احكام كپى رايت

توليد نرم افزار
پرسش 633. آيا اصولاً توليد نرم افزار حقى براى توليد كنندگان ايجاد مى كند؟
آيات عظام امام، تبريزى، سيستانى و صافى: خير، حقى براى آنان ايجاد نمى كند.[1]
آيات عظام بهجت، خامنه اى و وحيد: بنا بر احتياط واجب، براى آنان حق ايجاد مى كند.[2]
آيات عظام مكارم، فاضل و نورى: آرى، از حقوق عقلايى به شمار مى آيد و براى آنان حق ايجاد مى كند.[3]
 
پرسش 634. كپى و تكثير نرم افزار بدون اجازه توليد كننده، چه حكمى دارد؟
آيات عظام امام، تبريزى، سيستانى و صافى: اشكال ندارد.[4]
آيات عظام بهجت، خامنه اى و وحيد: بنابر احتياط واجب بدون اجازه و رضايت توليد كننده اصلى، جايز نيست.[5]
آيات عظام فاضل، مكارم و نورى: اين كار بدون اجازه و رضايت توليد كننده اصلى، جايز نيست.[6]
 
 شرط كپى رايت
پرسش 635. اگر در ضمن معامله نرم افزار، فروشنده (توليدكننده اصلى) عدم تكثير و كپى را شرط كند و يا عقد را مبتنى به آن قراردهد؛ حكم تكثير آن چيست؟
همه مراجع: در اين صورت، تكثير آن جايز نيست.[7]
 
قانون كپى رايت
پرسش 636. تكثير نرم افزار بدون اجازه توليد كننده ـ در صورتى كه از نظر قانون ممنوع باشد ـ چه حكمى دارد؟
همه مراجع: اگر در اين زمينه قانونى باشد، بايد رعايت شود.[8]
 
خسارت پديدآورنده
پرسش 637. اگر از راه كپى يا تكثير نرم افزار، خسارتى به توليد كننده وارد آيد، آيا موجب ضمان است؟
آيات عظام امام، تبريزى و سيستانى: خير، ضمان نمى آورد.[9]
آيات عظام بهجت، خامنه اى، فاضل، مكارم و نورى: آرى، بايد خسارت جبران شود.[10]
آیت‌الله صافى: اگر خسارتى وارد آيد، ضمان مى آورد؛ ولى بايد توجه داشت كه سود نبردن، خسارت و ضرر شمرده نمى شود.[11]
آیت‌الله وحيد: بنابر احتياط واجب، ضمان مى آورد؛ ولى بايد توجه داشت كه سود نبردن، خسارت و ضرر شمرده نمى شود.[12]
 
نرم افزار قفل شكسته
پرسش 638. تكثير نرم افزارهايى كه قبلاً توسط فرد يا افراد ديگرى قفل آنها شكسته شده و در بازار به صورت معمول رايت و توزيع مى شوند، چه حكمى دارد؟
آيات عظام امام، تبريزى، سيستانى و صافى: تفاوتى بين آن دو در حكم نيست.[13] در هر صورت اشكالى ندارد.
آيات عظام بهجت، خامنه اى و وحيد: تفاوتى بين شكستن قفل نرم افزار و تكثير نرم افزار ـ كه قفل آن توسط ديگران شكسته شده ـ نيست. و در هر دو صورت بنا بر احتياط واجب تصرف و تكثير آن جايز نيست.[14]
آيات عظام مكارم، نورى و فاضل: تفاوتى بين شكستن قفل نرم افزار و تكثير نرم افزارى ـ كه قفل آن توسط ديگران شكسته شده ـ نيست و در هر صورت، تصرف و تكثير آن جايز نيست.[15]
 
رايت شخصى
پرسش 639. رايت كردن نرم افزار در حد استفاده شخصى چه حكمى دارد؟
آيات عظام امام، تبريزى، خامنه اى، سيستانى، فاضل و صافى: اگر در اين زمينه قانونى نباشد، اشكال ندارد.[16]
آيات عظام بهجت و وحيد: بنا بر احتياط واجب جايز نيست.[17]
آيات عظام مكارم و نورى: جايز نيست.[18]
 
