کوفه مقرّ حکومت حضرت مهدی(ع)
قبلاً گفتیم، امام قائم(ع) پس از ظهور از مکّه به مدینه آمده و در آنجا همراه دهها هزار نفر از همراهان بهسوی کوفه رهسپار میشوند و مقرّ حکومت آن حضرت کوفه است، یعنی همان محلّی که مقرّ حکومت امیر مؤمنان حضرت علی(ع) بود. امام باقر(ع) فرمود:
«گویی قائم(ع) را میبینم در کوفه (نجف) که از مکّه به آنجا آمده، در حالی که پنج هزار فرشته که جبرئیل در طرف راست و میکائیل در طرف چپ و مردم باایمان در حضورش هستند، و آن حضرت لشکرها را در شهرها گروه گروه پراکنده میکند.[1] در کوفه حدود ده هزار نفر که «بَتَریه» نام دارند، جلو آن حضرت را میگیرند و به او میگویند: از همان جا که آمدهای، برگرد، ما نیازی به فرزندان فاطمه(س) نداریم، امام(ع) با آنها جنگ میکند و همه آنها را به هلاکت میرساند، آنگاه وارد کوفه شده و هر منافق شکّاک را میکشد و کاخهای عظیم ظلم و ستم را ویران میسازد و جنگ افروزان را به قتل میرساند تا خداوند خشنود گردد».[2]
آن حضرت در کوفه به توسعه راهها و خیابانها و شهرها و مساجد میپردازد، 27 نفر که اصحاب کهف، یوشع، سلمان، ابودجانه و مالک اشتر - علیهم الرحمه - در میانشان است، در نجف به آن حضرت میپیوندند و در صف یاران آن حضرت قرار میگیرند.
بالاخره آنچنان در جهت ظاهر و باطنِ مردم به طور سریع و وسیع کار را به پیش میبرد، که خداوند سراسر زمین را به نور الهی روشن میکند و دیگر مردم نیازی به نور خورشید ندارند، ظلمت و تاریکی (ظلم و فساد) از بین میرود، یک نفر مرد در زندگی خود آنقدر عمر میکند که دارای هزار فرزند میشود....[3]
موضوع دیگر توسعه دادن به شهر کوفه است که خانههای کوفه به رود کربلا متّصل میشود و مسجد باشکوهی در پشت کوفه ساخته میشود که هزار در دارد. وسعت کوفه به حدّی میشود که اگر مردی در کوفه سوار بر استر راهوار بشود تا خود را به نماز جمعه برساند، نماز جمعه را درک نمیکند، در صورتی که در کوفه سکونت دارد.[4]
به این ترتیب میبینیم: کوفه (که عبارت دیگر آن شامل نجف و عراق است) پایگاه حکومت جهانی حضرت مهدی(ع) است، همان جایی که در طول تاریخ پایگاه مردان بزرگ چون ادریس، نوح، ابراهیم، عیسی و حضرت علی و امامان دیگر(ع) بوده است. در روایات آمده، امام صادق(ع) فرمود:
«کوفه باغی از باغهای بهشت است، قبر حضرت نوح و ابراهیم و 370 پیامبر دیگر و 600 وصی(ع) و قبر سرور اوصیا امیرالمؤمنین علی(ع) در کوفه است».[5]
قبر مردان بزرگی همچون حضرت مسلم(ره) نماینده اوّل امام حسین(ع) و قبر هانی و مختار نیز در کوفه میباشد. و حضرت علی(ع) در تفسیر آیه 50 سوره مؤمنون فرمود:
«در آیه: وَ أَوَیْناهُما إِلی رَبْوَهٍ ذاتِ قَرارٍ وَ مَعِینٍ - ؛ ما حضرت عیسی و مادرش مریم(ع) را پناه دادیم در مکانی بلند و خوب. - منظور از «ربوه» کوفه، «قرار» مسجد و «معین» فرات است».[6]
موضوع دیگر اینکه: مهمترین مسجد، پس از مسجد اعظم کوفه، مسجد سهله است که در حدود سه کیلومتری شمال غربی مسجد کوفه قرار گرفته است. در روایات آمده: حضرت ادریس پیامبر(ع)، در این مکان (که اکنون مسجد سهله است) خیّاطی میکرد، و حضرت ابراهیم(ع) از آنجا به سوی عمالقه بیرون رفت و...
