کعبه؛ زادگاه علی(ع)

حضرت علی(ع) در صبح جمعه روز سیزدهم رجب، ده سال قبل از بعثت در مکه در درون کعبه متولّد شد و این از افتخارات و امتیازات بی‌نظیر زندگی علی(ع) است که در درون مقدّس‌ترین مکان یعنی کعبه تولّد یافت و این مطلب از نظر تاریخی و روایات شیعه و سنّی، قطعی است و علّامه امینی در کتاب ارزشمند الغدیر، جلد ششم، این موضوع را از شانزده کتاب اهل تسنّن نقل کرده است[1].
آری زادگاه حضرت علی(ع) مکانی است که طوافگاه پیامبران و کانون توحید و خداپرستی و مورد احترام همه‌ی ادیان و قبائل بود، بنابراین او خانه‌زاد خدا است و مولود مقدّس‌ترین مکان و باصفاترین و مهمترین ماهها، ماه رجب و بهترین ساعت و روز، صبح جمعه، می‌باشد.
ابن صبّاغ مالکی که از دانشمندان معروف اهل تسنّن است در این باره می‌نویسد:
«فرزند پاک، از نسل پاک، در جای پاک به دنیا آمد، چنین شکوهی از چه کسی دیده شده است؟! شریف‌ترین مکان حرم، مسجدالحرام است، شریف‌ترین مکان مسجد، کعبه است، هیچ ‌کس جز علی(ع) در کعبه دیده به جهان نگشود، بنابراین کودک کعبه، دارای شریف‌ترین مقام‌ها است، مولودی که در بهترین روزها(جمعه) در ماه صلح و صفا(رجب) در خانه‌ی خدا، جز امیر مؤمنان علی(ع) کیست[2].
چگونگی ولادت علی(ع) در کعبه چنین بود: مادرش فاطمه(س) همواره کنار کعبه می‌آمد و به راز و نیاز و طواف کعبه می‌پرداخت، تا اینکه روزی دیدند این سیّده دودمان هاشم با حالتی ملکوتی در کنار کعبه، دست به دامن خدا شده و عرض می‌کند:
«پروردگارا! من به تو و پیامبران و آنچه از جانب تو آورده‌اند ایمان دارم، من سخن جدّم ابراهیم خلیل(ع) را تصدیق می‌کنم، او بنای کعبه را ساخت، پروردگارا! به حقّ آن کسی که این خانه را ساخت و به حقّ این مولودی که در رحم دارم، وضع حمل مرا آسان گردان».
در همین لحظه، دیوار کعبه شکافته شد، فاطمه(س) به درون کعبه وارد شد، آن دیوار مانند اوّل به هم پیوست، حاضران حیران و شگفت‌زده شدند، شب و روز سخن از این حادثه‌ی عجیب در زبان‌ها بود، نه کلید، در خانه را می‌گشود و نه کلنگ در ساختمان کعبه اثر می‌کرد، همه دریافتند که این حادثه از امر الهی است، پس از سه روز فاطمه(س) از خانه‌ی کعبه بیرون آمد، دیدند کودکی نورانی در آغوشش دارد، از او چندین پرسش نمودند، او در پاسخ گفت:
«هنگامی که وارد خانه‌ی کعبه شدم، از میوه‌های بهشتی که در آنجا بود خوردم و چون خواستم از خانه‌ی خدا بیرون آیم، از منادی غیبی شنیدم که گفت: «ای فاطمه! نام فرزندت را «علی» بگذار و خداوند علیِّ اعلا، می‌فرماید: «من نام او را از نام خود گرفته‌ام»[3].
در کعبه شد ولادت به محراب شد شهید/ نازم به حسن مَطْلع و حسن ختام او
بسیاری از دانشمندان اهل تسنّن، روایات ولادت علی(ع) در کعبه را «متواتر» دانسته‌اند، یعنی به قدری در این مورد، روایت زیاد نقل شده که انسان یقین به صحّت آن پیدا می‌کند[4].
 

حضرت علی(ع) هم از ناحیه‌ی پدر و هم از ناحیه‌ی مادر، از خاندان بنی‌هاشم است و سلسله پدران او از عبدالمطّلب به بالا، همان اجداد پیامبر اسلام(ص) هستند.
سلسله‌ی نسب او تا هاشم به این ترتیب است: «علی پسر ابوطالب، پسر عبدالمطّلب، پسر هاشم».
سلسله نسب مادر او به این ترتیب است: «فاطمه دختر اسد پسر هاشم»، بنابراین ابوطالب با دخترعموی خود ازدواج نموده است.
بر همین اساس، حضرت علی(ع)، هم از ناحیه‌ی پدر و هم از ناحیه‌ی مادر، به هاشم (جدّ دوّم پیامبر) می‌رسد.
پدر علی(ع) عموی پیامبر(ص) بود و مادر آن حضرت، دختر عموی پدر پیامبر(ص) بود.
روایات متعدّدی از پیامبران(ص) نقل شده که فرمود: «من و علی(ع) قبل از خلقت آدم(ع)، یک نور بودیم، خداوند آن را در صُلب حضرت آدم(ع) قرار داد، سپس آن نور، نسل به نسل رد صلب‌ها و رحم‌های پاک انتقال یافت، تا اینکه در صلب عبدالمطّلب قرار گرفت و از آنجا دو نیمه شد، نیمی در صلب عبدالله قرار گرفت که من از آن به وجود آمدم و نیمی دیگر در صلب ابوطالب قرار گرفت و علی(ع) وصیّ من به وجود آمد»[5].
 