 نرم افزار خارجى
پرسش 640. آيا در حكم تكثير نرم افزار تفاوتى بين توليد داخل و خارج وجود دارد؟
آيات عظام امام، تبريزى، سيستانى، صافى و وحيد: تفاوتى بين توليد داخل و خارج در حكم نمى كند.[19]
آیت‌الله خامنه اى: اگر توليد داخل باشد، بنا بر احتياط واجب اجازه توليد كننده شرط است و اگر توليد خارج باشد، تابع قرارداد است.[20]
آیت‌الله مكارم: تفاوتى بين توليد داخل و خارج نمى كند؛ مگر آنكه توليد آمريكا يا اسرائيل باشد.[21]
آیت‌الله وحيد: تفاوتى بين توليد داخل و خارج در حكم نمى كند.[22]
 
رضايت پديدآورنده
پرسش 641. اگر ندانيم كه توليد كننده نرم افزار، به كپى و تكثير و استفاده آن رضايت ندارد، تكليف چيست؟
آيات عظام امام، تبريزى، سيستانى و صافى: تكثير و استفاده از آن اشكال ندارد.[23]
آيات عظام بهجت، خامنه اى و وحيد: بنابر احتياط واجب بايد رضايت و اجازه توليد كننده احراز و كسب گردد.[24]
آيات عظام مكارم، فاضل و نورى: حق نشر و كپى رايت براى مؤلف و توليد كننده است و بايد رضايت و اجازه توليد كننده، احراز و كسب گردد.[25]
 
پی‌نوشت‌ها:

[1] . امام، تحريرالوسيله، ج 2، فروع متفرقه، الثالث، تبريزى، صراط النجاة، ج 5، س 706 ؛ سيستانى، Sistani.org، حق چاپ، ش 1 ؛ دفتر: صافى.

[2] . خامنه اى، اجوبة الاستفتائات، س 1341 و 1342، دفتر: وحيد و بهجت.

[3] . مكارم، استفتائات، ج 1، س 1697 و 1624 ؛ فاضل، جامع المسائل، ج 1، س 1419 ؛ نورى، استفتائات، ج 1، س 504 و 510.

[4] . امام، تحريرالوسيله، ج 2، فروع متفرقه، الثالث و ج 2، خيار الشرط، م 2 ؛ تبريزى، صراط النجاة، ج 5، س 706 و التعليقه على منهاج الصالحين و دفتر: صافى و سيستانى.

[5] . خامنه اى، اجوبة الاستفتائات، س 1341 و 1342، دفتر: وحيد و بهجت.

[6] . مكارم، استفتائات، ج 1، س 1697 و 1624 ؛ فاضل، جامع المسائل، ج 1، س 1419، نورى، استفتائات، ج 1، س 501 و 504.

[7] . دفتر: همه مراجع.

[8] . دفتر: همه مراجع.

[9] . امام، تحريرالوسيله، ج 2، فروع متفرقه، الثالث، تبريزى، صراط النجاة، ج 5، س 706 ؛ سيستانى، Sistani.org، حق چاپ، ش 1.

[10] . دفتر: مكارم، فاضل، خامنه اى و بهجت.

[11] . دفتر: صافى.

[12] . دفتر: وحيد.

[13] . امام، تحريرالوسيله، ج 2، فروع متفرقه، الثالث ؛ تبريزى، صراط النجاة، ج 5، س 706 ؛ سيستانى، Sistani.org، حق چاپ، ش 1 ؛ دفتر: صافى.

[14] . خامنه اى، اجوبة الاستفتائات، س 1341 و 1342 ؛ دفتر: وحيد.

[15] . مكارم، استفتائات، ج 1، س 1697 و 1624 ؛ فاضل، جامع المسائل، ج 1، س 1419.

[16] . دفتر: همه مراجع.

[17] . دفتر: بهجت و وحيد.

[18] . دفتر: مكارم و نورى.

[19] . امام، تحريرالوسيله، ج 2، فروع متفرقه، الثالث، تبريزى، صراط النجاة، ج 5، س 706 ؛ سيستانى، Sistani.org، حق چاپ، ش 1 ؛ دفتر: صافى.

[20] . اجوبة الاستفتائات، س 1343.

[21] . دفتر: مكارم.

[22] . دفتر: وحيد.

[23] . امام، تحريرالوسيله، ج 2، فروع متفرقه، الثالث، دفتر: صافى ؛ تبريزى، صراط النجاة، ج 5، س706 ؛ دفتر: سيستانى.

[24] . خامنه اى، اجوبة الاستفتائات، س 1341 و 1342 ؛ دفتر: وحيد و بهجت.

[25] . مكارم، استفتائات، ج 1، س 1697 و 1624 ؛ فاضل، جامع المسائل، ج 1، س 1419 ؛ نورى، استفتائات، ج 1، س 501 و 504.

سیدمجتبی حسینی