امام صادق(ع) فرمود:
«گویا میبینم حضرت قائم(ع) را در مسجد سهله همراه خانواده خود. سپس فرمود: هیچ پیامبری مبعوث نشد مگر اینکه در این مسجد نماز خواند...
یکی از یاران به نام ابوبصیر(ره) عرض کرد: آیا امام قائم(ع) همواره و همیشه در این مسجد خواهد بود؟
فرمود: آری. مسجد سهله خانه امام قائم(ع) است.[7]
عرض کرد: (امامان) بعد از قائم(ع) (دوران رجعت) چطور؟
حضرت فرمود: آنها نیز تا آخر دنیا در این مکان سکونت خواهند کرد».[8]
از این حدیث استفاده میشود: در دوران رجعت، پس از قائم(ع) سایر امامان(ع) نیز همین مکان را پایگاه مرکزی خود قرار میدهند.
در مورد فضایل و مقدّس بودن سرزمین کوفه روایات بسیار به ما رسیده است. و همچنین در مورد اهل کوفه، امام صادق(ع) فرمود:
مؤمنین کوفه حجّت مردم سایر بلاد هستند، و نیز خداوند قم و اهلش را حجّت بر سایر مردم قرار داد.
و یک قسمت از روایات حاکی است که هیچ کس قصد سوء به کوفه نداشته، مگر اینکه به هلاکت رسیده. کوفه محل امن است و خداوند بلا را از آن رفع نموده است. و در روایتی که مرحوم صدوق(ره) در کتاب معانی الاخبار نقل میکند. امام کاظم(ع) فرمود:
«رسول خدا(ص) میفرمود:
«خداوند چهار سرزمین را اختیار و امتیاز بخشید، چنان که در قرآن فرمود: «وَالتِّینِ وَ الزَّیْتُونِ وَ طُورِ سِینِینَ وَ هذَا البَلَدِ الأَمِینِ»؛ سوگند به انجیر و زیتون و طور سینا و این شهرِ امن». منظور از تین، مدینه است و منظور از زیتون، بیتالمقدس است و منظور از طور سینین، کوفه است و منظور از شهر امن مکّه میباشد».[9]
و در موضوع دفع و رفع بلا از این شهر روایات بسیار است، از جمله در نهجالبلاغه آمده که امیر مؤمنان علی(ع) فرمود:
«گویی تو را میبینم ای کوفه، که همچون چرم بازار عکاظ که مالش داده و کشیده میشود، محل تاخت و تاز حوادث و حمله قرار میگیری. من به طور حتم میبینم که هر ستمگری به تو نظر سوئی داشت، خدا او را گرفتار میسازد و یا به قتل میرساند».[10]
همانگونه که حضرت علی(ع) فرمود، همانطور شد. کسانی که قصد خیانت به این شهر را داشتند، همه ذلیل و به هلاکت رسیدند.
جنایتکار معروف، «زیاد» جذام گرفت، شکم حجّاج پر از مار شد، عمر بن هبیره و پسرش یوسف به برص مبتلا شدند، عبیدالله بن زیاد و مصعب و ابوالسّرایا به قتل رسیدند.[11] شرکتکنندگان در خون حضرت مسلم و امام حسین(ع) هر یک به دست مختار(ره) مفتضحانه به دَرَک واصل شدند.
به هر حال این شهر پر سابقه و مقدّس و در کنارش حوزه علمیه نجف اشرف و قبر مقدّس حضرت علی(ع)، این شهر حماسهها و خاطرهها، پایگاه مرکزی حکومت مهدی(ع) قرار میگیرد، و با توجّه به موقعیت استراتژیکی سرزمین عراق و اتّصال آن به سوریه و فلسطین و سپس سرزمین حجاز، و از یک طرف به ترکیه و شهرهای مسلماننشین شوروی سابق و ایران و... مرکز بسیار مناسبی در جهان اسلام برای مرکز حکومت جهانی اسلام و برای مرکزیت حکومت جهانی است، نتیجه اینکه طرفداران امام قائم(ع) باید عراق را از لوث طاغوتیان پاک سازند و حوزه علمیه نجف را توسعه دهند و زمینهساز خوبی برای ورود امام قائم(ع) باشند.
