آداب و سنن حضرت پیامبر(ص) در سفر

آداب و سنن آن حضرت در سفر و لواحق آن
120) امام باقر(ع) فرمود: رسول خدا(ص) روز پنجشنبه مسافرت می‌کرد[1].
121) رسول خدا (ص)به هنگام سفر پنج چیز را با خود برمی‌داشت: آینه، سرمه‌دان، شانه، مسواک و قیچی.
122) ابن عباس گوید: رسول خدا(ص) چنان راه می‌رفت که ناتوان و کسل به نظر نمی‌رسید[2].
123) رسول خدا(ص) سوار شدن بر درازگوشی را که فقط پالانی روی آن انداخته باشند، دوست داشت.
124) حضرت ‌رضا(ع) فرمود: رسول خدا(ص) در سفر حج خود صبحگاهان که از منا حرکت فرمود از راه «ضبّ» آمد و هنگام بازگشت از راه میان مشعر و عرفه برگشت. و به طور کلّی آن حضرت ‌از راهی که می‌رفت از همان راه بازنمی‌گشت.
125) رسول خدا(ص) هرگاه می‌خواست به جنگ رود، مقصد خود را طوری بیان می‌داشت که کسی به آن پی نبرد.
126) امام صادق(ع) فرمود: رسول خدا(ص) در سفر هرگاه از بلندی سرازیر می‌شد، «سبحان الله» می‌گفت، و چون به بلندی بالا می‌رفت «الله اکبر» می‌گفت.
127) رسول خدا (ص)در سفر از منزلی به منزل دیگر کوچ نمی‌کرد جز آنکه در آن منزل دو رکعت نماز می‌گزارد و می‌فرمود: می‌خواهم این مکان برایم به نماز خواندن گواهی دهد.
128) رسول خدا(ص) هنگام وداع با مؤمنانی که عازم سفر بودند می‌فرمودند: خداوند تقوا را توشه شما کند، شما را با هر خیری مواجه سازد، همه حاجاتتان را برآورد، دین و دنیای شما را برایتان سالم بدارد و شما را سالم به من بازگرداند.
129) امام صادق(ع) با مردی خداحافظی کرد و در حق وی چنین دعا فرمود: «دین و امانتت را به خدا سپردم، خداوند تقوا را توشه تو کند، و هر جا رو کنی با خیرت مواجه سازد.» سپس رو به حاضران کرد و فرمود: این بود وداع رسول خدا(ص) با علی(ع) هرگاه که وی را به جایی روانه می‌ساخت[3].
130) علی(ع) فرمود: رسول خدا(ص) به کسانی که از سفر مکّه بازمی‌گشتند می‌فرمود: «خداوند اعمال حجّ تو را قبول کند، گناهت را بیامرزد، و آنچه خرج کرده‌ای به تو باز گرداند.»
 
