معارف دین| ۱
سیر کمالی انسان نیازمند، برنامه‌ای کامل، دقیق، بر اساس حکمت و راهنمایانی خیرخواه و امین است. تمسّک به «حبل‌المتین قرآن» این معجزه جاوید الهی و اهل‌بیت عصمت و طهارت(ع) امن‌ترین راه نیل به کمال انسانی و رسیدن به مقام قرب الهی است. فصل اوّل؛ اعتقادی
سیر کمالی انسان نیازمند، برنامه‌ای کامل، دقیق، بر اساس حکمت و راهنمایانی خیرخواه و امین است. تمسّک به «حبل‌المتین قرآن» این معجزه جاوید الهی و اهل‌بیت عصمت و طهارت(ع) امن‌ترین راه نیل به کمال انسانی و رسیدن به مقام قرب الهی است.
در طول تاریخ سراسر زهد، اخلاص و مجاهدت شبانه‌روزی، فقهای نام‌آور شیعه برای رفع این نیاز مبرم جامعه بشری و ادای تکلیف خطیر و رسالت سنگین خویش، ابتدا از چشمه معارف دین سیراب گشته و سپس ره‌توشه‌های شناخت عمیق علوم و معارف الهی را خالصانه به شیفتگان کمال و پویندگان راه نجات و هدایت تقدیم کرده‌اند.
در راستای پاسخ به نیاز مبرم جامعه اسلامی و پویندگان راه رشد و هدایت، کتاب شریف «معارف دین» که مجموعه‌ای از استفتائات ارزشمند و ماندگار با موضوعاتی متنوع و با سبکی بدیع به قلم فقیه اهل‌بیت عصمت و طهارت(ع)، عالم زاهد بدعت ستیز، متفکّر اسلام‌شناس و افتخار تشیّع مرجع عظیم‌الشأن حضرت آیت‌الله‌العظمی صافی گلپایگانی را به صاحبان فضیلت، پویندگان طریق عبادت و شیفتگان معارف زلال اهل‌بیت عصمت و طهارت(ع) تقدیم می‌گردد.
کتاب‌های اعتقادی
۱- در زمینه مسائل اعتقادی مهم‌ترین کتاب‌هایی که شما تأیید می‌فرمایید چه کتاب‌هایی هستند؟
بسم الله الرّحمن الرّحیم- کتاب‌هایی که بزرگان در این رشته تألیف کرده‌اند، بسیار است و از لحاظ اختصار و تفصیل و ملاحظات دیگر با هم تفاوت دارند. اجمالاً از قدما علما در زمینه اعتقادات کتاب‌های مورد اعتمادی در دست داریم که یا مستقلّاً در زمینه اهم امور اعتقادی و یا در رشته خاص تألیف شده و یا در مقدّمه تألیفات خود مسائل اعتقادی را به طور مشروح یا مختصر مطرح فرموده‌اند. بعد از آن بزرگواران نیز تا این زمان، تألیف در عقاید ادامه داشته و هر کدام از بزرگان، به نوبه خود به زبان عربی یا غیرعربی تألیفات مفیدی داشته‌اند.
از جمله مشهورترین این کتاب‌ها می‌توان «تجریدالاعتقاد» خواجه طوسی و شرح علّامه حلّی بر آن (کشف المراد) و سایر کتاب‌های علّامه را که همه مفید و سودمندند، نام برد. کتاب‌های علّامه مجلسی(ره) نیز معتبر است. کتاب‌های فارسی در اعتقادات بسیار است؛ مانند: «کفایةالموحدین» و کتاب‌های «فخرالاسلام» مثل: «انیس الاعلام» و کتاب‌های بسیار دیگر که به عنوان ردّ بر یهود و نصاری و صوفیّه و فِرَق باطله مثل بهایی‌ها نوشته شده است؛ که می‌توانید از همه آن‌ها استفاده نمایید. و الله العالم.
سیر کمالی انسان نیازمند، برنامه‌ای کامل، دقیق، بر اساس حکمت و راهنمایانی خیرخواه و امین است. تمسّک به «حبل‌المتین قرآن» این معجزه جاوید الهی و اهل‌بیت عصمت و طهارت(ع) امن‌ترین راه نیل به کمال انسانی و رسیدن به مقام قرب الهی است.
