حضرت مهدی(عج)؛ فروغ تابان ولایت| ۲۲
در قرآن کریم، این کتاب انسانساز و حرکت آفرین در رابطه با یاران حضرت مهدی(ع) یک آیه است که بسیار امیدبخش و سازنده است، این آیه در حقیقت بیانگر حقایق و واقعیتهایی است که اگر به طور جدی و همه جانبه تعقیب گردد، موانعِ سر راه را برمیدارد و جهان را به استقبال مصلح جهانی حرکت میدهد. بر هیچکس پوشیده نیست که برای پیروزی انقلاب و شکست و نابودی حکومتهای جور و ستم نیاز به عوامل بسیاری است، که در رأس آنها حضور در صحنه و حمایت و تلاش خستگیناپذیر، و آگاهی و تحمّل رنجها و امید به آینده درخشان است، و به عبارت دیگر یاران حضرت مهدی(ع) دارای این ویژگیها هستند.
ما وقتی که زندگی و مراحل دعوت پیامبران(ع) را تجزیه و تحلیل میکنیم، میبینیم هر کجا آنها حامی و یاور داشتند و این حامیان و یاوران به طور آگاهان و قاطع در صحنه بودند و با امید و توکّل به خدا پیش میرفتند، پیامبرشان - هرچند در بخشی از اهدافش - به پیروزی میرسید و در غیر این صورت شکست ظاهری نصیبش میشد.
پیروزی انقلاب اسلامی در ایران چندین مسئله مبهم را در رابطه با قیام حضرت مهدی(ع) روشن و ثابت کرد. از جمله اینکه در شرایط فعلی دنیا هر چند غرق در گناه و فساد باشد، انقلاب و دگرگونی نه تنها ممکن، بلکه عملی است و دیگر اینکه باید دنبال کار را گرفت و امید به آینده داشت. از همه روشنتر اینکه باید حمایت و بسیج همه جانبه شود و با وحدت و تجمّع یاران مخصوص، به این کار بزرگ، یعنی آماده کردن جهان برای ظهور حضرت قائم(ع) دست زد.
با توجّه به اینکه بهترین حکومت آن است که به طور طبیعی و خودجوش روی کار آید، نه به طور تحمیلی و زور. آنان که میگویند حکومت حضرت مهدی(ع) بدون معجزه امکانپذیر نیست، گویا به این اشکال توجه ندارند که اگر بنا بر معجزه و اجبار – هر چند اجبار فکری - باشد، آن حالت زیبای طبیعی و خودجوش خود را از دست میدهد و یک نوع حکومت تحمیلی میگردد.
البته ما منکر امدادهای غیبی نیستیم، وقتی مردانی با اخلاص و صداقت به پیش رفتند، خداوند هم آنها را یاری میکند و به اهدافشان میرساند.[1] بنابراین همانگونه که در بسیاری از روایات آمده[2] حکومت حضرت مهدی(ع) همچون حکومت پیامبر(ص) است - منتها در سطح وسیعتر و عمیقتر - همانگونه که یاران آگاه و با استقامت آن حضرت در صدر اسلام شیران روز و پارسایان شب بودند و نقش مؤثر و مهم در تشکیل حکومت اسلامی را ایفا کردند، حکومت حضرت حجّت(ع) نیز از این قانون مستثنی نیست و چنان که در جای خود مشروحاً بیان شده معنای واقعی «انتظار» نیز آمادگی یاران و بسیج همه جانبه آنها در سطح وسیع مناسب با حکومت جهانی است.
ما وقتی که زندگی و مراحل دعوت پیامبران(ع) را تجزیه و تحلیل میکنیم، میبینیم هر کجا آنها حامی و یاور داشتند و این حامیان و یاوران به طور آگاهان و قاطع در صحنه بودند و با امید و توکّل به خدا پیش میرفتند، پیامبرشان - هرچند در بخشی از اهدافش - به پیروزی میرسید و در غیر این صورت شکست ظاهری نصیبش میشد.
