حضرت مهدی(عج)؛ فروغ تابان ولایت| ۲۳
مردمی که در زمان غیبت امام زمان(ع) به سر می‌برند و معتقد به امامت و رهبری آن حضرت بوده و منتظر ظهور و قیامش هستند، از مردم هر زمانی برترند... تحلیل سخنی از امام سجاد(ع)
امام سجاد(ع) درباره منتظران و یاران حضرت مهدی(ع) به یکی از دوستانش بنام ابوخالد(ره) چنین فرمود:
«إِنَّ أَهْلَ زَمانِ غَیْبَتِهِ القآئِلِینَ بِإِمامَتِهِ المُنْتَظِرِینَ لِظُهُورِهِ أَفْضَلَ مِنْ أَهْلِ کُلِّ زَمانِ، إِنَّ الله تَبارَکَ وَ تَعالی أَعْطاهُمْ مِنَ العُقُولِ وَ الأَفْهامَ وَ المَعْرِفَهِ ما صارَتْ بِهِ الغَیْبَهُ عِنْدَهُمْ بِمَنْزِلَةِ المُشاهَدَةِ وَ جَعَلَهُمْ فِی ذلِکَ الزَّمانِ بِمَنْزَلَةِ المُجاهِدِینَ بَیْنَ یَدَیْ رَسُولِ الله(ص) بِالسَّیْفِ أُولئِکَ المُخْلَصُونَ حَقّاً وَ شِیعَتُنا صِدْقاً وَ الدُّعاةُ إِلَی الله سِرّاً وَ جَهْراً؛
مردمی که در زمان غیبت امام زمان(ع) به سر می‌برند و معتقد به امامت و رهبری آن حضرت بوده و منتظر ظهور و قیامش هستند، از مردم هر زمانی برترند. چرا که خداوند آن‌ها را آن‌چنان از عقل و فهم و شناخت برخوردار کرده، که غیبت امام زمان(ع) برای آنان همچون ظهور آن حضرت است، خداوند آن‌ها را در این زمان همچون مجاهدانی قرار داده که با شمشیر پیشاپیش رسول خدا(ص) با دشمن می‌جنگیدند، در حقیقت مردان خالص و شیعیان راستین ما چنین افرادی هستند که در آشکار و پنهان به سوی خدا دعوت کنند».[1]
نخست: به خاطر آگاهی و شناخت به گونه‌ای که غیبت امام زمان(ع) را همچون حضور او دانسته و تلاش و فکر و هدفشان بر این اساس است، نه اینکه دست روی دست بگذارند که از ما کاری ساخته نیست، به انتظار می‌نشینیم تا امان زمان(ع) ظهور کند و خودش کارها را اصلاح نماید.
دوم: به خاطر اینکه جهاد و تلاش و پیکار با دشمنان دارند، بسان مجاهدان صدر اسلام که پیشاپیش پیامبر(ص) با دشمن می‌جنگیدند، بی‌تفاوت نیستند و با آخرین حدّ توان در صحنه نبرد حضور دارند.
سوم: به خاطر اینکه مردم را در آشکار و پنهان به سوی خدا می‌خوانند: اولاً؛ دعوتشان به سوی خداست، نه به سوی شرق و غرب. ثانیاً، همواره در آشکار و نهان کارشان هدایت و روشنگری است، تا مردم را به سوی حق جلب و جذب کنند.
به این ترتیب یاران ویژه و ویژگی‌های یاران امام زمان(ع) را می‌شناسیم و در یک جمع‌بندی کوتاه چنین نتیجه می‌گیریم که اگر هواداران امام زمان(ع) دارای چنین ویژگی‌هایی باشند، جهان به سوی حکومت واحد جهانی تحت رهبری حضرت قائم(ع) نزدیک می‌شود و قدم‌های بزرگ و مؤثری برای ظهور آن حضرت برداشته خواهد شد.
