چهل حدیث درباره مهمان‌نوازی

1ـ «پیامبر گرامی اسلام صلی‌الله علیه و آله و سلم»:

لایُضیفُ الضَّیفَ الاّ كُلُّ مُؤمنٍ.

هر مؤمنی باید که مهماندوست و مهمان‌نواز باشد. (مستدرک، ج 16، ص 257)

2ـ «مولی امیرالمؤمنین علیه‌السلام»:

الضّیفُ دَلیلُ الجَنّةِ وَ مَن لَمْ یُكرِمِ الضَّیفَ فَلیسَ مِنّی.

مهمان، راهنما به سوی بهشت است. هر کس مهمان را حرمت و گرامی ندارد او پیرو من نیست. (لئالی‌الاخبار، ج 3، ص 66)

3ـ «مولی امیرالمؤمنین علیه‌السلام»:

اَلله اَلله فی‌الضَّیف، لایَنصَرِفَنَّ اِلاّ شاكِراً لَكُم.

خدا را ! خدا را ! در نظر بگیرید و حُرمت مهمان را رعایت کنید! مهمان جز اینکه خشنود و سپاسگزار شما باشد نباید از نزد شما خارج شود. (مستدرک، ج 16، ص 241)

4ـ «پیامبر گرامی اسلام صلی‌الله علیه و آله و سلم»:

لاخَیرَ فی مَن لایُضیفُ.

کسی که مهمان دعوت نمی‌کند (مهمانی نمی‌کند) خیر و امیدی در وجود او نیست. (المحجّة‌البَیضاء، ج 3، ص 32)

5ـ «پیامبر گرامی اسلام صلی‌الله علیه و آله و سلم»:

كُلُّ بَیتٍ لایَدخُلُ فیهِ‌الضَّیفُ لایَدخُلُه الملآئِكةُ.

هر خانه‌ای که در آن مهمان وارد نشود فرشتگان (هم) در آن خانه وارد نمی‌شود. (مستدرک، ج 16، ص 258)

6ـ «مولی امیرالمؤمنین علیه‌السلام»:

اَكرِمْ ضَیْفَكَ وَ اِن كانَ حقیراً وَ قُم عَن مَجلِسِكَ لِأِبیكَ وَ مُعَلِّمِكَ و إنْ كُنتَ امیراً.

مهمانت را گرامی بدار هر چند (به نظرت) حقیر و کوچک باشد و به احترام پدر و استادت از جا برخیز هر چند خود حاکم و فرمانروا باشی. (فهرست غرر، ص 211)

7ـ امام موسی‌بن‌جعفر(ع):

اِنَّ رَسولَ اللهِ كانَ اِذا اَتاهُ الضَّیفُ أكَل مَعَهُ و لَم یَرفَعْ یَدَهُ مِن الخِوانِ حتّی یَرفَعَ الضَّیفُ.

رسول خدا صلی‌الله علیه و آله و سلم هرگاه مهمان بر ایشان وارد می‌شد حضرت شخصاً با او هم غذا می‌شدند و تا زمانی که مهمان هنوز دست از غذا برنداشته حضرت دست از غذا نمی‌کشیدند. (وسائل، ج 16، ص 559)

8ـ «مولی امیرالمؤمنین علیه‌السلام»:

مَن اَكرَمَ الضَّیفَ فَكَأَنّما اَكرَمَ سَبعینَ نبیاً!

کسی که مهمان را بزرگداشت و گرامی بدارد گویا هفتاد پیغمبر را گرامی داشته است! (لئالی‌الأخبار، ج 3، ص 66)

9ـ «امام رضا(علیه‌السلام)»:

اَلسَّخِیُّ یأكُلُ مِن طعامِ النّاسِ لِیأَكُلُوا مِن طَعامِه.

آدم سخاوتمند از طعام مردم می‌خورد (دعوت را اجابت می‌کند) تا مردم نیز از طعام او بخورند (بحار، ج 75، ص 446)

10ـ «امام جعفرصادق(علیه‌السلام)»:

تُعرَفُ مَودَّةُ الرَّجُلِ لِأَخیهِ بِأ^َكلِهِ مِن طعامِه.

میزان علاقة شخص به برادر دینی خود از خوردن طعام او معلوم می‌گردد. (بحار، ج 75، ص 449)

11ـ «پیامبر گرامی اسلام صلی‌الله علیه و آله و سلم»:

الضَّیفُ یَنزِلُ بِرِزقِهِ وَ یَرتَحِلُ بِذُنوبِ أهلِ البَیتِ.