پیروزی انقلاب اسلامی در ایران چندین مسئله مبهم را در رابطه با قیام حضرت مهدی(ع) روشن و ثابت کرد. از جمله اینکه در شرایط فعلی دنیا هر چند غرق در گناه و فساد باشد، انقلاب و دگرگونی نه تنها ممکن، بلکه عملی است و دیگر اینکه باید دنبال کار را گرفت و امید به آینده داشت. از همه روشنتر اینکه باید حمایت و بسیج همه جانبه شود و با وحدت و تجمّع یاران مخصوص، به این کار بزرگ، یعنی آماده کردن جهان برای ظهور حضرت قائم(ع) دست زد.
با توجّه به اینکه بهترین حکومت آن است که به طور طبیعی و خودجوش روی کار آید، نه به طور تحمیلی و زور. آنان که میگویند حکومت حضرت مهدی(ع) بدون معجزه امکانپذیر نیست، گویا به این اشکال توجه ندارند که اگر بنا بر معجزه و اجبار – هر چند اجبار فکری - باشد، آن حالت زیبای طبیعی و خودجوش خود را از دست میدهد و یک نوع حکومت تحمیلی میگردد.
البته ما منکر امدادهای غیبی نیستیم، وقتی مردانی با اخلاص و صداقت به پیش رفتند، خداوند هم آنها را یاری میکند و به اهدافشان میرساند.[1] بنابراین همانگونه که در بسیاری از روایات آمده[2] حکومت حضرت مهدی(ع) همچون حکومت پیامبر(ص) است - منتها در سطح وسیعتر و عمیقتر - همانگونه که یاران آگاه و با استقامت آن حضرت در صدر اسلام شیران روز و پارسایان شب بودند و نقش مؤثر و مهم در تشکیل حکومت اسلامی را ایفا کردند، حکومت حضرت حجّت(ع) نیز از این قانون مستثنی نیست و چنان که در جای خود مشروحاً بیان شده معنای واقعی «انتظار» نیز آمادگی یاران و بسیج همه جانبه آنها در سطح وسیع مناسب با حکومت جهانی است.
ویژگیهای یاران آن حضرت در قرآن
در قرآن کریم، این کتاب انسانساز و حرکت آفرین در رابطه با یاران حضرت مهدی(ع) یک آیه است که بسیار امیدبخش و سازنده است، این آیه در حقیقت بیانگر حقایق و واقعیتهایی است که اگر به طور جدی و همه جانبه تعقیب گردد، موانعِ سر راه را برمیدارد و جهان را به استقبال مصلح جهانی حرکت میدهد. در سوره مائده آیه 59 خداوند به طور مستقیم، مؤمنان را مورد خطاب قرار داده و میفرماید:
«ای مؤمنان! هر کس از شما مرتد شد و از اسلام بیرون رفت، خداوند در آینده جمعیتی را میآورد که دارای این پنج امتیاز هستند:
1. خدا آنها را دوست دارد و آنها هم خدا را دوست دارند.
2. در برابر مؤمنان، خاضع و مهرباناند.
3. در برابر مشرکان و دشمنان، سرسخت و نیرومندند.
4. به طور پیگیری در راه خدا جهاد و تلاش میکنند.
5. در مسیر انجام وظیفه از سرزنش هیچ سرزنش کنندهای نمیهراسند. این فضل خداست، به هر کس بخواهد (و او را شایسته ببیند) میدهد، فضل و رحمت خدا وسیعتر است و او بر همهچیز آگاه است».
در روایات برای این آیه مصادیق مختلفی بیان شده، از جمله اینکه: این آیه در مورد یاران حضرت مهدی(ع) است که با این ویژگیها با تمام قدرت، در مقابل مرتدّین و کارشکنان میایستند و برای برقراری حکومت عدل امام قائم (عج) و برقراری عدالت در کل جهان تلاش میکنند.[3] و در عبارتی امام صادق(ع) فرمود:
«صاحب این امر (حضرت مهدی(ع)) در پرتو این آیه (در حمایت چنین یاران آگاه و دلاور) محفوظ است».[4]
ویژگی اوّل: به عشق آن یاران به خدا اشاره میکند، آنها که جز به خدا نمیاندیشند، در حدّی که خداوند نیز آنها را دوست دارد. روشن است که چنین روحیهای که در پرتو ایمان و توکّل به دست میآید، بزرگترین عامل خیزش و پرواز و اراده و تقوا است که نقش آن در حماسهآفرینی اعجازآمیز و شگفتانگیز میباشد.