قم، آشیانه اهلبیت(ع) و مرکز نشر اسلام
در مورد قم و فضیلت این سرزمین مطالب بسیاری گفته شده است، از جمله امام صادق(ع) فرمود:
«برای خدا حرمی است و آن مکّه است؛ و برای پیامبر(ص) حرمی است و آن مدینه است؛ و برای علی(ع) حرمی است و آن کوفه است؛ و برای ما حرمی است و آن قم است؛ و به زودی بانویی از فرزندان من در آن سرزمین دفن شود که نامش فاطمه(س) است، هر کس او را زیارت کند بهشت بر او واجب میشود.» امام صادق(ع) این سخن را قبل از تولد امام کاظم(ع) فرمود.[12]
و نیز در ضمن گفتاری امام صادق(ع) فرمود:
«مردم قم یاور قائم(ع) و خواهان حقّ ما هستند. آنگاه امام صادق(ع) سرش را به سوی آسمان بلند کرد و عرض کرد: خدایا این مردم را از هر فتنهای حفظ کن و از هر هلاکتی نجات بده.»
موضوع دیگر در قم وجود حوزه علمیه مقدّسه است، که توسّط آن اسلام به جهان منتشر شده و میشود. و همچنین حدود 444 امامزاده در این شهر مدفون هستند و اصحاب ائمه(ع) و علما و مراجع و شهدای بزرگ که هر یک بر رونق و صفای معنوی این شهر افزوده است، تا آنجا که رسول خدا (ص) فرمود:
«دری از بهشت در قم گشوده میشود».[13]
امام صادق(ع) فرمود:
«پیش از ظهور مهدی(ع)، قم مرکز علم و دانش میگردد و از آنجا به تمام شهرها در شرق و غرب، علم و دانش منتشر میشود و حجّت خداوند بر همه مردم تمام میگردد و کسی نمیماند که از این سرزمین بهرهمند نشده باشد».[14]
قم چندین نام دارد از جمله نامهای آن:
««مجمع انصار القائم(ع) = محل تجمّع یاران امام زمان(ع)»،
«ماوی الفاطمیّین = پناهگاه منسوبین به فاطمه زهرا(س)»،
«بلد الأئمّه و بلد شیعه الأئمه(ع) = شهر امامان و شهر پیروان آنان»
«مقصم الجبّارین، مذاب الجبّارین = شکننده ستمگران جبّار و خُردکننده آنها» و... که همه این نامها از روایات گرفته شده است.[15]
امام رضا(ع) فرمود:
«مردی از قم برمیخیزد و مردم را به سوی حق دعوت میکند، گروهی همراه او هستند، همچون پارهآهن، طوفانهای تند حوادث آنها را از پای درنمیآورد و از جنگ خسته نمیشوند و نمیترسند و توکّلشان بر خدا است و عاقبت نیک برای پرهیزکاران است».[16]
و بالاخره امام صادق(ع) فرمود:
«اهل خراسان بزرگان ما هستند و اهل قم یاران ما هستند و اهل کوفه اوتاد (مردان استوار) ما هستند».[17]
سابقه درخشان قم و ورود حضرت رضا(ع) به قم و دوستی مردم قم با امامان معصوم(ع) در هر زمان، حوزه علمیه قم و مراجع بزرگ تقلید و علمای برجسته که از قم برخاستهاند، قبر منوّر حضرت معصومه(س) در قم، همه و همه بر شکوه این مرکز میافزاید، و هماکنون که از نشانههایش پیداست، زمینهسازی فرهنگی و معنوی و سیاسی و غیره که از ناحیه ساکنان و علمای قم برای قیام جهانی مهدی(ع) میشود، در جای دیگر سراغ نداریم.
مسجد جمکران پایگاه عظیم حضرت مهدی(ع) در قم
حضرت ولیعصر - ارواحنا له الفداء - به این مرکز توجّه خاص دارد، و وجود مسجد مقدّس جمکران در قم (چند سالی نمیگذرد که مرکز قم خواهد شد) به دستور امام زمان(ع) توسط یک شخص صالح به نام حسن بن مثله جمکرانی(ره) ساخته شده، وی میگوید: در شب هفده ماه رمضان سال 373 هجری قمری در سرای خود خوابیده بودم، ناگاه گروهی نصف شب به سرای من آمده و مرا بیدار کردند و گفتند: برخیز امام زمان(ع) تو را خواسته! برخاستم و همراه جماعت به همان مکانی که اینک مسجد است، رفتیم. دیدم امام زمان(ع) با گروهی روی تختی نشسته و فرمود:
«برو به حسن بن مسلم بگو: چند سالی است این زمین را زراعت میکنی و ما خراب میکنیم، دیگر اجازه نداری در این زمین زراعت کنی، این زمین شریفی است خداوند این زمین را برگزیده است و اگر دیگر بار اینجا را کشت کنی، عذابی به تو خواهد رسید.»