مهمان با روزی خود (بر میزبان) وارد می‌شود و با گناهان (آمرزیدة) اهل خانه خارج می‌گردد. (مستدرک، ج 16، ص 258)

12ـ «امام جعفرصادق(علیه‌السلام)»:

اذا اَتاكَ اَخوكَ فَآتِهِ بِما عِنَدكَ وَ اِذا دَعَوتَهُ فَتَكلَّفْ لَهُ.

اگر برادر دینی تو (بی‌دعوت) بر تو وارد شد آنچه در منزل داری از او پذیرایی کن و اگر با دعوت قبلی به نزد تو آمد برایش تهیه ببین. (جواهر‌الکلام، ج 36، ص 475)

13ـ «پیامبر گرامی اسلام صلی‌الله علیه و آله و سلم»:

الضَّیفُ اذا دَخَلَ بَیتَ المُؤمِنِ دَخَلَ مَعَهُ اَلفُ بَركَةٍ وَ الفُ رحمةٍ وَ یَكْتُبُ اللهُ لِصاحِبِ المَنزِل بِكُلّ لُقمَةٍ یأكُلُها الضَّیفُ حَجةً و عُمرةً.

مهمان هنگامی که وارد خانة مؤمن می‌شود هزار برکت و هزار رحمت به همراه خود دارد و خداوند به تعداد هر لقمه که مهمان تناول می‌کند یک حج و یک عمره برای صاحب خانه می‌نویسد! (لئالی‌الاخبار، ج 3، ص 66)

14ـ «امام جعفرصادق(علیه‌السلام)»:

إنَّ الجَوادَ كُلَّ الجوادِ مَنْ بَذَلَ ما عِندَهُ.

کمال سخاوت و جوانمردی در آن است که میزبان آنچه از وسائل پذیرایی در اختیار دارد از مهمان خود دریغ ننماید. (بحار، ج 75، ص 655)

15ـ «مولی امیرالمؤمنین علیه‌السلام»:

قوُتُ الأَجسادِ اَلطّعامُ وَ قوُتُ الأَرواحِ اَلاِطعامُ!

غذای بدن، طعام خوردن است و غذای روح اطعام دادن! (بحار، ج 75، ص 456)

16ـ «مولی امیرالمؤمنین علیه‌السلام»:

مَن اكرمَ ضَیفَهُ فَهُوَ مَعی و مَعَ اِبراهیمَ(ع) فی‌الجَنّة.

کسی که مهمان خود را گرامی بدارد جای او در بهشت در کنار من و ابراهیم پیغمبر(ع) خواهد بود. (لئالی‌الأخبار، ج 3، ص 66)

17ـ «امام جعفرصادق(علیه‌السلام)»:

أَضَفْ بِطعامِكَ وَ شرابِكَ مَن تُحِبُّهُ فی‌اللهِ تعالی.

آن کسی که او را به خاطر خدای متعال دوست می‌داری در خورد و خوراکت مهمان و شریکش کن. (بحار، ج 75، ص 461)

18ـ «پیامبر گرامی اسلام صلی‌الله علیه و آله و سلم»:

اِذا جاءكَ ضَیفٌ فَاعْلَمْ أَنّ الله قَدمَنَّ عَلَیكَ اِذبَعَثَهُ اِلیكَ لِیَغِفِرَ لَكَ ذَنبكَ.

وقتی مهمان بر تو وارد می‌شود این را بدان که خدا بر تو منّت نهاده که تو را میزبان او قرار داده تا بدین‌وسیله گناهانت را بیامرزد. (لئالی‌الاخبار، ج 3، ص 66)

19ـ «مولی امیرالمؤمنین علیه‌السلام»:

وَ بَكی علیه السلامُ یَوماً. فقیل لَهُ ما یُبكیكَ؟ قال «لَم یَأتِنی ضَیفٌ مُنذُ سَبعةِ اَیّامٍ! أخافُ أَنْ یكونَ اللهُ أهاننی؟»

یک روز حضرت امیر(ع) گریه می‌کردند. از ایشان علت را جویا شدند. فرمود:‌ امروز هفت روز است که مهمان بر من وارد نشده! خوف آن را دارم که خداوند عنایتش را از من سلب کرده باشد؟ (جامع‌السعادات، ج 2، ص 150)

20ـ «امام جعفرصادق(علیه‌السلام)»:

مِنَ الجَفاءٍ أَنْ یُدعَی الرّجُلُ اِلی طَعامٍ فَلایُجیبُ اَویُجیبُ فَلا یَأ^ْكُلُ.

کسی که او را به مهمانی دعوت کنند و او اجابت نکند و یا اگر اجابت کرد از غذای میزبان نخورد این نشانة بی‌مهری و جفاکاری او است. (بحار، ج 74، ص 174)

21ـ «پیامبر گرامی اسلام صلی‌الله علیه و آله و سلم»:

مَن دَعاكُم فَأَجیبُوه.

