت امام عرض کردم ای بهترین خلق خدا، خداوند هرگز چشم تو را گریان نکند، چه حادثه‌ای تو را گریان کرده است و چه حادثه‌ای اتّفاق افتاده که ماتم گرفتی.
امام(ع) فرمود: در جفر دیدم که حضرت مهدی(عج) از مادر متولّد می‌‏گردد و غیبت طولانی دارد و عمر او بسیار طولانی است و اینکه مؤمنین در زمان غیبت، مبتلا به انواع بلاها می‌‏شوند و شبهه در دل‏‌های مردم انداخته می‌‏شود و اکثر مردم مرتد می‌‏شوند و از دین خدا خارج می‌‏شوند و مردم ریسمان اسلام را از گردن خود باز می‌‏کنند. به خاطر این جهت است که همه‌ی وجود من حزن و اندوه و ماتم شده است و خواب از چشمان من ربوده است.
امام صادق(ع) چندین سال قبل از وقوع این مسائل گریه می‌‏کند، پس مؤمنی که در زمان غیبت شاهد عینی آن مسائل هست سزاوارتر است که غصّه بخورد و گریه کند.
*     *     *
دومین تکلیف شیعیان در زمان غیبت نسبت به امام دعا کردن برای حضرت است: دعا برای سلامتی وجود مبارک ایشان، دعا برای سالم بودن و محفوظ بودن ایشان از شرّ شیاطین جنّ و انسان‏‌ها و نیرنگ دشمنان و شرّ حسودان. دعا برای تعجیل در فرج آن حضرت و درخواست اجازه‌ی قیام، دعا برای نصرت ایشان و غلبه‌ی او بر کفّار و تمام دشمنان دین و ذلّت و هلاکت دشمنان امام، دعا برای دفع بلا از ایشان، دعا برای تحقق آثار و برکات قیام امام و دعا برای آسانی کار قیام حضرت.
و این دعا کردن برای حضرت بزرگ‌ترین دلیل بر محبت ما به آن حضرت است که برای محبوب خود دعا می‏کنیم در امور مختلف و بهتر این است که در دعا کردن برای حضرت دعاهائی را که از طریق اهل بیت علیهم السّلام به دست ما رسیده است، استفاده کنیم.
اما دعا برای امام(ع) در هرحال همین دعای شریف و معروف است که باید در شب بیست و سوم ماه رمضان و در هر جایی خوانده شود.
«اللّهُمَّ کُن لِوَلِّیکَ الحُجَۀِ بنِ الحَسَنِ صَلواتُکَ علیه وَ عَلی آبائه فی هذه السَّاعۀِ وَ فِی کُلِّ سَاعَۀٍ وَلیّاً وَ حافظاً وَ قائداً وَ ناصِراً وَ دَلیلاً وَ عَیناً حَتَّی تُسْکِنَهُ اَرْضَکَ طَوْعاً وَ تُمَتِّعَهُ فِیها طَوِیلاً»
ولی باید این مطلب را بدانیم که کیفیّت دعا کردن برای امام از طریق ائمه‌ی هدی برای ما بیان شده است و دعاها برای امام بسیار است که بخش زیادی از آن دعاها در مفاتیح الجنان مرحوم حاج شیخ عبّاس قمی و دیگر کتب ادعیه آمده است. هر کس خواهان آن است مراجعه به کتب مربوطه کند.
البتّه این دعاها برای حضرت هر کدام یک حکمت و علّتی دارد، اگر چه ممکن است برای ما حکمت آن روشن نباشد. مثلاً به عنوان نمونه وقتی دعا برای سلامتی امام می‌‏کنیم به این جهت است که بیماری و مرض و پیشامدهای طبیعی یک عارضه‌ی عمومی برای همه‌ی انسان‏هاست و کمتر کسی است که در عمر چند دهه‌ی خود از گزند آن در امان باشد. گویی این سنّت الهی است که همه‌ی مردم را به این جهت و وسیله آزمایش می‌‏کند و اجر صبر در مقابل رنجشان را توشه‌ی آخرتشان کند، از این رو امام زمان هم می‌‏تواند برای ساعت‏‌ها و روزهایی بیمار شود و پیکر مبارکش از خاری و یا زخمی رنجور گردد.