امام سجاد(ع) درباره منتظران و یاران حضرت مهدی(ع) به یکی از دوستانش بنام ابوخالد(ره) چنین فرمود:
«إِنَّ أَهْلَ زَمانِ غَیْبَتِهِ القآئِلِینَ بِإِمامَتِهِ المُنْتَظِرِینَ لِظُهُورِهِ أَفْضَلَ مِنْ أَهْلِ کُلِّ زَمانِ، إِنَّ الله تَبارَکَ وَ تَعالی أَعْطاهُمْ مِنَ العُقُولِ وَ الأَفْهامَ وَ المَعْرِفَهِ ما صارَتْ بِهِ الغَیْبَهُ عِنْدَهُمْ بِمَنْزِلَةِ المُشاهَدَةِ وَ جَعَلَهُمْ فِی ذلِکَ الزَّمانِ بِمَنْزَلَةِ المُجاهِدِینَ بَیْنَ یَدَیْ رَسُولِ الله(ص) بِالسَّیْفِ أُولئِکَ المُخْلَصُونَ حَقّاً وَ شِیعَتُنا صِدْقاً وَ الدُّعاةُ إِلَی الله سِرّاً وَ جَهْراً؛
مردمی که در زمان غیبت امام زمان(ع) به سر می‌برند و معتقد به امامت و رهبری آن حضرت بوده و منتظر ظهور و قیامش هستند، از مردم هر زمانی برترند. چرا که خداوند آن‌ها را آن‌چنان از عقل و فهم و شناخت برخوردار کرده، که غیبت امام زمان(ع) برای آنان همچون ظهور آن حضرت است، خداوند آن‌ها را در این زمان همچون مجاهدانی قرار داده که با شمشیر پیشاپیش رسول خدا(ص) با دشمن می‌جنگیدند، در حقیقت مردان خالص و شیعیان راستین ما چنین افرادی هستند که در آشکار و پنهان به سوی خدا دعوت کنند».[1]
نخست: به خاطر آگاهی و شناخت به گونه‌ای که غیبت امام زمان(ع) را همچون حضور او دانسته و تلاش و فکر و هدفشان بر این اساس است، نه اینکه دست روی دست بگذارند که از ما کاری ساخته نیست، به انتظار می‌نشینیم تا امان زمان(ع) ظهور کند و خودش کارها را اصلاح نماید.
دوم: به خاطر اینکه جهاد و تلاش و پیکار با دشمنان دارند، بسان مجاهدان صدر اسلام که پیشاپیش پیامبر(ص) با دشمن می‌جنگیدند، بی‌تفاوت نیستند و با آخرین حدّ توان در صحنه نبرد حضور دارند.
سوم: به خاطر اینکه مردم را در آشکار و پنهان به سوی خدا می‌خوانند: اولاً؛ دعوتشان به سوی خداست، نه به سوی شرق و غرب. ثانیاً، همواره در آشکار و نهان کارشان هدایت و روشنگری است، تا مردم را به سوی حق جلب و جذب کنند.
به این ترتیب یاران ویژه و ویژگی‌های یاران امام زمان(ع) را می‌شناسیم و در یک جمع‌بندی کوتاه چنین نتیجه می‌گیریم که اگر هواداران امام زمان(ع) دارای چنین ویژگی‌هایی باشند، جهان به سوی حکومت واحد جهانی تحت رهبری حضرت قائم(ع) نزدیک می‌شود و قدم‌های بزرگ و مؤثری برای ظهور آن حضرت برداشته خواهد شد.
حرکت انقلابی نه گام به گام
نکته دیگری که در رابطه با یاران مهدی(ع) باید مورد توجه قرار گیرد، اینکه از روایات مربوط به حضرت مهدی(ع) کاملاً استفاده می‌شود که نهضت و انقلاب آن حضرت به گونه رفورمی و گام به گام نیست، بلکه به طور انقلابی است، و در میان صفات یاران مهدی(ع) پس از ایمان و معرفت، بیشتر از سلحشوری و جهاد و رزمندگی و اراده قوی آن‌ها سخن به میان آمده است، و این حکایت از آن می‌کند که برای برقراری حکومت جهانی امام مهدی(ع) باید جهاد کرد و هرگز از راه سازش با دشمنان اسلام برخورد ننمود.
