خدا آگاهی(تذکّر)

خدا آگاهى(تذكّر)
تذكّر يعنى انسان بايد هميشه متذكّر اللّه و به ياد خدا باشد و هيچگاه مسئوليّت و بندگى خويش را در برابر پروردگار متعال فراموش نكند، زيرا هر كس خدا را فراموش كند در نتيجه خود را فراموش كرده و از خود بيگانه شده و در وادى غفلت سرگردان خواهد شد. قرآن كريم می‌فرمايد:
«وَ لا تَكُونُوا كَالَّذينَ نَسُوا اللّهَ فَأنْسيهُمْ أنْفُسَهُمْ.»[1]
«همانند كسانى كه خدا را فراموش كرده‌اند مباشيد كه در نتيجه خدا شما را به خود فراموشى گرفتار خواهد كرد (يعنى گرفتار بيمارى از خودبيگانگى می‌شويد).»
و در جاى ديگر می‌فرمايد:
«الَّذينَ يَذْكُرُونَ اللّهَ قِياماً و قُعُوداً و على‏ جُنُوبِهِمْ ...»[2]
«آنها كه خدا را در همه حال ياد می‌کنند، چه در حال قيام و چه در حال نشستن و چه در حال خوابيدن و استراحت ...»
در روايات نيز بر مسأله ذكر بسيار تأكيد شده است كه در اين مورد به فرازهايى از كلمات دُر بار امير المؤمنين عليه السّلام اشاره می‌شود:
«أفِيضُوا فِي ذِكرِ اللّه فَإنَّهُ أحسَنُ الذِّكرِ.»[3]
«دائماً به ياد خدا باشيد كه بهترين ذكرها است.»
و در جاى ديگر می‌فرمايد:
«إنَّ اللّهَ سُبحَانَهُ وَ تَعالَى جَعَلَ الذِّكرَ جِلاءً لِلقُلُوبِ.»[4]
«خداوند ياد خويش را وسيله پاكى و صفاى دل‌ها قرار داده‌است.»
سپس می‌فرمايد:
«وَ إنَّ لِلذِّكرِ لِأهلاً أخَذُوهُ مِنَ الدُّنيَا بَدَلاً فَلَم تَشغَلهُم تِجارَةٌ وَ لَا بَيعٌ عَنهُ ...»[5]
«به درستى كه ياد خدا اهلى دارد كه آن را به جاى زرق و برق دنيا برگزيده‌اند و هيچ تجارت و داد و ستدى آنها را از ياد او باز نمی‌دارد.»
و در خطبه همّام نيز می‌فرمايد:
«... يُصبِحُ وَ هَمُّهُ الذِّكرُ.»[6]
«... از نشانه‌هاى پرهيزكاران اين است كه شب را به روز می‌آورد و تمام فكرش ياد خدا است.»
و درباره ياران و خاندان رسول خدا صلّى اللّه عليه و آله و سلّم فرمود:
«... اِذَا ذُكِرَ اللّهُ هَمَلَت أعيُنُهُم حَتَّى تَبُلَّ جُيُوبَهُم وَ مَادُوا كَمَا يَمِيدُ الشَّجَرُ يَومَ الرِّيحِ العَاصِف خَوفاً مِنَ العِقَابِ وَ رَجاءً لِلثَّوابِ.»[7]
«... هنگامى كه نام خدا برده می‌شد چنان چشم آنها اشكبار می‌شد كه گريبان‌شان تر می‌شد و مانند بيد كه از شدّت تند‌باد به خود می‌لرزد، می‌لرزیدند. تمام اين‏ها به خاطر ترس از كيفر و اميد به پاداش الهى بود.»
و در جاى ديگر می‌فرمايد:
«ذِكرُ اللّهِ دَواءُ أعلَالِ النُّفُوسِ.»[8]
«ياد خدا داروى بيماري‌هاى نفوس است.»
و نيز می‌فرمايد:
«عَلَيكَ بِذِكرِ اللّهِ فَإنَّهُ نُورُ القَلبِ.»[9]
«هميشه به ياد خدا باش كه آن نور دل است.»
و نيز می‌فرمايد:
«ذِكرُ اللّهِ دَعَامَةُ الاِيمَانِ وَ عِصمَةٌ مِنَ الشَّيطَانِ.»[10]
«ذكر خدا ستون ايمان و نگاهدارنده از وسوسه شيطان است.»‏

 

خودآزمایی
1- تذكّر به چه معنی است؟ شرح دهید.
2- نتيجه فراموشی (یاد) خدا چیست؟
3- امير المؤمنين عليه السّلام در خطبه همّام، نشانه‏‌هاى پرهيزكاران را چه چیزهایی معرفی می­‌کنند؟
 
پی‌نوشت‌ها
.[1] حشر- 19.

[2]. آل عمران- 191.

[3]. نهج البلاغه صبحى صالح، خطبه 110.

.[4] همان، خطبه 222.

.[5] همان، خطبه 222.

[6]. همان، خطبه 193.

.[7] همان، خطبه 97.

[8]. غرر الحكم، ج 4، ص 3.

[9]. همان، ص 288.

.[10] همان، ص 30.

دفتر نشر فرهنگ و معارف اسلامی مسجد هدایت