در طول تاریخ سراسر زهد، اخلاص و مجاهدت شبانه‌روزی، فقهای نام‌آور شیعه برای رفع این نیاز مبرم جامعه بشری و ادای تکلیف خطیر و رسالت سنگین خویش، ابتدا از چشمه معارف دین سیراب گشته و سپس ره‌توشه‌های شناخت عمیق علوم و معارف الهی را خالصانه به شیفتگان کمال و پویندگان راه نجات و هدایت تقدیم کرده‌اند.
در راستای پاسخ به نیاز مبرم جامعه اسلامی و پویندگان راه رشد و هدایت، کتاب شریف «معارف دین» که مجموعه‌ای از استفتائات ارزشمند و ماندگار با موضوعاتی متنوع و با سبکی بدیع به قلم فقیه اهل‌بیت عصمت و طهارت(ع)، عالم زاهد بدعت ستیز، متفکّر اسلام‌شناس و افتخار تشیّع مرجع عظیم‌الشأن حضرت آیت‌الله‌العظمی صافی گلپایگانی را به صاحبان فضیلت، پویندگان طریق عبادت و شیفتگان معارف زلال اهل‌بیت عصمت و طهارت(ع) تقدیم می‌گردد.
کتاب‌های اعتقادی
۱- در زمینه مسائل اعتقادی مهم‌ترین کتاب‌هایی که شما تأیید می‌فرمایید چه کتاب‌هایی هستند؟
بسم الله الرّحمن الرّحیم- کتاب‌هایی که بزرگان در این رشته تألیف کرده‌اند، بسیار است و از لحاظ اختصار و تفصیل و ملاحظات دیگر با هم تفاوت دارند. اجمالاً از قدما علما در زمینه اعتقادات کتاب‌های مورد اعتمادی در دست داریم که یا مستقلّاً در زمینه اهم امور اعتقادی و یا در رشته خاص تألیف شده و یا در مقدّمه تألیفات خود مسائل اعتقادی را به طور مشروح یا مختصر مطرح فرموده‌اند. بعد از آن بزرگواران نیز تا این زمان، تألیف در عقاید ادامه داشته و هر کدام از بزرگان، به نوبه خود به زبان عربی یا غیرعربی تألیفات مفیدی داشته‌اند.
از جمله مشهورترین این کتاب‌ها می‌توان «تجریدالاعتقاد» خواجه طوسی و شرح علّامه حلّی بر آن (کشف المراد) و سایر کتاب‌های علّامه را که همه مفید و سودمندند، نام برد. کتاب‌های علّامه مجلسی(ره) نیز معتبر است. کتاب‌های فارسی در اعتقادات بسیار است؛ مانند: «کفایةالموحدین» و کتاب‌های «فخرالاسلام» مثل: «انیس الاعلام» و کتاب‌های بسیار دیگر که به عنوان ردّ بر یهود و نصاری و صوفیّه و فِرَق باطله مثل بهایی‌ها نوشته شده است؛ که می‌توانید از همه آن‌ها استفاده نمایید. و الله العالم.
۲- باوجود مشرب‌های مختلف، از دید حضرتعالی به عنوان یک فقیه، بهترین راه تحقیق در مسائل اعتقادی که قرآن کریم و سنّت صحیح پیامبر(ص) با عظمت اسلام آن را تأیید می‌کند، کدام است؟
بهترین راه، همان استفاده از کتاب و سنّت است که منطقی‌ترین و باوربخش‌ترین ادلّه را ارائه می‌دهد؛ که البتّه باید با مراجعه به همان کتب قدما و مشاهیری که اقوالشان در عقاید ثابت است توأم باشد.
۳- آیا اعتقادات مطرح شده و متداول برای پاسخ‌گویی به همه شبهات گروه‌های اجتماع، کافی است یا خیر؟ و اگر نقطه‌های ضعفی دارند، کدام است؟
در مجموع، کتاب‌هایی که در اعتقادات نوشته شده، پاسخ‌گوی همه شبهات هست و شبهه‌ای که جواب آن از این کتاب‌ها استفاده نشود، وجود ندارد؛ البتّه قدرت علمی و قوّت بیان مؤلّفان تفاوت دارد.