همانطور که امامان پیشین و پیامبران نیز روزها و گاه مانند ایّوب پیامبر  سال‏‌ها بیمار بوده‌اند بر این اساس طول عمر امام زمان مستلزم بیمار شدن ایشان است و ممکن است ناراحتی از رفتار و اعمال عدّه‌ای از مردم تن و روح مبارک ایشان را آزرده کند و برای چند صباحی ایشان را به بستر بیماری بکشاند و ما دعا می‌‏کنیم برای سلامتی امام که هیچ گونه مقدّمه‌ای برای بیماری ایشان پیش نیاید.
*     *     *
سومین تکلیف از تکالیف شیعه در زمان غیبت امام: این است که برای سلامتی وجود مبارک صدقه بدهد، چون در احادیث داریم که صدقه بلا را دفع می‌‏کند. این صدقه در هر وقت و به هر مقدار که ممکن بشود مناسب است. سرّ مسئله این است که نفسی و وجودی محبوب‌تر و عزیزتر از حضرت مهدی در عالم امکان نیست بلکه از خود انسان عزیزتر و گرامی‌تر است، پس برای سلامتی چنین وجود ذی‏جودی باید صدقه داد و این علامت کمال ایمان است و اگر اینطور نباشد علامت ضعف و سستی ایمان است. این حدیث شریف را از رسول اکرم(ص) بشنوید:
حضرت فرمود: مؤمن کسی است که من و اهل بین من محبوب‌تر باشند در نزد او، از جان خودش و جان فرزندانش و جان همه‌ی مردم روی زمین، البتّه همین طور باید باشد، چون نعمت وجود و حیّات و عقل و دین و عافیّت و تمام نعمت‏‌های ظاهری و باطنی تمام موجودات به طفیل وجود رسول اکرم و اوصیای گرامی ایشان است. در زیارت جامعه کبیره می‌‏خوانیم وَ اَولیاءَ النِّعم اهل بیت پیامبر ولی نعمت ما هستند و ما هر نعمتی که داریم به صدقه‌ی سر آن ذوات مقدّس می‌‏باشد.
*     *     *
چهارمین تکلیف از تکالیف شیعه در زمان غیبت: گاهی انسان اعمال صالحه را به نیابت از طرف حضرت مهدی(عج) انجام بدهد، زیارت عتبات عالیات، اماکن متبرّکه و مشاهد مشرّفه، حتّی زیارت امامزادگان لازم التعظیم و نظیر آن، خصوصاً سفر حجّ خانه خدا و عمره به نیابت امام انجام دهد، همانطوری که سابقاً در بین شیعیان مرسوم بوده که از طرف امام، حجّ انجام می‌‏دادند و چه برکات مادی و معنوی خاصّی به دنبال داشت.
مرحوم قطب راوندی در کتاب خدایج روایت می‌‏کند که شخصی به نام ابومحمّد دعلجی دو پسر داشت، یکی از این دو فرزند پسر او صالح بود و با تقوا که به او ابوالحسن می‌‏گفتند و آن پسر دیگر او مرتکب گناه و حرام می‌‏شد. روزی یکی از شیعیان به ابومحمّد، یعنی پدر این دو پسر پولی داد و به او گفت از طرف حضرت مهدی(عج) حج بجا بیاور. این شخص قدری از این پول‏‌ها را به آن پسر فاسد داد و او را با خود برد که برای امام زمان حجّ بجا بیاورد و وقتی از سفر حجّ برگشت نقل کرد که در سرزمین عرفات جوانی را دیدم گندمگون و با چهره زیبا و نورانی که مشغول تضرّع و دعا بود، چون به نزدیک آن جوان رسیدم به من توجّه کرد و فرمود: ای شیخ آیا حیا نمی‌‏کنی، من گفتم ای سیّد من از چه چیز حیا کنم. فرمود: به تو پول داده‌اند که از طرف کسی که می‌‏دانی کیست حجّ بجا آوری و تو آن پول را به فاسقی می‌‏دهی که شراب می‌‏خورد، به همین زودی این چشم تو کور می‌‏شود. این ابومحمّد نقل کرد چهل روز از برگشتن من گذشت دیدم همان چشمی را که آن شخص به آن اشاره کرد مجروح شد و پس از آن جراحت چشم من کور شد.