ویژگی دوم: به پیوند اخلاقی و وحدت و یکپارچگی با مؤمنان اشاره میکند، که نقش آن در پیشبرد کار بسیار مهم و چشمگیر است.
ویژگی سوم: حاکی از سازشناپذیری مؤمنان در برابر کافران، نه شرقی بودن و نه غربی بودن آنهاست، که در پرتو آن هرگونه تلاش و شگرد دشمن خنثی میگردد...
ویژگی چهارم: جهاد و مبارزه پیگیر با کفّار و دشمنان اسلام است.
ویژگی پنجم: که بسیار مهم است، قاطعیت و پایمردی مؤمنان را بیان میکند که روح محافظهکاری و مجادله در آنها نیست، از عوامزدگی و محیطزدگی غوغای اکثریت منحرف و استهزاء آنها نمیهراسند، و با گامهای استوار در صراط مستقیم حرکت میکنند و یاوههای چپ و راست در حرکت آنها تأثیری ندارد. و باید به آغاز آیه نیز توجّه داشت که ارتداد و بیعت شکنی عدّهای وجیهالله، آنها را سست و نگران نمیکند، آنها شرایط سخت حاضر را معیار قرار نمیدهند، امید به آینده دارند، چرا که خود آیندهسازند و کمبودها آنها را سست و لرزان نمیکند.
در میان این ویژگیها، هر چند همه در جای خود از اهمیّت بسیار برخوردارند، ولی این ویژگی پنجم از همه مهمتر به نظر میرسد. ابوذر غفاری، آن مرد نستوه و قاطع را در تاریخ با این لقب «لا یَخافُ فِی الله لَوْمَةَ لآئِمٍ» میخوانند، میگوید: «پیامبر(ص) به من سفارش کرد که در راه خدا از یاوهسرایی یاوهسرایان و سرزنشکنندگان نهراسم».[5]
وقتیکه حِجْر بن عدی آن بزرگمرد خدا با یارانش به فرمان معاویه به شهادت رسیدند، امام حسین(ع) بزرگترین چهره انقلابی تاریخ به عنوان اعتراض به معاویه نوشت و در آن نامه به خصوص، این ویژگی حجر و یارانش را تذکّر داد و نوشت:
«تو کسانی را کشتهای که امر به معروف و نهی از منکر میکردند، گناه را بزرگ میشمردند، «وَ لا یَخافُونَ فِی الله لَوْمَةَ لآئِمٍ»؛ و در راه خدا از ملامتکنندگان نمیهراسیدند».[6]
پیشگویی پیامبر(ص) از یاران اسلام در ایران
در روایتی میخوانیم: وقتی از پیامبر(ص) در مورد آیه مذکور سؤال کردند، پیامبر(ص) دست خود را بر شانه سلمان(ره) نهاد و فرمود:
«منظور از یاران، هموطنان این شخص هستند.»
