شکافنده علوم و دانش‌ها

پیشگفتار: شکافنده علوم و دانش‌ها
در این شماره از پنجمین اختر فروزان آسمان امامت، هفتمین گوهر عرش عصمت، شکافنده و تبیین‌کننده علوم اسلامی، حضرت امام باقر(ع) سخن گفته‌ایم، امامی که سراسر زندگی‌اش نور بود، و همه لحظات عمر بابرکتش، در راه ارشاد و هدایت انسان‌ها به پایان رسید.
امامی که از زمینه‌سازی‌های پدرش امام سجّاد(ع) در راستای معرّفی مکتب تشیّع، و مبارزه با طاغوت‌ها، بهره‌برداری بسیار کرد، و با تربیت شاگردان برجسته، و تبیین فقه ناب اسلام و اهل‌بیت(ع)، بزرگ‌ترین قدم را برای شناسایی تشیّع و مکتب اهل‌بیت(ع) برداشت.
او در سنّ چهار سالگی در کربلا و ماجرای عاشورای حسینی حضور داشت، و در سفر کوفه و شام، همراه پدر، همه ماجراها را می‌دید، و براساس فرهنگ عاشورا تربیت شد.
 
نگاهی بر زندگی امام باقر(ع)
او تجسّمی از ارزش‌های والای انسانی، و کمالات اخلاقی بود و همه لحظه‌های زندگی درخشانش، درس‌های بزرگ انسانی را الهام می‌بخشید.
روزی پیامبر(ص) از او یاد و تجلیل فراوانی نمود. جابر بن عبدالله انصاری می‌گوید: از شخص رسول خدا(ص) شنیدم فرمود:
«إِنَّكَ سَتُدْرِكُ رَجُلاً مِنِّي اِسْمُهُ اِسْمِي، وَ شَمَائِلُهُ شَمَائِلِي يَبْقُرُ اَلْعِلْمَ بَقْراً»:
«ای جابر! تو به مردی از خاندان من می‌رسی که همنام و هم‌شکل من است. علم را می‌شکافد و تفسیر و توضیح می‌دهد».[1]
در فرازی از وصیّت‌نامه حضرت امام خمینی(ره) چنین می‌خوانیم:
«ما مفتخریم باقرالعلوم(ع) که بالاترین شخصیّت تاریخ است، و کسی جز خداوند تعالی و رسول(ص) و ائمّه معصومین(ع) مقام او را درک نکرده و نتوانند درک کرد، از ما است».[2]

 

مشخّصات
معصوم هفتم: امام پنجم، حضرت باقر(ع)
نام: محمّد بن علي(ع)
لقب: باقر(ع)، شاکر، هادی، امین و شبیه (زیرا شباهت به رسول خدا(ص) داشت.)
کنیه: ابوجعفر(ع).
پدر و مادر: امام سجّاد(ع)، فاطمه (دختر امام حسن مجتبی(ع))، از این‌رو، آن حضرت هم از ناحیه پدر و هم از ناحیه مادر، به بنی‌هاشم، منسوب است.
وقت و محلّ تولد: اوّل رجب، یا سوّم صفر سال ۵۷ هجری در مدینه.
وقت و محلّ شهادت: روز دوشنبه ۷ ذی‌حجّه سال ۱۱۴ ه ق در سن ۵۷ سالگی، به دستور هشام بن عبدالملک (دهمین خلیفه بنی‌امیّه) مسموم شده و در مدینه به شهادت رسید.
مرقد شریف: در مدینه، قبرستان بقیع.
دوران عمر: سه بخش؛
1. سه سال و شش ماه و ده روز با جدّش امام حسين(ع).
2. سی ‌و چهار سال و پانزده روز با پدرش امام سجّاد(ع).
3. نوزده سال و ده ماه و ۱۲ روز مدّت امامت. در این دوره که فرصت‌هایی برای نهضت فکری به‌ دست آمده بود، امام باقر(ع) کمال استفاده را در جهت تربیت شاگرد، و استحکام و گسترش تشیّع و انقلاب فرهنگی نمود.
خلفای عصرش عبارت‌اند از: ۱. ولید بن عبدالملک (ششمین طاغوت اموی) ۲. سليمان بن عبدالملک ۳. عمر بن عبدالعزیز ۴. یزید بن عبدالملک ۵. هشام بن عبدالملک.

 

1. امام باقر(ع) به وسیله کدام زمینه و روش­ها بزرگ‌ترین قدم را برای شناسایی تشیّع و مکتب اهل‌بیت(ع) برداشت؟
2. دوران عمر امام باقر(ع) به چند بخش تقسیم می­شود؟ هر بخش را مختصری شرح دهید.
3. خلفای عصر امام باقر(ع) را نام ببرید؟

 

پی‌نوشت‌ها
[1] . اصول کافی، ج ۱، ص ۴۶۹.

[2] . وصیّت‌نامه سیاسی الهی امام خمینی(ره) ، ص ۳- از امام صادق(ع) نقل شده، پیامبر(ص) فرمود: «برای پدرم (امام باقر(ع)) مناقبی هست که هیچ ‌یک از پدرانم دارای آن مناقب نیستند.» (بحار، ج ۴۶، ص ۲۲۸)