*     *     *
پنجمین تکلیف شیعیان در زمان غیبت امام(عج): پنجمین تکلیف این است که شیعیان در زمان غیبت که زمان ظلمت و بروز فتنه‏‌هاست از خداوند متعال بخواهد که دین و ایمان و عقاید حقّه‌ی آن‌ها حفظ بشود و مبادا شبهات شیاطین و کفّار وارد در قلب او بشود و درباره‌ی این موضوع دعاهای زیادی از ائمه‌ی هدی به دست ما رسیده است. از باب نمونه:
امام صادق(ع) به زراره فرمود: در زمان غیبت افراد باطل‏گرا نسبت به وجود امام عصر شک می‌‏کنند. زراره می‌‏گوید: به امام عرض کردم اگر آن زمان را درک کردم برای حفظ دین و ایمان خود چه عملی را انجام بدهم، حضرت فرمود: این دعا را بخوان:
اللّهمَّ عَرِّفنِی نَفْسَکَ فَاِنَّکَ اِنْ لَمْ تُعَرِّفْنِی نَفْسَکَ لَمْ اَعْرِفْ نَبِیَّکَ. اللّهمَّ عَرِّفْنِی رَسُوَلک فَاِنَّکَ اِنْ لَمْ تُعَرِّفْنِی رَسُولَکَ لَمْ اَعْرِفْ حُجَّتَکَ. اللّهمَّ عَرِّفْنِی حُجَّتَکَ فَاِنَّک اِنْ لَمْ تُعَرِّفْنِی حُجَّتَک ضَلَلْتُ عَنْ دِینِی.
خدایا خودت را به من معرفی کن و بشناسان، به تحقیق اگر خودت را معرّفی نکنی من نبیّ و پیامبر تو را نمی‌‏شناسم. خدایا رسول خودت را به من معرّفی کن و بشناسان، به تحقیق اگر رسول خودت را به من معرّفی نکنی حجّت تو و امام خود را نمی‌‏شناسم. خدایا حجّت و امام مرا به من معرّفی کن، به تحقیق اگر حجّت و امام را به من معرّفی نکنی من گمراه می‌‏شوم و از دین خدا خارج می‌‏شوم.
یا این دعا را بخواند؛ اللّهمَّ لا تُمِتْنی مَیْتَۀً جاهِلیّة وَ لا تُزِغْ قَلْبِی بَعْدَ اِذْ هَدَیْتَنِی
خدایا مرگ مرا مرگ مردم زمان جاهلیّت قرار نده، چون مردم زمان جاهلیّت به کفر و نفاق از دنیا می‌‏رفتند و طوری نشود که از دین خدا خارج بشوم.
امام صادق(ع) به عبدالله بن سنان فرمود: به همین زودی شما بدون راهنما و پیشوای هدایت کننده می‌مانید. در آن زمان نجات پیدا نمی‌‏کند از فتنه‏‌ها و موجبات بی‌‏دینی مگر کسی که این دعا را بخواند.
یا اللهُ یا رَحْمَنُ یا رَحِیمُ یا مُقَلِّبَ الْقُلُوبِ ثَبِّتِ قَلْبِی عَلَی دِینِکَ.