سپس فرمود:
«لَوْ کانَ الدِّینُ مُعَلَّقاً بِالثُّرَیّا لَتَناوَلَهُ رِجالٌ مِنْ أَبْنآءِ الفارْسِ؛
اگر دین به ستاره ثریّا بسته باشد و در آسمانها قرار گیرد، مردانی از فارس آن را در اختیار خواهند گرفت».[7]
اگر کوششهای پیگیر و نتیجهبخش ایرانیان را در طول تاریخ اسلام بررسی کنیم، به خصوص در قرن معاصر و پیروزی انقلاب اسلامی، و تشکیل حکومت اسلامی به نیابت از حضرت قائم(ع) به خوبی به حقانیت این پیشگویی پی میبریم، به علاوه این پیشگویی اعجازآمیز الهامبخش آن است که مسلمانان ایران در حرکت دادن مردم جهان به سوی حکومت مهدی(ع) نقش مؤثر و اساسی دارند، و چنان که از نشانههایش پیداست، نسبت به آینده امیدبخش است.[8]
به هرحال همانگونه که در آخر آیه مذکور میخوانیم، باب امید به فضل و رحمت خدا وسیع است، و حتماً شامل افراد شایسته و برازنده خواهد شد. به این ترتیب نتیجه میگیریم که طرفداران جدی تشکیل حکومت جهانی به رهبری قائم(ع) باید با کسب ویژگیهایی که در تفسیر آیه مذکور بیان شد، در هر جا ستاد مقاومت تشکیل دهند و بدانند که حتماً با چنین حرکت قرآنی به کعبه مقصود خواهند رسید.
در اینجا از یک شاهد عینی کمک گرفته و به طور ملموس موضوع را ترسیم میکنیم: از شما میپرسم به راستی اگر مردم همه کشورهای اسلامی با هدف قرار دادن اسلام تحت رهنمودهای پیامبر و آلش(ع) تحت نظر مردان صالح و آگاه خود، همچون کشور ایران در وضع فعلی به جنگ با طاغوتیان بروند و حکومت اسلامی تشکیل دهند و کمکم آن را توسعه داده و به تهذیب و تکمیل آن بپردازند، چقدر به حکومت جهانی امام قائم(ع) نزدیک خواهند شد؟ امید آنکه جهان اسلام با تجزیه و تحلیل و دیدن این نشانههای عینی و ملموس، دنبال کار را بگیرد که مسلّماً به نتیجه خواهد رسید.
در قرآن کریم، این کتاب انسانساز و حرکت آفرین در رابطه با یاران حضرت مهدی(ع) یک آیه است که بسیار امیدبخش و سازنده است، این آیه در حقیقت بیانگر حقایق و واقعیتهایی است که اگر به طور جدی و همه جانبه تعقیب گردد، موانعِ سر راه را برمیدارد و جهان را به استقبال مصلح جهانی حرکت میدهد. در سوره مائده آیه 59 خداوند به طور مستقیم، مؤمنان را مورد خطاب قرار داده و میفرماید:
«ای مؤمنان! هر کس از شما مرتد شد و از اسلام بیرون رفت، خداوند در آینده جمعیتی را میآورد که دارای این پنج امتیاز هستند:
1. خدا آنها را دوست دارد و آنها هم خدا را دوست دارند.
2. در برابر مؤمنان، خاضع و مهرباناند.
3. در برابر مشرکان و دشمنان، سرسخت و نیرومندند.
4. به طور پیگیری در راه خدا جهاد و تلاش میکنند.
5. در مسیر انجام وظیفه از سرزنش هیچ سرزنش کنندهای نمیهراسند. این فضل خداست، به هر کس بخواهد (و او را شایسته ببیند) میدهد، فضل و رحمت خدا وسیعتر است و او بر همهچیز آگاه است».
در روایات برای این آیه مصادیق مختلفی بیان شده، از جمله اینکه: این آیه در مورد یاران حضرت مهدی(ع) است که با این ویژگیها با تمام قدرت، در مقابل مرتدّین و کارشکنان میایستند و برای برقراری حکومت عدل امام قائم (عج) و برقراری عدالت در کل جهان تلاش میکنند.[3] و در عبارتی امام صادق(ع) فرمود:
«صاحب این امر (حضرت مهدی(ع)) در پرتو این آیه (در حمایت چنین یاران آگاه و دلاور) محفوظ است».[4]
ویژگی اوّل: به عشق آن یاران به خدا اشاره میکند، آنها که جز به خدا نمیاندیشند، در حدّی که خداوند نیز آنها را دوست دارد. روشن است که چنین روحیهای که در پرتو ایمان و توکّل به دست میآید، بزرگترین عامل خیزش و پرواز و اراده و تقوا است که نقش آن در حماسهآفرینی اعجازآمیز و شگفتانگیز میباشد.