اگر کسی شما را به مهمانی دعوت کرد، دعوت او را اجابت کنید. (مواعظ‌ عددیه، ص 7)

22ـ «امام جعفرصادق(علیه‌السلام)»:

مِنَ الحُقوقِ الواجِبَةِ لِلمُؤمِن عَلَی المُؤمِنُ أَنْ یُجیبَ دَعوتَه.

یکی از حقوق واجبة مؤمن بر برادر مؤمن خود اجابت کردن دعوت او است. (بحار، ج 75، ص 446)

23ـ «پیامبر گرامی اسلام صلی‌الله علیه و آله و سلم»:

مَن لَم یُجبِ الدَّعوَةَ فَقَد عَصَی اللهَ و رسولَه.

اگر کسی دعوت مهمانی را اجابت نکند، در حقیقت، او خدا و رسولش صلی‌الله علیه و آله و سلم را معصیت کرده است. (بحار، ج 75، ص 448)

24ـ «امام جعفرصادق(علیه‌السلام)»:

مَن اَكَلَ طعاماً لَم یُدْعَ اِلَیهِ فَكَأَنَّما أَكَلَ قِطعةً مِن نارٍ!

کسی که غذایی که بدان دعوت نشده بخورد گویا پاره‌ای از آتش را خورده است! (جواهر‌الکلام، ج 36، ص 469)

25ـ «پیامبر گرامی اسلام صلی‌الله علیه و آله و سلم»:

مَن مَشی اِلی طعامٍ لَم یُدْعَ اِلیهِ فَقَد دَخَل سارِقاً وَ خَرجَ مُغیراً!

کسی که به سفره‌ای برود که بدان دعوت نشده، او در حقیقت به عنوان یک سارق به آنجا وارد شده و یک غارتگر از آنجا بیرون می‌رود! (شهاب‌الاخبار، ص 224)

26ـ «امام موسی بن جعفر(علیه‌السلام)»:

نَهی رسولُ اللهِ(ص) عَن طعامِ وَلیمَةٍ یُخَصُّ بَهَا الأَغنیاءُ وَ یُترَكُ الفُقراءُ.

پیامبر اکرم صلی‌الله علیه و آله و سلم از غذا خوردن در ولیمه‌ای که اختصاص به اغنیا داشته و فقرا بدان دعوت نشده‌اند نهی فرموده است. (المحجّة‌البَیضاء، ج 3، ص 37)

27ـ «امام رضا(علیه‌السلام)»:

الضِیافَةُ ثلاثةُ اَیّامٍ وَ لَیالیهِنَّ، فما فوقَ ذلك فَهُوَ صَدَقَة.

حدّ ضیافت و مهمانی تا سه شبانه‌روز است. بیشتر از آن، دیگر تصدّق و احسان خواهد بود. (بحار، ج 75، ص 460)

28ـ «مولی امیرالمؤمنین علیه‌السلام»:

ما مِن مُؤمِنٍ یَسمَعُ بِهَمسِ الضَّیفِ و فَرِحَ بِذلِكَ غُفرِتْ لَهُ خَطایاهُ وَ إن كانت مُطبَقَةً بَینَ السَّماءِ والاَرض!

هر مؤمنی که با شنیدن صدای همهة (ورودی) مهمان احساس خوشحالی کند، گناهان او هر چند به فاصلة زمین تا آسمان باشد آمرزیده می‌گردد! (جامع‌السعادات، ج 2، ص 150)

29ـ «مولی امیرالمؤمنین علیه‌السلام»:

ما مِن مُؤمِنٍ یُحِبُّ الضَّیفَ اِلاّ وَ یَقومُ مِن قَبرِهِ و وَجُهُه كَالقَمَرِ لَیلَةَ البَدرِ.

هر مؤمن مهمان‌دوست، (در روز قیامت) با چهرة درخشان همانند ماه تابان از قبر خود خارج می‌گردد. (لئالی‌الاخبار، ج 3، ص 66)

30ـ «امام محمدباقر(علیه‌السلام)»:

مِنَ الجَفاء اِستخدامُ الضَّیفِ.

به کار گرفتن مهمان، نشانة بی‌مهری و جفاکاری به مهمان است. (جامع‌السعادت، ج 2، ص 153)

31ـ «مولی امیرالمؤمنین علیه‌السلام»:

ثلاثٌ لایُستُحیی مِنهُنَّ: خِدمةُ الرَّجُلِ الضَّیفَ، وَ قِیامُهُ عَن مجلِسهِ لِأَبیهِ و مُعَلِّمِهِ، و طَلَبُ الحَقِّ وَ إن قَلَّ.