اکنون به چند روایت ذیل در این جهت توجّه فرمایید:
1 - پیامبر(ص) فرمودند:
«یَخْرُجُ ناسٌ مِنَ المَشْرِقِ فَیُوطِئُونِ لِلمَهْدِیِّ سُلْطانَهُ؛
مردمی از مشرق زمین بپا خیزند و زمینه‌ساز حکومت حضرت مهدی(ع) شوند».[2]
تعبیر «خروج» که در فارسی معادل؛ نهضت و شورش و انقلاب است، دلیل بر حرکت انقلابی یاران مهدی(ع) در مشرق زمین هستند.
2 - شخصی از امام باقر(ع) پرسید: «مردم می‌گویند: هنگامی که حضرت مهدی(ع) قیام کند، کارها به طور طبیعی به پیش می‌رود و به اندازه شاخ حجامتی خونریزی نمی‌شود؟
امام در پاسخ فرمود:
«به خدا سوگند، چنین نیست. اگر چنین چیزی ممکن بود، در مورد پیامبر اسلام(ص) صورت می‌گرفت، در صورتی که دندان آن حضرت در جهاد با دشمن خون افتاد و پیشانی‌اش شکست. به خدا سوگند، نهضت امام قائم(ع) تمام نمی‌شود مگر اینکه در میدان جنگ عرق بریزیم و خون‌ها ریخته شود، پس دست به پیشانی مبارکش مالید».[3]
3 - امام باقر(ع) در ضمن گفتاری فرمودند:
«وقتی قائم ما (عج) قیام کند، هر یک از شما به اندازه قوّت چهل مرد نیرو پیدا می‌کنید، و دل‌های شما همچون پاره‌های آهن می‌شود که اگر به کوه‌ها بزنند آن‌ها را می‌شکافند...».[4]
4 - و نیز فرمود:
«قیام حضرت مهدی(ع) از این جهت شباهت به لشکر حضرت محمّد(ص) دارد که با شمشیر قیام می‌کند و دشمنان خدا و رسول(ص) و گمراه‌کنندگان را به قتل می‌رساند و با شمشیر و ترساندن پیروز می‌گردد، آن‌چنان پیروزی که هیچ پرچمی از او شکسته نمی‌شود».
روشن است که کلمه «شمشیر»، کنایه از جنگ با اسلحه است.
5 - روایاتی که درباره ویژگی‌های منتظران حضرت مهدی(ع) آمده نیز مطلب فوق را تأیید می‌کنند، که در بسیاری از این روایات آمده:
«منتظرین همانند کسانی هستند که در رکاب پیامبر خدا(ص) بر فرق دشمن ضربه مهلک وارد می‌سازند».[5]
ضمناً لقب (قائم = قیام‌کننده) برای حضرت مهدی(ع) و اوصافی که در مورد او آمده، مانند اینکه حضرت رضا(ع) فرمود:
«قائم(ع) در سنّ پیران ولی به صورت جوانان ظاهر می‌شود به قدری قوی و نیرومند است که اگر به بزرگ‌ترین درخت روی زمین دست دراز کند، آن را از ریشه می‌کند و اگر در میان کوه‌ها فریاد بزند، سنگ‌های سخت آن متلاشی می‌گردند».[6]
6 - در بعضی از تعبیرات ائمه(ع) آمده:
«وَ لَوْ مَرُّوا الجِبالَ مِنْ حَدِیدٍ لَیُقَطِّعُوها لا یَکُفُّونَ سُیُوفَهُمْ حَتّی یَرْضَی الله عَزَّوَجَلَّ؛
اگر این یاران به کوه‌هایی از آهن عبور کنند، آن‌ها را قطعه قطعه کنند، اسلحه‌هایشان همواره در کار است تا خدا راضی شود».[7]
این‌ها همه حاکی است که قیام حضرت مهدی(ع) یک حرکت عمیق انقلابی در کل جهان است و باید برای چنین حرکتی بسیج عمومی و به تعبیر دیگر، ارتش عمومی و مجهّز از مسلمانان در تمام نقاط دنیا تشکیل شود، ارتشی که کاملاً آمادگی رزمی داشته باشد و با روحیه‌ای عالی به پیش رود و در جسم و روح بتوان او را به عنوان سرباز امام زمان(ع) خواند. برای تکمیل این بحث به روایت معروف ذیل توجّه کنید. امام صادق(ع) فرمود:
«(همراه ظهور قائم(ع)) بیست‌وهفت نفر از پشت کوفه (نجف اشرف) ظاهر شده و به حضرت مهدی(ع) می‌پیوندند. پانزده نفر آن‌ها از قوم موسی(ع) هستند که به سوی حق هدایت می‌کنند و حاکم به حق و عدالت‌اند و هفت نفر آن‌ها اصحاب کهف‌اند و بقیه عبارت‌اند از: یوشع بن نون، سلمان، ابودجانه انصاری، مقداد و مالک اشتر – علیهم‌الرحمة-. این‌ها در خدمت امام زمان(ع) به عنوان یاران و فرماندهان آن حضرت به شمار می‌آیند».[8]
با توجّه به اینکه گروه کوچکی از افراد صالح و طرفدار حضرت موسی(ع) که همه جا حامی موسی(ع) بودند و تسلیم دعوت سامری نشدند و همواره در این فکر بودند که از خطّ موسی(ع) خارج نشوند، چنان که در خط حق و عدالت شده است، همان پانزده نفر مذکور در روایت فوق می‌باشند.
و همچنین با توجّه به داستان زندگی آزادمردان و حق‌طلبانی همچون اصحاب کهف و مبارزه منفی آن‌ها با طاغوت زمان‌شان ... و همچنین با توجّه به حمایت‌ها و فعالیت‌های یوشع بن نون (وصی حضرت موسی(ع)) در راه توحید، چنان که در تاریخ آمده و با توجّه به زندگی برجسته مردانی همچون ابودُجانه انصاری، سلمان، مقداد و مالک اشتر، درمی‌یابیم که یاران راستین حضرت مهدی(ع) باید چگونه افرادی و در چه خطی باشند؟ و چگونه در راه حق از جان و مال دریغ نورزند؟
پی‌نوشت‌ها:
[1] کمال‌الدین و تمام النعمة، ص 320.
[2] کنزالعمال، ج 7، ص 186.
[3] بحارالأنوار، ج 52، ص 358.
[4] بحارالأنوار، ج 52، ص 335. - نظیر این روایت با کمی تفاوت از امام سجاد(ع) نقل شده که فرمود: «إذا قَامَ قائِمُنَا أذهَبَ اللَّهُ عَزَّوَجَلَّ عَن شِیعتِنا العَاهَة وَ جَعَلَ قُلُوبهُم کَزِبرِ الحَدِیدِ وَ جَعَلَ قُوَّة الرَجُل مِنهُم قُوَّة أربَعِین رَجُلاً وَ یَکُونُونَ حُکَّام الأرضِ وَ سنَامِها..؛ وقتی که قائم ما قیام کند، خداوند متعال پیروان ما را از آفات حفظ کند و قلب آن را همچون پاره‌آهن محکم سازد و نیروی هر مردی از آن‌ها را به‌اندازه نیروی چهل مرد کند، و آن‌ها حاکمان و سران مردم روی زمین خواهند بود. - بحارالأنوار، ج 52، ص 327.
[5] بحارالأنوار، ج 52، ص 126.
[6] اثبات الهداة، ج 7، ص 419.
[7] بحارالأنوار، ج 52، ص 327.
[8] ارشاد مفید، ص 399 - اعلام الوری، ص 433.
نکته دیگری که در رابطه با یاران مهدی(ع) باید مورد توجه قرار گیرد، اینکه از روایات مربوط به حضرت مهدی(ع) کاملاً استفاده می‌شود که نهضت و انقلاب آن حضرت به گونه رفورمی و گام به گام نیست، بلکه به طور انقلابی است، و در میان صفات یاران مهدی(ع) پس از ایمان و معرفت، بیشتر از سلحشوری و جهاد و رزمندگی و اراده قوی آن‌ها سخن به میان آمده است، و این حکایت از آن می‌کند که برای برقراری حکومت جهانی امام مهدی(ع) باید جهاد کرد و هرگز از راه سازش با دشمنان اسلام برخورد ننمود.
