سهم سادات
* پرسش 123. مردی که همسر و فرزندانش سیّد هستند، میتواند به آنان سهم سادات بدهد تا به مصرف مخارج خود که بر عهده او است (مثل خوراک و پوشاک) برسانند؟
همه مراجع (به جز خامنهای، مکارم و وحید): بنا بر احتیاط واجب، جایز نیست.[1]
آیات عظام خامنهای، مکارم و وحید: خیر، جایز نیست.[2]
* پرسش 124. آیا مرد میتواند سهم سادات را به همسر و فرزندان سیّد خود بدهد، تا در مخارجی که بر عهدهی مرد نیست، به مصرف برسانند؟
آیات عظام امام و خامنهای: بدون اجازه حاکم شرع جایز نیست.[3]
آیات عظام بهجت، فاضل، مکارم، نوری و وحید: نسبت به سهم امام بدون اجازه حاکم شرع جایز نیست و در سهم سادات، بنا بر احتیاط واجب باید با اجازه حاکم شرع انجام گیرد.[4]
آیات عظام تبریزی، سیستانی و صافی: سهم سادات را میتوان داد؛ ولی در سهم امام باید با اجازه حاکم شرع باشد.[5]
* پرسش 125.آیا پدری که سیّد است، میتواند از خمس، مخارج تحصیل فرزندانش را بپردازد؟
آیات عظام امام و خامنهای: بدون اجازه حاکم شرع جایز نیست.[6]
آیات عظام بهجت، فاضل، مکارم، نوری و وحید: نسبت به سهم امام بدون اجازه حاکم شرع جایز نیست و در سهم سادات، بنا بر احتیاط واجب باید با اجازه حاکم شرع انجام گیرد.[7]
آیات عظام تبریزی، سیستانی و صافی: سهم سادات را میتوان داد؛ ولی در سهم امام باید با اجازه حاکم شرع باشد.[8]
تبصره. مخارج تحصیل جزء نفقه واجب نیست.
* پرسش 126. آیا میشود خمس را به دانشجوی سیّد نیازمند بدهیم؟
آیات عظام امام و خامنهای: بدون اجازه حاکم شرع جایز نیست.[9]
آیات عظام بهجت، فاضل، مکارم، نوری، و وحید: نسبت به سهم امام(ع) بدون اجازه حاکم شرع جایز نیست و در سهم سادات، بنا بر احتیاط واجب، باید با اجازه حاکم شرع باشد.[10]
آیات عظام تبریزی، سیستانی و صافی: سهم سادات را میتوان داد؛ ولی در سهم امام باید با اجازه حاکم شرع باشد.[11]
* پرسش 127. آیا به سیّدی که معصیت کار است، میتوان خمس داد؟
همه مراجع (به جز بهجت و سیستانی): اگر دادن خمس به او، کمک به معصیّتش باشد، جایز نیست.[12]
آیات عظام بهجت و سیستانی: اگر دادن خمس به او، کمک به معصیّتش باشد، بنا بر احتیاط واجب جایز نیست.[13]
* پرسش 128. آیا میتوان به سادات بیش از نیاز سالشان خمس داد؟
همه مراجع (به جز بهجت و مکارم): بنا بر احتیاط واجب جایز نیست.[14]
آیةالله بهجت: آری، ولی احتیاط مستحب آن است که بیش از مخارج یک سال به سیّد فقیر ندهند.[15]
آیةالله مکارم: خیر، جایز نیست.[16]
* پرسش 129. آیا به سیّدی که بیش از مخارج سالش داشته باشد، میتوان خمس داد؟
همه مراجع: خیر، در سهم سادات فقیر شرط است.[17]
خمس زن سیّده
* پرسش 130. آیا میتوان به زن سیّدهای که فقیر است و شوهرش قادر به اداره زندگی او نیست، سهم سادات داد؟
آیات عظام امام و خامنهای: با اجازه حاکم شرع اشکال ندارد.[18]
آیات عظام بهجت، فاضل، مکارم، نوری و وحید: بنا بر احتیاط واجب باید با اجازه حاکم شرع انجام گیرد.[19]
آیات عظام تبریزی، سیستانی و صافی: آری، جایز است.[20]
* پرسش 131. کسی که تنها از مادرش سیّد است، آیا سهم سادات به او تعلّق میگیرد؟
همه مراجع: خیر، سهم سادات تنها به کسی که از طرف پدر سیّد است، تعلّق میگیرد.[21]
پینوشتها
[1] توضیح المسائل، مراجع، م 1841 و1842؛ نوری، توضیح المسائل، م1837 و1838؛ العروة الوثقی، ج2، قسمة الخمس، م5.
[2] توضیح المسائل مراجع، م1841 و1842؛ خامنهای، اجوبه، س1021؛ وحید، توضیح المسائل، م1850.
[3] العروة الوثقی، ج2، قسمة الخمس، م5؛ توضیح المسائل مراجع، م1841، 1842 و1843؛ خامنهای، اجوبه، س1017 و1021.
[4] توضیح المسائل مراجع، م1834؛ مکارم، استفتائات، ج1، س355؛ نوری، توضیح المسائل، م1830، 1837 و1838؛ وحید، توضیح المسائل، م1843 و1850.
[5] توضیح المسائل مراجع، م1834.
[6] همان، 1834؛ خامنهای، اجوبه، س1017.
[7] توضیح المسائل مراجع، م1834؛ مکارم، استفتائات، ج2، س355؛ نوری، توضیح المسائل، م1830؛ وحید، توضیح المسائل، م1843.
[8] توضیح المسائل مراجع، م1834.
[9] خامنهای، اجوبه، س1017؛ توضیح المسائل مراجع، م834.
[10] توضیح المسائل مراجع، م1834؛ نوری، توضیح المسائل، م830 و وحید، توضیح المسائل، م1843.
[11] توضیح المسائل مراجع، م1834.
[12] توضیح المسائل مراجع، م1838؛ نوری، توضیح المسائل، م834؛ تعلیقات علی العروة الوثقی، قسمة الخمس، م1؛ وحید، توضیح المسائل، م1847.
[13] توضیح المسائل مراجع، م1838.
[14] توضیح المسائل مراجع، م1844؛ نوری، توضیح المسائل، م1840؛ وحید، توضیح المسائل، م1853؛ دفتر خامنهآی.
[15] بهجت، توضیح المسائل، م1456.
[16] تعلیقات علی العروة الوثقی، کتاب الخمس، فصل2، م6.
[17] توضیح المسائل مراجع، م1834؛ نوری، توضیح المسائل، م1830؛ خامنهای، اجوبه، س1020؛ وحید، توضیح المسائل، م1843.
[18] توضیح المسائل مراجع، 1834؛ خامنهای، اجوبه، س1017.
[19] توضیح المسائل مراجع، م1834؛ مکارم، استفتاءات، ج1، س355؛ نوری، توضیح المسائل، م1830 و 1839؛ وحید، توضیح المسائل، م1843 و1852.
[20] توضیح المسائل مراجع، م1834.
[21] العروه الوثقی، ج2، کتاب الخمس، فصل2، م3 و دفتر: همه مراجع.
دفتر نشر فرهنگ و معارف اسلامی مسجد هدایت
سیدمجتبی حسینی