ویژگی دوم: به پیوند اخلاقی و وحدت و یکپارچگی با مؤمنان اشاره میکند، که نقش آن در پیشبرد کار بسیار مهم و چشمگیر است.
ویژگی سوم: حاکی از سازشناپذیری مؤمنان در برابر کافران، نه شرقی بودن و نه غربی بودن آنهاست، که در پرتو آن هرگونه تلاش و شگرد دشمن خنثی میگردد...
ویژگی چهارم: جهاد و مبارزه پیگیر با کفّار و دشمنان اسلام است.
ویژگی پنجم: که بسیار مهم است، قاطعیت و پایمردی مؤمنان را بیان میکند که روح محافظهکاری و مجادله در آنها نیست، از عوامزدگی و محیطزدگی غوغای اکثریت منحرف و استهزاء آنها نمیهراسند، و با گامهای استوار در صراط مستقیم حرکت میکنند و یاوههای چپ و راست در حرکت آنها تأثیری ندارد. و باید به آغاز آیه نیز توجّه داشت که ارتداد و بیعت شکنی عدّهای وجیهالله، آنها را سست و نگران نمیکند، آنها شرایط سخت حاضر را معیار قرار نمیدهند، امید به آینده دارند، چرا که خود آیندهسازند و کمبودها آنها را سست و لرزان نمیکند.
در میان این ویژگیها، هر چند همه در جای خود از اهمیّت بسیار برخوردارند، ولی این ویژگی پنجم از همه مهمتر به نظر میرسد. ابوذر غفاری، آن مرد نستوه و قاطع را در تاریخ با این لقب «لا یَخافُ فِی الله لَوْمَةَ لآئِمٍ» میخوانند، میگوید: «پیامبر(ص) به من سفارش کرد که در راه خدا از یاوهسرایی یاوهسرایان و سرزنشکنندگان نهراسم».[5]
وقتیکه حِجْر بن عدی آن بزرگمرد خدا با یارانش به فرمان معاویه به شهادت رسیدند، امام حسین(ع) بزرگترین چهره انقلابی تاریخ به عنوان اعتراض به معاویه نوشت و در آن نامه به خصوص، این ویژگی حجر و یارانش را تذکّر داد و نوشت:
«تو کسانی را کشتهای که امر به معروف و نهی از منکر میکردند، گناه را بزرگ میشمردند، «وَ لا یَخافُونَ فِی الله لَوْمَةَ لآئِمٍ»؛ و در راه خدا از ملامتکنندگان نمیهراسیدند».[6]
پیشگویی پیامبر(ص) از یاران اسلام در ایران
در روایتی میخوانیم: وقتی از پیامبر(ص) در مورد آیه مذکور سؤال کردند، پیامبر(ص) دست خود را بر شانه سلمان(ره) نهاد و فرمود:
«منظور از یاران، هموطنان این شخص هستند.»
سپس فرمود:
«لَوْ کانَ الدِّینُ مُعَلَّقاً بِالثُّرَیّا لَتَناوَلَهُ رِجالٌ مِنْ أَبْنآءِ الفارْسِ؛
اگر دین به ستاره ثریّا بسته باشد و در آسمانها قرار گیرد، مردانی از فارس آن را در اختیار خواهند گرفت».[7]
اگر کوششهای پیگیر و نتیجهبخش ایرانیان را در طول تاریخ اسلام بررسی کنیم، به خصوص در قرن معاصر و پیروزی انقلاب اسلامی، و تشکیل حکومت اسلامی به نیابت از حضرت قائم(ع) به خوبی به حقانیت این پیشگویی پی میبریم، به علاوه این پیشگویی اعجازآمیز الهامبخش آن است که مسلمانان ایران در حرکت دادن مردم جهان به سوی حکومت مهدی(ع) نقش مؤثر و اساسی دارند، و چنان که از نشانههایش پیداست، نسبت به آینده امیدبخش است.[8]
به هرحال همانگونه که در آخر آیه مذکور میخوانیم، باب امید به فضل و رحمت خدا وسیع است، و حتماً شامل افراد شایسته و برازنده خواهد شد. به این ترتیب نتیجه میگیریم که طرفداران جدی تشکیل حکومت جهانی به رهبری قائم(ع) باید با کسب ویژگیهایی که در تفسیر آیه مذکور بیان شد، در هر جا ستاد مقاومت تشکیل دهند و بدانند که حتماً با چنین حرکت قرآنی به کعبه مقصود خواهند رسید.