اکنون به چند روایت ذیل در این جهت توجّه فرمایید:
1 - پیامبر(ص) فرمودند:
«یَخْرُجُ ناسٌ مِنَ المَشْرِقِ فَیُوطِئُونِ لِلمَهْدِیِّ سُلْطانَهُ؛
مردمی از مشرق زمین بپا خیزند و زمینه‌ساز حکومت حضرت مهدی(ع) شوند».[2]
تعبیر «خروج» که در فارسی معادل؛ نهضت و شورش و انقلاب است، دلیل بر حرکت انقلابی یاران مهدی(ع) در مشرق زمین هستند.
2 - شخصی از امام باقر(ع) پرسید: «مردم می‌گویند: هنگامی که حضرت مهدی(ع) قیام کند، کارها به طور طبیعی به پیش می‌رود و به اندازه شاخ حجامتی خونریزی نمی‌شود؟
امام در پاسخ فرمود:
«به خدا سوگند، چنین نیست. اگر چنین چیزی ممکن بود، در مورد پیامبر اسلام(ص) صورت می‌گرفت، در صورتی که دندان آن حضرت در جهاد با دشمن خون افتاد و پیشانی‌اش شکست. به خدا سوگند، نهضت امام قائم(ع) تمام نمی‌شود مگر اینکه در میدان جنگ عرق بریزیم و خون‌ها ریخته شود، پس دست به پیشانی مبارکش مالید».[3]
3 - امام باقر(ع) در ضمن گفتاری فرمودند:
«وقتی قائم ما (عج) قیام کند، هر یک از شما به اندازه قوّت چهل مرد نیرو پیدا می‌کنید، و دل‌های شما همچون پاره‌های آهن می‌شود که اگر به کوه‌ها بزنند آن‌ها را می‌شکافند...».[4]
4 - و نیز فرمود:
«قیام حضرت مهدی(ع) از این جهت شباهت به لشکر حضرت محمّد(ص) دارد که با شمشیر قیام می‌کند و دشمنان خدا و رسول(ص) و گمراه‌کنندگان را به قتل می‌رساند و با شمشیر و ترساندن پیروز می‌گردد، آن‌چنان پیروزی که هیچ پرچمی از او شکسته نمی‌شود».
روشن است که کلمه «شمشیر»، کنایه از جنگ با اسلحه است.
5 - روایاتی که درباره ویژگی‌های منتظران حضرت مهدی(ع) آمده نیز مطلب فوق را تأیید می‌کنند، که در بسیاری از این روایات آمده:
«منتظرین همانند کسانی هستند که در رکاب پیامبر خدا(ص) بر فرق دشمن ضربه مهلک وارد می‌سازند».[5]
ضمناً لقب (قائم = قیام‌کننده) برای حضرت مهدی(ع) و اوصافی که در مورد او آمده، مانند اینکه حضرت رضا(ع) فرمود:
«قائم(ع) در سنّ پیران ولی به صورت جوانان ظاهر می‌شود به قدری قوی و نیرومند است که اگر به بزرگ‌ترین درخت روی زمین دست دراز کند، آن را از ریشه می‌کند و اگر در میان کوه‌ها فریاد بزند، سنگ‌های سخت آن متلاشی می‌گردند».[6]
6 - در بعضی از تعبیرات ائمه(ع) آمده:
«وَ لَوْ مَرُّوا الجِبالَ مِنْ حَدِیدٍ لَیُقَطِّعُوها لا یَکُفُّونَ سُیُوفَهُمْ حَتّی یَرْضَی الله عَزَّوَجَلَّ؛
اگر این یاران به کوه‌هایی از آهن عبور کنند، آن‌ها را قطعه قطعه کنند، اسلحه‌هایشان همواره در کار است تا خدا راضی شود».[7]