ای پروردگار، ای بخشنده، ای مهربان، ای کسی که قلب‌ها را دگرگون می‌‏کنی، قلب مرا بر دین خود و راه مستقیم ثابت بدار، خصوصاً در شرائطی که در زمان غیبت، مؤمن صبح از خانه بیرون می‌‏آید مؤمن است و شب وقتی برمی‌‏گردد کافر است، همان طوری که تیر از کمان جدا می‌‏شود مردم از دین خدا بیرون می‌‏روند و گروه گروه از دنیا می‌‏روند بدون ایمان.
*     *     *
ششمین تکلیف شیعیان در زمان غیبت امام(ع): ششمین تکلیف این است که شیعیان در زمان غیبت هنگام بروز گرفتاری و شدائد روزگار و بلاها و بیماری‏‌ها و بروز و ظهور فتنه‏‌ها از همه طرف و نداشتن راه چاره و رسیدن کارد به استخوان و رسیدن به حدّ اضطرار و اینکه از همه جا و همه کس ناامید شده و تمام درها به روی او بسته شده است و از کسی کاری ساخته نیست، متوسّل به حضت مهدی(عج) بشود، از وجود مبارک آن جناب استمداد بجوید و یقین داشته باشد که امام در هر شرائطی و در همه جا و حالات به فریاد او می‌‏رسد و او را کمک می‌‏کند و از گرفتاری و بلا او را نجات می‌‏دهد و این مسئله در طول تاریخ غیبت صغری و کبری به فرموده ثابت شده است. جمعیت بسیاری که عدد آن‌ها را نمی‌‏توان گفت در اثر توسّل به امام زمان، نجات پیدا کردند از آنچه در او بودند و بزرگان ما در این موضوع کتاب‏‌ها نوشتند و اکثر این افراد را معرّفی کردند. متقاضیان به کتب مربوطه مراجعه کنند.
رسول خدا(ص) به ابوالوفاءِ شیرازی فرمود: هرگاه درمانده شدی و گرفتار شدی پس استغاثه کن به حضرت مهدی(عج) که امام تو را درمی‌‏یابد و به فریاد تو خواهد رسید و او پناه است برای هر بی‌‏پناهی.
از القاب امام عصر(عج) این جمله‏‌ها به چشم ما می‌‏خورد «کَهْفِ الحصین» پناهگاه محکم شیعیان «غِیاث المُضْطَر» فریادرس افراد مضطر و بیچاره.
البته کسانی از توسّل به امام زمان(عج) نتیجه‌ی مطلوب می‌‏گیرند که نسبت به این مسئله اعتقاد داشته باشند که حضرت مهدی(عج) منجی است و کار به دست ایشان است و گره‏‌ها را ایشان باید باز کند. کسی غیر از حضرت مهدی(عج)  کاری از او ساخته نیست و گاهی نماز امام زمان را بخواند و جدّاً از امام کمک بخواهد، یقین بداند که حضرت در تمام ساعات توجّه به شیعیان دارد و به داد آن‌ها می‌‏رسد انشاالله.
*     *     *
 هفتمین تکلیف: اگر نام قائم در نزد انسن برده شد به جهت تعظیم امام از جای خود بلند شود، البتّه این عمل واجب نیست بلکه مستحب است و این یک نوع احترام است از وجود مبارک امام، بلند شدن در مقابل شنیدن نام قائم واجب نیست ولی گاهی حرام می‌‏شود، مثلاً اگر در یک مجلسی 100 نفر نشستند و نام قائم برده شود 99 نفر بلند شوند و یک نفر از روی بی‌‏اعتنایی نشسته باشد این توهین به حساب می‌‏آید و مسلّماً حرام است. مثل اینکه احترام از عالِم واجب نیست ولی توهین به او حرام است.
روایت دارد روزی در مجلسی در محضر امام صادق(ع) نام قائم برده شد، امام صادق(ع) به جهت تعظیم مقام حضرت مهدی(عج) از جا برخاست.