عرض کردم: مردم مرا تصدیق نمیکنند، نشانهای قرار بده. فرمود:
«ما در اینجا علامتی میگذاریم، به مردم بگو: بدین مکان رغبت نمایند و آن را عزیز دارند و در آن چهار رکعت نماز بخوانند... در آخر فرمود: هر کس این نماز (امام زمان(ع)) را در این مکان بخواند، گویا در کعبه نماز خوانده است.»
حسن بن مثله(ره) و گروهی دیگر سخن امام زمان(ع) را اطاعت کردند و در آنجا مسجد ساختند که هماکنون با اضافه کردن مساجد و بناهای دیگر بر تجلیل و عظمت جمکران افزوده شده است.[18]
به این ترتیب مرکزیت قم و توجّه امام زمان(ع) به این مرکز و نشانههای معنوی، حوزه و مدارس علمیّه که جدّاً دانشگاه حضرت صادق(ع) است، همه و همه حکایت از آن میکند که هنگام ظهور امام(ع) این مرکز با توسعه بیشتر و عمیقتر در نشر اسلام راستین و فقه جعفری در خدمت حضرت ولیعصر - ارواحنا له الفداء - قرار میگیرد. بنابراین باید به قم اهمّیت فراوان داد، و زمینهسازان قیام حضرت مهدی(ع) این مرکز را هیچگاه از یاد نبرند و با حمایتهای خود بر رونق آن بیفزایند...
ضمناً ناگفته نماند که یکی از بلاد بسیار مقدّس از نظر اسلام، بیتالمقدس است، مسجد اقصی در این شهر قرار دارد که دومین معراج گاه پیامبر اسلام(ص) است. و شاید بتوان احتمال داد که شکست و هلاکت دجّال با دار و دستهاش در بیتالمقدس توسط حضرت مهدی(ع) و یارانش، یک جهتش پاک کردن سرزمین مقدّس بیتالمقدس از لوث وجود صهیونیستها و اشغالگران قدس است.
به این موضوع نیز باید توجّه داشت که در احکام اسلامی نماز مسافر در چهار مسجد (یعنی مسجدالحرام و مسجدالنبی(ص) و مسجد کوفه و حائر (حرم) امام حسین(ع)) حالت تخییر دارد، یعنی هم میتواند تمام بخواند و هم میتواند قصر (شکسته) بخواند. این دستورها حاکی است که این مکانهای مقدّس برای مسلمانان همچون وطن است و بعضی از فقها تخییر نماز مسافر در چهار شهر یعنی مکه و مدینه و کربلا و کوفه را جایز دانستهاند.[19]
به هرحال باید دست استکبار جهانی را از این مکانهای استراتژیکی و مقدّس قطع و این مراکز را برای استقبال از امام قائم(ع) آماده ساخت.
پینوشتها [1] اعلام الوری، ص 430.
[2] همان، ص 432.
[3] همان، ص 433 - 444.
[4] ارشاد اهل القبله الی ما ورد فی الکوفه، ص 20 به نقل از بحار.
[5] همان. (هماکنون نجف اشرف به کوفه متصل شده است).
[6] همان.
[7] ... اَما اِنَّهُ (مسجد سهله) مَنْزِلُ صاحِبُنا اِذا قامَ بِاَهْلِهِ (تهذیب، ج 3، ص 252).
[8] ارشاد اهل القبله، ص 72 الی 76 به نقل از بحار.
[9] ارشاد اهل القبله، ص 29.
[10] نهجالبلاغه، خطبه 47.
[11] منهاج البراعه، ج 4، ص 266.
[12] بحارالانوار، ج 60، ص 216.
[13] سفینه البحار، ج 2، ص 446.
[14] سفینه البحار، ج 2، ص 446.
[15] در این باره به ج 60، بحارالانوار، ص 210 به بعد رجوع شود.
[16] سفینه البحار، ج 2، ص 446.
[17] بحارالانوار، ج 60، ص 214.
[18] شرح این مطلب را در کتاب «حضرت معصومه علیها السلام فاطمه دوم»، نوشته نگارنده، از ص 191 تا 202 بخوانید.
[19] عروةالوثقی، آخر کتاب الصّلوة، ص 348.
دفتر نشر فرهنگ و معارف اسلامی مسجد هدایت
محمّد محمّدی اشتهاردی