سه چیز است که در آن شرم و حیا ندارد: میزبان (هر کس که باشد) شخصاً از مهمان خود پذیرایی کند، در برابر پدر و استاد خود به پا خیزد و دیگر حق خود را هرچند کم و اندک باشد بستاند. (مستدرک، ج 16، ص 260)

32ـ «امام جعفرصادق(علیه‌السلام)»:

اِنّ الزائِر اِذا زارالمَزورَ فَأكَلَ مَعَهُ اَلقَی عَنهُ الحِشمَةَ وَ اِذا لَمْ یَأكُلْ مَعَهُ یَنقَبِضْ قَلیلاً.

مهمان زمانی که وارد خانه می‌شود اگر صاحب‌خانه با او هم‌غذا شود حُجب و حیا را از بین می‌برد وگرنه، مهمان تا اندازه‌ای احساس گرفتگی و شرمندگی می‌کند. (فروع کافی، ج 6، ص 286)

33ـ «پیامبر گرامی اسلام صلی‌الله علیه و آله و سلم»:

إنَّ مِنَ السُّنَّةِ أَن یَخرُجَ الرّجُلُ مَعَ ضَیفِه الی بابِ الدّار.

سُنت و آداب اسلامی در آن است که میزبان، مهمان خود را تا درب خانه مشایعت نماید. (شهاب‌الأخبار، ص 374)

34ـ امام سجاد(ع):

مِن نمامِ المُرُوَّةِ خِدمَةُ الرّجُلِ ضَیفَهُ.

خدمت کردن به مهمان نشانة کمال فتوّت و جوانمردی میزبان است. (احقاق‌الحق، ج 12، ص 108)

35ـ «پیامبر گرامی اسلام صلی‌الله علیه و آله و سلم»:

إنَّ الضَّیفَ اِذا جاءَ فَنَزَلَ عَلَی القَومِ جاءَ بِرِزقِه مَعَهُ مِن السَّماء فاذا أكَلَ غَفَراللهُ لَهُمْ بِنِزولِهِ عِلیهِم.

زمانی که مهمان بر قومی وارد شود با روزی آسمانی و مقدّر خود وارد می‌شود و هنگامی که غذا را تناول کرد خداوند همة آن‌ها را به پاس نزول او مشمول غفران و آمرزش خود قرار می‌دهد. (وسائل، ج 16، ص 557)

36ـ «مولی امیرالمؤمنین علیه‌السلام»:

من أَنفَقَ علَی‌الضَّیفِ دِرِهماً فَكأَنَّما أَنفَقَ اَلفَ اَلفِ دینارٍ فی ‌سَبیل‌الله!

كسی كه یك درهم (واحد پول نقره) صرف مهمان خود كند گویا یك میلیون دینار (طلا) در راه خدا انفاق كرده است! (لئالی‌الاخبار، ج 3، ص 66)

37ـ «امام محمدباقر(علیه‌السلام)»:

اذا دَخَل اَحَدُكُم علی اَخیه فی رَحْلِهِ فَلیَقعُدْ حَیثُ یأَمُرُصاحِبُ الرَّحْلِ فَاِنّ صاحبَ الرَّحْلِ أَعرَفُ بِعَورَةِ بَیتِهِ مِن الدّاخِلِ عَلَیه.

(از آداب مهمانی) هر وقت که بر برادر دینی خود مهمان شدید هر جا که به شما تعارف کرد همانجا بنشینید، زیرا صاحب‌خانه بهتر از افراد غریبه از اوضاع داخلی خود باخبر است. (بحار، 75، ص 451)

38ـ «امام رضا علیه‌السلام»:

البَخیلُ لایأكُلُ مِن طعَامِ النّاسِ لِئَلاّ یأكُلوا مِن طَعاِمِهِ.

آدم بخیل از غذای مردم نمی‌خورد تا مردم هم از غذای او نخورند. (بحارف ج 75، ص 446)

39ـ «امام جعفرصادق(علیه‌السلام)»:

مَن أَشبَعَ مُؤمِناً وَجَبَتْ لَهُ الجَنَّةُ.

کسی که یک مؤمن را سیر کند بهشت برای او واجب می‌شود. (جامع‌السعادات، ج 2، ص 151)

40ـ «امام جعفرصادق(علیه‌السلام)»:

عَلَیكَ بِالمَساكینِ فَأَشِبعْهُم.

به داد فقرا و بیچارگان برس، شكم آنها را سیر كن و از گرسنگی برهان. (بحار، ج 75، ص 456).

منبع: شکوفه های حکمت