دعبل خزاعی که از شعرای اهل بیت است در نزد امام رضا(ع) اشعاری درباره‌ی امام عصر(عج) خواند و امام هشتم پس از شنیدن نام حضرت مهدی(عج) به روی پای مبارک خود ایستاد و سر نازنین خود را خم کرد به سوی زمین و کف دست راست خود را به سر گذاشت و فرمود: اللّهُمَّ عَجِّلْ فَرَجَه و مَخْرِجَهَ وَ انْصُرْنا بِهِ نَصْراً عَزیزاً. خدیا فرج او را نزدیک و تعجیل نما و امام را به وسیله ما کمک کن و نصرت بده و این عمل یعنی بلند شدن از جا به هنگام شنیدن نام قائم، یک سنّتی است که بین همه‌ی شیعیان متداول بوده است و سیره و روش تمام اصناف امامیه در تمام شهرها و بلاد شیعه از عرب و عجم و... بوده است و این روش کاشف از این مطلب است که این عمل باید مأخذ و منبعی محکم و مستند داشته باشد و مورد تأیید است.
*     *     *
هشتمین تکلیف: هشتمین تکلیف در زمان غیبت این است که شیعه باید مرتّب به یاد حضرت باشد و سعی کند از یاد امام غافل نشود و این یک نوع برقراری ارتباط قلبی است بین انسان و امام(ع) و این یک نوع ادب و خضوع است در قبال امام(ع).
البته این نکته را ما می‌‏دانیم که حضرت فرمود:
اِنّا غَیْرُ مُهِملِینَ لِمُراعاتِکُمْ وَ لا ناسینَ لِذِکْرِکُمْ،
حضرت مهدی در آن توقیع شریفتش مرقوم فرمودند: ما هیچگاه حق شما را از بین نمی‌‌بریم و مراعات حال شما را می‌‌کنیم و هیچگاه شما را فراموش نمی‌‏کنیم و همیشه به یاد شما هستیم و اگر من از شما غافل بشوم و شما را از یاد ببرم تمام دشمنان شما را نابود می‌‏کنند و این دور از ادب و انصاف و مروّت است که حضرت به یاد ما باشد ولی ما از ایشان غافل باشیم.
در زمان غیبت امام شیعیان باید در مراکز مقدّسی و اماکن متبرّکه‌ای که به نام حضرت است رفت و آمد کند و با آن مکان‏‌ها انس بگیرد چون این اماکن او را به یاد محبوب می‌‏اندازد، مثل مسجد کوفه، مسجد سهله، مسجد جمکران، مثل مهدیه‏‌ها در تمام شهرهای ایران. فضای این بقاع متبرکه انسان را به یاد حضرت می‌‏اندازد.