حضرت ابوطالب، پدر بزرگوار علی(ع) بود، او ۷۵ سال قبل از بعثت [۳۵ سال پیش از تولّد پیامبر اسلام (ص)] در مکّه از خاندان بزرگ قریش، دیده به جهان گشود، نام او را عبدمناف [یا عمران] گذاشتند، نظر به اینکه نام نخستین فرزندش «طالب» بود، او را ابوطالب خواندند.
یاری او از پیامبر(ص)، در طول ۴۲ سال، چه قبل از بعثت پیامبر(ص) و چه بعد از آن، به قدری بسیار و چشمگیر است که «ابن ابی‌الحدید» دانشمند معروف اهل تسنّن می‌نویسد:
اِنَّ مَنْ قَرَءَ عُلُومَ السِّیَرِ، عَرَفَ اَنَّ الْاِسْلامَ لَوْلا اَبُوطالبٍ لَمْ یَکُنْ شَیْئاً مَذْکوراً:
«همانا کسی که علوم سیره شناسی را بخواند به این مطلب پی‌می‌برد که اگر [دفاع‌ها و حمایت‌های] ابوطالب نبود، اسلام پا نمی‌گرفت و نابود می‌شد»[6].
و در وسعت و ژرفای ایمان او، حضرت باقر(ع) فرمود:
«لَوْ وُضِعَ اِیمانُ اَبِی‌طالبٍ فی کَفَّةِ مِیزانٍ، وَ ایمانُ هذَا الْخَلْقِ فِی الْکَفَّةِ الْاُخْری لَرَجَّحَ اِیمانُهُ»:
«اگر ایمان ابوطالب در یک کفّه‌ی ترازو قرار داده شود و ایمان همه‌ی خلائق در کفّه‌ی دیگر آن نهاده گردد، ایمان ابوطالب بر ایمان آنها برتری می‌یابد»[7].
 

فاطمه بنت اسد(س) مادر امیر مؤمنان علی(ع) از پیشگامان به اسلام بود، در آن هنگام که ابوطالب از پیامبر(ص) سرپرستی می‌کرد، فاطمه بنت اسد، چون مادری مهربان برای پیامبر(ص) بود، فاطمه تا آخرین توانش به پیامبر(ص) خدمت نمود و پس از ظهور اسلام از نخستین افرادی بود که به اسلام گروید.
هنگامی که فاطمه در مدینه از دنیا رفت، علی(ع) خبر وفات او را به پیامبر(ص) داد، پیامبر(ص) گریه کرد و فرمود:
«خدا فاطمه را بیامرزد که تنها مادر تو نبود، بلکه برای من نیز مادر مهربانی بود»، آنگاه عمّامه و پیراهن خود را به علی(ع) داد و فرمود: «این‌ها را ببر و او را با اینها کفن کن»، پیامبر(ص) در نماز بر او و در دفن او شرکت نمود و او را تلقین داد و قبل از دفن، در قبرش خوابید و فرمود: «قبر فاطمه، باغی از باغ‌های بهشت گردید»[8].
ابن ابی‌الحدید دانشمند معروف اهل تسنّن می‌نویسد:
«فاطمه بنت اسد، در آغاز آشکار شدن اسلام، مسلمان شد[9] و یازدهمین نفری بود که به اسلام گروید، پیامبر(ص) بسیار به او احترام می‌کرد و او را «مادر» می‌خواند، او هنگام وفات، وصیّت خود را به پیامبر(ص) کرد و پیامبر(ص) وصیّت او را پذیرفت و بر جنازه‌ی او نماز خواند و در قبر او خوابید و با پیراهن خود او را کفن کرد، از پیامبر(ص) پرسیدند: «شما درباره‌ی هیچکس این‌گونه رفتار نکردید که با فاطمه(س) کردید؟»، پیامبر(ص) در پاسخ فرمود:
«اِنَّهُ لَمْ یَکُنْ بَعْدَ اَبِی طالِبٍ اَبَرَّ بِی مِنْها ...»:
«همانا هیچ ‌کس بعد از ابوطالب مانند فاطمه به من نیکی نکرد».
فاطمه بنت اسد، نخستین بانویی بود که با پیامبر(ص) بیعت کرد[10].
 

1- حضرت علی(ع) در چه مکانی متولد شدند؟
2- پدر و مادر حضرت علی(ع) چه نسبتی با پیامبر(ص) داشتند؟
3- نخستین بانویی که با پیامبر(ص) بیعت کرد چه کسی بود؟

 

۱. الغدیر، ج ۶، ص ۲۳.
۲. فصول المهمّه ابن صبّاغ، مطابق نقل ریاحین الشّریعه، ج ۳، ص ۸.
۳. مناقب آل ابیطالب، ج ۲، ص ۱۷۴.
۴. الغدیر، ج ۶، ص ۳۲.
۵. مناقب ابن مغازلی شافعی، ص ۸۸ و ۸۹.
۶. شرح نهج‌البلاغه ابن ابی‌الحدید، ج ۱، ص ۱۴۲.
۷. همان مدرک، ج ۱۴، ص ۶۸.
۸. بصائر الدّرجات، ص ۲۸۷.
۹. یعنی اسلام خود را آشکار کرد، وگرنه به عقیده‌ی ما فاطمه مادر علی(ع) هرگز مشرک نبود.
۱۰. شرح نهج‌البلاغه ابن ابی‌الحدید، ج ۱، ص ۱۴.