در اینجا از یک شاهد عینی کمک گرفته و به طور ملموس موضوع را ترسیم میکنیم: از شما میپرسم به راستی اگر مردم همه کشورهای اسلامی با هدف قرار دادن اسلام تحت رهنمودهای پیامبر و آلش(ع) تحت نظر مردان صالح و آگاه خود، همچون کشور ایران در وضع فعلی به جنگ با طاغوتیان بروند و حکومت اسلامی تشکیل دهند و کمکم آن را توسعه داده و به تهذیب و تکمیل آن بپردازند، چقدر به حکومت جهانی امام قائم(ع) نزدیک خواهند شد؟ امید آنکه جهان اسلام با تجزیه و تحلیل و دیدن این نشانههای عینی و ملموس، دنبال کار را بگیرد که مسلّماً به نتیجه خواهد رسید.
پینوشتها:
[1] «اِن تَنْصُرُوا اللَّهَ یَنْصُرْکُمْ وَ یُثَبِّتْ أَقْدَامَکُمْ» - سوره محمّد، آیه 7.
[2] بحارالانوار، ج 52، ص 352 - یَصنَعُ کَمَا صَنَعَ رَسُول... .
[3] تفسیر برهان، ج 1، ص 497 - مجمعالبیان، ج 3، ص 208.
[4] تفسیر برهان، ج 1، ص 497 - مجمعالبیان، ج 3، ص 208.
[5] تفسیر نورالثقلین، ج 1، ص 642.
[6] تفسیر نورالثقلین، ج 1، ص 642.
[7] مجمعالبیان، ج 3، ص 208؛ نور الثقلین، ج 1، ص 642 - در بعضی از روایات به جای دین علم آمده است. حلیه ابونعیم اصفهانی، ج 6، ص 64 - شرح بیشتر این مطلب را در کتاب «ایرانیان مسلمان در صدر اسلام و...؛ تألیف نگارنده» بخوانید.
[8] و طبق بعضی از روایات، آن 313 نفر از یاران مخصوص امام زمان(ع) در عجم هستند. - اثبات الهداة، ج 7، ص 92.
[1] «اِن تَنْصُرُوا اللَّهَ یَنْصُرْکُمْ وَ یُثَبِّتْ أَقْدَامَکُمْ» - سوره محمّد، آیه 7.
[2] بحارالانوار، ج 52، ص 352 - یَصنَعُ کَمَا صَنَعَ رَسُول... .
[3] تفسیر برهان، ج 1، ص 497 - مجمعالبیان، ج 3، ص 208.
[4] تفسیر برهان، ج 1، ص 497 - مجمعالبیان، ج 3، ص 208.
[5] تفسیر نورالثقلین، ج 1، ص 642.
[6] تفسیر نورالثقلین، ج 1، ص 642.
[7] مجمعالبیان، ج 3، ص 208؛ نور الثقلین، ج 1، ص 642 - در بعضی از روایات به جای دین علم آمده است. حلیه ابونعیم اصفهانی، ج 6، ص 64 - شرح بیشتر این مطلب را در کتاب «ایرانیان مسلمان در صدر اسلام و...؛ تألیف نگارنده» بخوانید.
[8] و طبق بعضی از روایات، آن 313 نفر از یاران مخصوص امام زمان(ع) در عجم هستند. - اثبات الهداة، ج 7، ص 92.
دفتر نشر فرهنگ و معارف اسلامی مسجد هدایت
محمّد محمّدی اشتهاردی
ارسال نظر