در زمان غیبت، شیعیان باید مروّج و مبلّغ مسئله‌ی مهدویت باشند و از حضرت تبلیغ کنند و مردم خصوصاً نسل جوان را با حضرت مهدی(عج) آشنا کنند و در مقابل دشمنان و حکومت‏‌های ضدّ مهدویت خصوصاً وهابیّت و منکرین حضرت مهدی(عج)، از امام زمان دفاع کند. البتّه عالمانه و محققانه، با طرح بحث‏‌های علمی و مستدل و منطقی اثبات مسئله‌ی مهدویّت را بکند و با این مباحث در زمان غربت امام، امام خود را یاری کند. در فراق امام خود خود ناله کند و اشک بریزد و شب‏‌هایی را با امام خلوت و نجوی کند و از خداوند متعال مسئلت کند که خداوند لیاقت دیدار جمال نورانی حضرت را به او مرحمت کند. اللّهمَّ اَرِنِی الطَّلعَۀَ الرَّشِیدَةَ، در دعای عهد می‌‏خوانیم خداوندا آن ماه دل‏آرا را نشان من بده و اعمالی که شیعه را به امام نزدیک می‌‏کند انجام دهد. البتّه حضرت مهدی در توضیح نورانی خود فرمودند اگر شیعیان گناهان خود را ترک کنند بلافاصله مرا می‌‏بینند و خدای ناکرده عمل زشت و مکروهی از جانب ما به امام نرسد که قلب نازنین او به درد بیاید و مجروح شود، سعی کند قدم در راه رضای امام خود بردارد و امام را از خود و اعمال خود راضی کند و سعی کند با اعمال و کردار خود، خود را مشمول دعای خیر امام قرار بدهد و از برکات دعای امام فیض ببرد و کارهایی که او را از امام دور می‌‏کند خودداری کند. حضرت مهدی(عج) امروز از ما تقوا می‌‏خواهد، ترک گناه می‌‏خواهد، عمل به واجبات و فرائض دینی می‌‏خواهد، متّصف شدن به اوصاف حمیده و متخلّق شدن به اخلاق حسنه و اسلامی را از ما می‌‏خواهد. سعی کنیم در تهذیب نفس و تزکیه روح و دور کردن صفات زشت حیوانی از خود و خود را آراستن به کمالات انسانی و صفات الهی و ائمه‌ی هدی تا مگر لیاقت پیدا کند در زمان ظهور، جزء اصحاب و یاران امام قرار بگیرد و اگر مرگ او فرا برسد خداوند او را زنده کند و جزءِ سپاه امام قرار بگیرد. طهارت در عمل را پیشه‌ی خود سازد و از افراد فاسد و بی‌‏بندوبار و اهل گناه فاصله بگیرد و ترک کند رفاقت با نااهلان از ترس اینکه مبادا معاشرت در او اثر کند و او هم منحرف بشود از مسیر حضرت مهدی(عج).
از مهم‌ترین تکالیف شیعیان در زمان غیبت این است که تلاش کنند امام عصر(عج) را بشناسند. معرفت پیدا کردن به امام از مهم‌ترین وظایف شیعه است، مبادا شرائطی برای ما پیش بیاید که همه‌ی حواس ما متوجّه‌ی این مطلب بشویم که آقا و مولایمان را ببینیم و بس و فکر کنیم که با دیدن امام مسئله ختم می‌‏شود و این پایان سیر و سلوک است و این همان چیزی است که از ما خواستند، نه اینطور نیست. البتّه دیدن امام نصیب هرکس بشود خوشا به حال او که سعادت یار او شد و توفیق رفیق او. ولی این مطلب را باید دانست که اگر کسی در زمان غیبت امام خود را ندید مسئولیت شرعی ندارد و قیامت گرفتار نیست و از نظر دینداری هیچ مشکلی برای او پیش نمی‌‏آید، چون حضرت غایب است از نظرها و مقتضای غیبت، ندیدن امام و یا دیدن و نشناختن است. در روز قیامت هیچ کسی را به جرم ندیدن امام محاکمه نمی‌‏کنند ولی اگر ما از دنیا برویم و امام زمان خود را نشناخته باشیم در روایت اینطور آمده که مرگ ما مرگ مردم زمان جاهلیّت است، یعنی کافر از دنیا می‌‏رویم و بت‏پرست می‌‏میریم. همان طوری که مردم در زمان جاهلیت به حالت کفر از دنیا می‌‏رفتند و این خطر ما را تهدید می‌‏کند و حتماً قیامت با مشکل مهمّی روبه‏رو می‌‏شویم. در باب معرفت امام مسئولیت سنگینی داریم که نباید غافل بود. مطالعه‌ی کتب که راجع به حضرت مهدی نوشته شده و نشستن پای سخنرانی‏‌هایی که انسان را با امام آشنا می‌‏کند، در معرفت پیدا کردن به ساحت مقدس حضرت مهدی بسیار مؤثّر است.
 
  دفتر نشر فرهنگ و معارف اسلامی مسجد هدایت