ملحقات
109) (این شماره در متن از قلم افتاده).
110) امام صادق(ع) به محمّد بن ابی الکرام فرمود: من دوست دارم که روز پنجشنبه برای سفر بیرون شوی، زیرا رسول خدا(ص) هنگامی که می‌خواست به جنگ دشمن رود در این روز بیرون می‌شد.
111) رسول خدا(ص) هنگامی که می‌خواست سفر کند میان زنان خود قرعه می‌کشید [و به قید قرعه یکی از آنان را با خود همراه می‌برد].
112) رسول خدا(ص) دوست نداشت کسی بدون همسفر مسافرت کند.
113) رسول خدا(ص) فرمود: از سنّت است که چون گروهی به سفر روند زاد و توشه خویش را با خود بردارند، زیرا این کار سبب دلخوشی و دلگرمی و خوش خلقی آنان خواهد بود.
114) رسول خدا(ص) در مسافرت‌ها چند چیز از او جدا نبود: شیشه روغن (که سر و موی خود را روغن زند)، سرمه‌دان، قیچی، مسواک، شانه، نخ و سوزن خیاطی، درفش کفاشی، بند چرمی کفش. و آن حضرت ‌در سفر لباسش را می‌دوخت و کفش خود را پینه می‌زد.
115) انس بن مالک گوید: هیچ‌گاه رسول خدا(ص) قصد سفر نمی‌کرد جز آنکه هنگام برخاستن از جا می‌گفت: «خدایا به یاری تو سفر می‌کنم، و به سوی تو روی می‌آورم، و به دامن رحمت تو چنگ می زنم، تو پشتیبان و نقطه امید منی.
خداوندا، مرا در آنچه برایم مهم است و آنچه مهم نمی‌شمارم و آنچه که تو خود بهتر از من می‌دانی کفایت کن. خدایا، تقوا را توشه من کن و گناهم را بیامرز، و به هر سو رو کنم مرا با خیر مواجه ساز». این دعا را می‌خواند و برای سفر بیرون می‌شد.
116) رسول خدا(ص) در مسافرت‌ها سریع راه می‌پیمود و چون به راه پهناوری می‌رسید بر سرعت خود می‌افزود.
117) امام باقر(ع) فرمود: رسول خدا(ص) چون می‌خواست با مسافری وداع کند دست او را می‌گرفت (سپس به آنچه در نظر داشت در حق او دعا می‌کرد).
118) علی(ع) فرمود: رسول خدا(ص) عصایی داشت که ته آن آهن نوک تیزی قرار داشت، بر آن تکیه می‌کرد و روزهای عید [فطر و قربان] و در سفرها آن را همراه می‌برد و در نماز جلو خود می‌نهاد [تا حریم نمازش باشد].
119) رسول خدا(ص) فرمود: عصا برداشتن نشانه مؤمن و سنّت پیامبران است[4].
120) بر عصا تکیه کردن از اخلاق پیامبران(ع) است.
121) کعب بن مالک گوید: رسول خدا(ص) از سفر باز‌نمی‌گشت مگر هنگامی که روز بر آمده باشد.
122) سنّت آن است که مسافر برای استراحت فرود نیاید مگر هنگامی که هوا مقداری گرم شده‌ باشد؛ و باید بیشتر سیرش در شب باشد.
123) رسول خدا(ص) در سفرها هرگاه اول شب می‌خوابید دستش را دراز می‌کرد و ساق دست را زیر سر می نهاد. و هرگاه در آخر شب می‌خوابید دستش را بلند می‌کرد و سر مبارکش را روی کف دست می‌نهاد.
124) سنّت آن است که از منازل صبح زود حرکت کنند و آغاز سفر روز پنجشنبه باشد.
125) در سفرها همراه بردن مشک آب و امثال آن از سنّت است.
126) رسول خدا(ص)چون از جنگ یا سفر حج بازمی‌گشت به هر بلندی از زمین می‌رسید سه بار «الله اکبر» می‌گفت و این دعا را می‌خواند:
«لَا اِلهَ  الّا الله وَحدَهُ لا شَریکَ لَهُ، لَهُ المُلکُ وَ لَهُ الحَمدُ، یُحیِی وَ یُمِیتُ، وَ هُوَ عَلَی کُلِّ شَیءٍ قَدیرٌ. آئِبُونَ عَابِدُونَ سَاجِدُونَ رَبَّنَا حَامِدُونَ. صَدَقَ اللهُ وَعدَهُ، وَ نَصَرَ عَبدَهُ، وَ هَزَمَ الاَحزَابَ وَحدَهُ.»
«معبودی جز الله نیست که یگانه و بی شریک است، فرمانروایی و ستایش ویژه اوست، زنده می‌کند و می‌میراند و بر هر چیزی تواناست. ما بازگردنده به سوی پروردگارمان، و پرستشگر و سجده کننده و ستاینده پروردگارمان هستیم.خداوند به وعده‌اش وفا کرد، بنده‌اش را یاری داد و خود به تنهایی احزاب کفر را در هم شکست.»
127) رسول خدا(ص) هنگامی که از سفر بازمی‌گشت نخست به مسجد می‌رفت و دو رکعت نماز می‌خواند سپس به خانه در می‌آمد.
  
پی‌نوشت‌ها:
[1] احادیث در این معنی فراوان است. (مؤلف(ره))
[2] در احادیث چندی گذشت که آن حضرت ‌هنگام راه رفتن کمی به جلو تمایل داشت گویی از سراشیبی فرود می‌آید. (مؤلف(ره))
[3] روایات در دعاهای آن حضرت ‌در هنگام وداع مختلف است و اختلافات زیادی دارند، ولی در همه آنها دعا به سلامتی و غنیمت نهفته است. (مؤلف(ره))
[4] گفته‌اند: عصا به دست گرفتن نشانه سفر رفتن است، و عصا به دست گرفتن مؤمن نشانه آن است که وی آماده سفر آخرت است و زاد و توشه آن را تهیه دیده است. یا آنکه عصا داشتن نشانه ضعف است و به دست گرفتن عصا برای اظهار تواضع و فرو کاستن تکبر است.