۴- در مقابل ویژگی جهان غرب- که اصول ثابتی در مسائل اعتقادی ندارند- ما مسلمین از اصول ثابتی دفاع می‌کنیم. چنانچه آنان پایه و اساس این اصول را مخدوش جلوه بدهند، ما باید چه شیوه‌ای را اتّخاذ کنیم؟ به عنوان مثال اگر حجیّت عقل را قبول نداشته باشند، ما همه مسائل مبتنی بر آن را چگونه تثبیت کنیم؟
اگر کسی مطلقاً حکم عقل و به علاوه اصول اوّلیّه‌ای که هر عاقل، صحّت آن را درک می‌کند (مثل: قواعد بدیهی منطقی و ریاضی) را قبول نداشته باشد، چنین کسی از نظر همه عقلا از استقامت فکر محروم است و ردّ یا قبول او در مسائل علمی قابل اعتنا نمی‌باشد. در مقام استدلال، هر شخص، هر حرفی دارد خود را با عقلا طَرَف می‌داند؛
البتّه بعضی از مسائل است که عقل به آن راه ندارد و از درک آن عاجز است؛ که به وسیله وحی، معرفت به آن‌ها باز هم به حکم عقل، امکان‌پذیر است.و الله العالم.
۵- خواندن فلسفه چه حکمی دارد؟
خواندن علم کلام برای تصحیح و تکمیل عقاید حقّه مستحسن، بلکه برای رفع شبهات لازم است. و الله العالم.
۶- آیا برای تصحیح اعتقادات فرد مسلمان شیعه، استفاده از کتاب «اعتقادات» شیخنا الصدوق(ره) کافی است؟
در اصول اعتقادات مثل توحید، نبوت، امامت و معاد تطبیق اعتقادات با کتاب «اعتقادات» شیخ صدوق(ره)- و «اعتقادات» علّامه مجلسی(ره) کافی است. همچنین مطالعه کتابی مانند: «حق‌الیقین» شبّر در این جهت مفید است. حقیر نیز رساله‌ای مربوط به اعتقادات صدوق نوشته‌ام که مطالعه آن نیز خالی از فایده نیست. و الله العالم.
۷- با اهداء سلام و تحیات، مستدعی است نظر مبارک را درباره بهترین کتاب مرقوم فرمایید. ادام الله تأییداتکم.
در پاسخ به این پرسش عرض می‌شود: معلوم است که قرآن مجید و نهج‌البلاغه و کتب معتبر و جامع احادیث شریفه خارج از مورد سؤال سائل است؛ زیرا موضع و مقام ارفع و اجلّ و اقدس این کتاب‌ها بالاتر از این است که در ردیف کتاب‌های دیگر از آن‌ها سؤال شود. همان فاصله‌ای که مخلوق با خالق و افراد جامعه با پیغمبر و امّت با امام معصوم دارند، کتاب‌های دیگران و اعاظم علما و بزرگان، هر که و در هر حدّ والایی از علم و دانش باشند، همان نسبت و فاصله را با آن کتاب‌های اقدس دارند.
بنابراین، سؤال از کتاب‌های ردیف دوم است که از این ردیف کتاب‌ها هم چون در فنون مختلف و علوم متشعب اسلامی بسیار نوشته شده است و چون انتظار و نیازها و غرض اشخاص از مطالعه کتاب‌ها مختلف است، نمی‌توان به طور کلّی به همه افراد کتاب خاصی را نشان داد.
امّا اجمالاً از کتاب‌های تفسیر، «تفسیر تبیان»، «مجمع‌البیان» و «شیخ ابوالفتوح» و «تفسیر لاهیجی»؛ و از کتاب‌های کلامی، کتاب «تجرید» خواجه و شرح آن از علّامه و کتاب‌های شیخ مفید و فاضل مقداد؛ و در کتب فارسی «کفایةالموحدین»؛ و از شروح نهج‌البلاغه، «شرح ابن ابی الحدید» و «الهیّات در نهج‌البلاغه» و از کتب فقه، کتب قدما و «جواهر»؛ و از کتب امامت، کتب «شافی» و «عبقات‌الانوار» و «المراجعات»؛ و خلاصه در هر فن از تاریخ و سیره و مقتل و رجال و درایه و طبقات و فنون دیگر باید به مؤلفات بزرگان این فنون رجوع کرد. علاوه بر «بحارالانوار» دیگر کتاب‌های «علّامه مجلسی» برای مراجعه و استفاده بسیار مفید است.
در اخلاق، «معراج السّعادة» و «جامع السّعادات»؛ و در دعا، «مصباح‌المتهجّد» و «اقبال» و صدها کتاب دیگر، همه مورد استفاده است.
بحمدالله‌تعالی کتابخانه شیعه از هر جهت، افراد را- در هر رشته که طالب کسب علم و آگاهی باشند- بی‌نیاز می‌سازد.
دفتر نشر فرهنگ و معارف اسلامی مسجد هدایت
حضرت آیت الله العظمی صافی گلپایگانی
ارسال نظر