این‌ها همه حاکی است که قیام حضرت مهدی(ع) یک حرکت عمیق انقلابی در کل جهان است و باید برای چنین حرکتی بسیج عمومی و به تعبیر دیگر، ارتش عمومی و مجهّز از مسلمانان در تمام نقاط دنیا تشکیل شود، ارتشی که کاملاً آمادگی رزمی داشته باشد و با روحیه‌ای عالی به پیش رود و در جسم و روح بتوان او را به عنوان سرباز امام زمان(ع) خواند. برای تکمیل این بحث به روایت معروف ذیل توجّه کنید. امام صادق(ع) فرمود:
«(همراه ظهور قائم(ع)) بیست‌وهفت نفر از پشت کوفه (نجف اشرف) ظاهر شده و به حضرت مهدی(ع) می‌پیوندند. پانزده نفر آن‌ها از قوم موسی(ع) هستند که به سوی حق هدایت می‌کنند و حاکم به حق و عدالت‌اند و هفت نفر آن‌ها اصحاب کهف‌اند و بقیه عبارت‌اند از: یوشع بن نون، سلمان، ابودجانه انصاری، مقداد و مالک اشتر – علیهم‌الرحمة-. این‌ها در خدمت امام زمان(ع) به عنوان یاران و فرماندهان آن حضرت به شمار می‌آیند».[8]
با توجّه به اینکه گروه کوچکی از افراد صالح و طرفدار حضرت موسی(ع) که همه جا حامی موسی(ع) بودند و تسلیم دعوت سامری نشدند و همواره در این فکر بودند که از خطّ موسی(ع) خارج نشوند، چنان که در خط حق و عدالت شده است، همان پانزده نفر مذکور در روایت فوق می‌باشند.
و همچنین با توجّه به داستان زندگی آزادمردان و حق‌طلبانی همچون اصحاب کهف و مبارزه منفی آن‌ها با طاغوت زمان‌شان ... و همچنین با توجّه به حمایت‌ها و فعالیت‌های یوشع بن نون (وصی حضرت موسی(ع)) در راه توحید، چنان که در تاریخ آمده و با توجّه به زندگی برجسته مردانی همچون ابودُجانه انصاری، سلمان، مقداد و مالک اشتر، درمی‌یابیم که یاران راستین حضرت مهدی(ع) باید چگونه افرادی و در چه خطی باشند؟ و چگونه در راه حق از جان و مال دریغ نورزند؟
پی‌نوشت‌ها:
[1] کمال‌الدین و تمام النعمة، ص 320.
[2] کنزالعمال، ج 7، ص 186.
[3] بحارالأنوار، ج 52، ص 358.
[4] بحارالأنوار، ج 52، ص 335. - نظیر این روایت با کمی تفاوت از امام سجاد(ع) نقل شده که فرمود: «إذا قَامَ قائِمُنَا أذهَبَ اللَّهُ عَزَّوَجَلَّ عَن شِیعتِنا العَاهَة وَ جَعَلَ قُلُوبهُم کَزِبرِ الحَدِیدِ وَ جَعَلَ قُوَّة الرَجُل مِنهُم قُوَّة أربَعِین رَجُلاً وَ یَکُونُونَ حُکَّام الأرضِ وَ سنَامِها..؛ وقتی که قائم ما قیام کند، خداوند متعال پیروان ما را از آفات حفظ کند و قلب آن را همچون پاره‌آهن محکم سازد و نیروی هر مردی از آن‌ها را به‌اندازه نیروی چهل مرد کند، و آن‌ها حاکمان و سران مردم روی زمین خواهند بود. - بحارالأنوار، ج 52، ص 327.
[5] بحارالأنوار، ج 52، ص 126.
[6] اثبات الهداة، ج 7، ص 419.
[7] بحارالأنوار، ج 52، ص 327.
[8] ارشاد مفید، ص 399 - اعلام الوری، ص 433.
دفتر نشر فرهنگ و معارف اسلامی مسجد هدایت
محمّد محمّدی اشتهاردی
ارسال نظر