ازدواج آسان و راه حل مشکلات مصنوعی آن| ۳

اهمیت مهریّه در اسلام
تا اینجا در مورد آسان گرفتن مراسم ازدواج و اندک قرار دادن مهریّه، سخن گفتیم؛ ولی لازم است، مسئله «مهریّه» مورد بررسی بیشتر قرار گیرد و فلسفه و حکمت آن روشن گردد و ضمناً به سؤال عدم وجود مهریّه برای زنان در اروپا و آمریکا و به ‌علاوه سؤال غرب‌زدگان، پاسخ داده شود.
از نظر اسلام، در عقد ازدواج لازم است، مهریّه‌ای قرار داده شود، خواه اندک و خواه بسیار که مقدار آن بستگی به توافق زن و شوهر دارد. طبق بعضی از روایات، کمتر از ده درهم نباشد که مکروه است.[1]
اگر هنگام اجرای عقد، مهریّه‌ای را تعیین نکردند، اصل عقد صحیح است؛ ولی شوهر به مقدار «مهرالمثل» (مهر معمولی امثال آن زن) باید به همسرش بپردازد.
اگر برای ادای مهر، وقت و مهلتی قرار داده نشد، زن می‌تواند بعد از عقد، تمام مهریّه خود را مطالبه کند همچنین حق دارد که قبل از وصول مهر، تمکین ننماید.
در مورد «شیربها» چنین دستوری در اسلام نیامده است. آری، زن (در صورت عدم تعیین مهلت برای ادای مهر) می‌تواند همه یا قسمتی از مهر خود را پس از اجرای عقد، بگیرد و با آن، جهیزیه خود را تهیه یا تکمیل نماید. با توجه به اینکه پس از عقد، اگر شوهر، همسرش را قبل از آمیزش طلاق داد، بدهکار نصف مهریّه است و اگر بعد از آمیزش طلاق داد، بدهکار همه مهریّه است. بنابراین، اگر شوهری همه مهریّه همسرش را پرداخته باشد و قبل از آمیزش، او را طلاق دهد، می‌تواند نصف مهریّه را از همسر سابقش مطالبه نماید.
روی این اساس، اصل مهریّه از حقوق مسلّم زن است و مطابق روایات اسلامی، عقد بدون مهریّه، صحیح نیست و باید مهریّه در میان باشد؛ هرچند اندک، مثلاً ده تومان یا مقداری شیرینی باشد[2] و از جهت زیادی، محدود به حدّی نیست؛ ولی چنان‌ که قبلاً ذکر شد، سفارش اکید و بسیار شده که مهر را زیاد نکنید و آسان بگیرید.
در اسلام درباره مهریّه و ادای آن، سفارش فراوان شده است. در اینجا به ذکر یک آیه و چند روایت، در این زمینه می‌پردازیم:
در آیه 4 سوره نساء می‌خوانیم:
«وَ آتُوا النِّسَاءَ صَدُقَاتِهِنَّ نِحْلَةً فَإِن طِبْنَ لَكُمْ عَن شَيْءٍ مِّنْهُ نَفْسًا فَكُلُوهُ هَنِيئاً مَّرِيئاً»؛
«مهر زنان را (به ‌طور کامل) به‌عنوان یک بدهی (یا یک عطيّه الهی) به آن‌ها بپردازید. اگر آن‌ها با رضایت خاطر، چیزی از آن را به شما ببخشند، آن را حلال و گوارا مصرف کنید.»
این آیه بیانگر آن است که مهر، یک بخشش الهی به زن است و یک بدهکاری مرد است که حتماً باید به‌ طور صحیح و کامل، آن را به همسر خود بپردازد.
 پیامبر(ص) فرمود:
«مَنْ ظَلَمَ امْرَأَةً مَهْرَهَا فَهُوَ عِنْدَ اللَّهِ زَانٍ»؛
 «کسی که به مهریّه همسرش، تجاوز و ظلم کند، او در پیشگاه خدا زناکار خواهد بود».[3]
امام صادق(ع) فرمود:
«مَنْ تَزَوَّجَ امْرَأَةً وَ لَمْ يَنْوِ أَنْ يُوَفِّيهَا صَدَاقَهَا فَهُوَ عِنْدَ اللَّهِ عَزَّوَجَلَّ زَانٍ»
«شخصی که با زنی ازدواج کند و قصدش این باشد که مهریّه او را ندهد، چنین شخصی در پیشگاه خدا زناکار است».[4]
 نیز فرمود: دزدها سه دسته‌اند: ۱- کسانی که زکات مالشان را نمی‌دهند؛ ۲- کسانی که مهریّه همسرانشان را برای خود حلال می‌دانند؛ 3۔ کسانی که وام می‌گیرند و قصدشان نپرداختن آن است.[5]
موضوع پرداختن مهریّه به ‌قدری در اسلام اهمیّت دارد که پیامبر(ص)  فرمود: خداوند در روز قیامت همه گناهان (مسلمانان) را می‌آمرزد، مگر گناه نپرداختن مهریّه و غصب اجرت کارگر و فروختن انسان آزاد که اگر کسی مرتکب یکی از این سه گناه شود، خدا او را نمی‌آمرزد.[6]
امام صادق (ع) فرمود: زشت‌ترین گناهان، سه گناه است: ۱- کشتن (بی‌گناه) ؛ ۲- نگه‌داشتن مهریّه زن (بدون رضایت او)؛ ۳- ندادن مزد کارگر.[7]
در صدر اسلام، مرسوم بوده که مهریّه را نقد (هنگام عقد) می‌پرداختند. بر همین اساس، در آیه پنجاه سوره احزاب در مورد همسران پیامبر آمده است که خداوند می‌فرماید:
«يَا أَيُّهَا النَّبِيُّ إِنَّا أَحْلَلْنَا لَكَ أَزْوَاجَكَ اللّاتِي آتَيْتَ أُجُورَهُنَّ»؛
«ای پیامبر! ما همسران تو را که مهرشان را پرداخته‌ای، بر تو حلال کردیم».
به ‌هر حال، تعجیل در ادای مهر، جزء واجبات نیست و با توافق زن و شوهر، ممکن است همه یا قسمتی از مهر به ‌صورت ذمّه در عهده شوهر بماند؛ ولی تعجیل در ادای آن مستحب مؤکّد است.

 

پی‌نوشت‌ها:
[1] على(ع) فرمود: «من دوست ندارم مهریه کمتر از ده درهم باشد تا به اجرت زنا، شباهت پیدا نکند». (بحار، ج ۱۰۳، ص ۳۴۷)
[2] وسائل‌الشیعه، ج ۱۵، ص ۲۸.
[3] همان، ص ۲۲
[4] همان.
[5] همان.ص23.
[6] همان.ص22.
[7] بحار،ج103،ص135.