کد مطلب: ۴۰۳۱
تعداد بازدید: ۱۰۳۳
تاریخ انتشار : ۰۷ آبان ۱۳۹۹ - ۱۶:۲۹
نقطه‌های آغاز در اخلاق عملی| ۴۹
يك روز رسول خدا(ص) به ياران خود فرمود: آگاه باشيد كه بيمارى امّت‌هاى پيشين كه همان بيمارى حسد باشد شما را نيز فرا گرفته است. حسد زداينده موى تن نيست بلكه دين انسان را ريشه كن می‌کند ....»

پرهیز از محرّمات (دوری از گناه و معصیّت)| ۳۶


حسد ايمان را می‌خورد:


در حديث ديگرى فرمود:
«إنَّ الحَسَدَ يَأكُلُ الايمَانَ كَمَا تَأكُلُ النَّارُ الحَطَبُ.[1]
حسد ايمان را می‌خورد همان گونه كه آتش هيزم را از بين می‌برد.»
امير مؤمنان(ع) فرمود:
«... وَ لَا تَحاسَدُوا فَإنَّ الحَسَدَ يَأكُلُ الايمَان كَمَا تَأكُلُ النّارُ الحَطَبَ ....[2]
... حسد نورزيد كه حسد ايمان را بر باد می‌دهد آن‌چنان ‏كه آتش هيزم را خاكستر می‌کند ...»
و نيز فرمود:
«الحَسَدُ يُميتُ (يميث) الايمَان فِي القَلبِ كَمَا يُميتُ المَاءُ الثَّلجَ.[3]
حسد ايمان را در قلب انسان آب می‌کند آن گونه كه يخ و برف در آب ذوب می‌شود.» 


حسود مورد خشم خدا است:


كسى كه بر ديگران حسد می‌ورزد مورد خشم خداى متعال قرار می‌گيرد و رابطه‌اش با پروردگار قطع می‌شود.
پيامبر اكرم(ص) فرمود:
قَالَ اللّهُ عَزَّوَجَلَّ لِمُوسَى بن عِمران يَا ابنَ عِمران لَا تَحسُدَنَّ النَّاسَ عَلَى مَا آتَيتُهُم مِن فَضلِى وَ لَا تَمُدَّنَّ عَينَيكَ إلَى ذلكَ وَ لا تُتبِعُهُ نَفسَكَ فَإنَّ الحِاسِدَ سَاخِطٌ لِنِعَمى، صَادٌّ لِقَسمِى الَّذِي قَسَمتُ بَينَ عِبادِي وَ مَن يَكُ كَذلِكَ فَلَستُ مِنهُ وَ لَيسَ مِنِّى.[4]
خداى عزّوجلّ به موسى بن عمران [عليه السلام‏] فرمود: اى پسر عمران! بر آنچه از فضل خود به مردم داده‌ام حسد مبر و چشمت را به دنبال آن ميفكن و دلت را دنبال آن مفرست، زيرا كسى كه رشك می‌برد، از نعمت من ناراحت است و از تقسيمى كه ميان بندگانم كرده‌ام جلوگير است و كسى كه چنين باشد من از او نيستم و او از من نيست [: بين من و او ارتباطى نيست‏].» 


حسد نشانه نفاق:


در برخى از روايات آمده است كه اگر كسى به خدا ايمان داشته باشد به مردم رشك نمی‌برد.
امام صادق(ع) فرمود:
«إنَّ المُؤمِنَ يَغبِطُ وَ لَا يَحسُدُ وَ المُنافِقُ يَحسُدُ وَ لَا يَغبِطُ.[5]
مؤمن غبطه می‌خورد ولى رشك نمی‌برد و منافق حسد می‌ورزد و غبطه نمی‌خورد.» 


حسد آفت دين:


در حديث ديگرى امام صادق(ع) فرمود:
«آفَةُ الدِّينِ الحَسَدُ وَ العُجبُ وَ الفَخرُ.[6]
آفت دين سه چيز است: حسد، خودبينى و به خود باليدن [: فخر فروشى‏].»
در روايات ديگرى می‌خوانيم كه حسد دين را از بين می‌برد:
«قَالَ رَسُولُ اللَّهِ صَلَّى اللّهُ عَلَيهِ وَ آلِه وَ سَلَّم ذَاتَ يَوْمٍ لِأَصْحَابِهِ أَلَا إِنَّهُ‏ قَدْ دَبَ‏ إِلَيْكُمْ‏ دَاءُ الْأُمَمِ‏ مِنْ قَبْلِكُمْ وَ هُوَ الْحَسَدُ لَيْسَ بِحَالِقِ الشَّعْرِ لَكِنَّهُ حَالِقُ الدِّين‏...[7]
يك روز رسول خدا(ص) به ياران خود فرمود: آگاه باشيد كه بيمارى امّت‌هاى پيشين كه همان بيمارى حسد باشد شما را نيز فرا گرفته است. حسد زداينده موى تن نيست بلكه دين انسان را ريشه كن می‌کند ....»
و در نكوهش حسد حديث ديگرى به همين مضمون از آن بزرگوار رسيده است كه فرمود:
«دَبَّ‏ إِلَيْكُمْ‏ دَاءُ الْأُمَمِ‏ مِنْ‏ قَبْلِكُمْ‏؛ الْحَسَدُ وَ الْبَغْضَاء.[8]
بيماری‌هاى پيشينيان كه حسد و كينه است به سراغ شما نيز آمده است.»
 


زيان‌هاى جسمى حسد
 


حسد گذشته از اين كه زيان‌هاى معنوى دارد و دين و ايمان را تباه می‌کند از نظر جسمى نيز روى اعصاب انسان اثر می‌گذارد.
امير مؤمنان(ع) فرمود:
«صِحَّةُ الجَسَدِ مِن قِلَّةِ الحَسَدِ.[9]
سلامتى بدن از كمى رشك بردن است.»
علامّه شيخ محمّد تقى شوشترى (دام افضاله) پس از نقل اين جمله امير مؤمنان(ع) می‌نويسد: شش كس هميشه ناراحت‌اند كه يكى از آنها حسود است. آنگاه از قول اصمعى نقل می‌کند كه گفت:
«رَاَيتُ اَعرابيّاً قَد اَتَت لَهُ مِائةَ وَ عِشرُونَ سِنَة فَقُلت لَهُ مَا اَطُول عُمركَ فَقَالَ: تَرَكت الحَسَد فَبَقِيت.[10]
عرب صحرانشينى را ديدم كه صد و بيست سال از عمر او گذشته بود. پرسيدم چه چيز سبب شد كه عمر تو اين قدر طولانى شود؟ گفت به خاطر اين كه حسد نورزيدم.»
و نيز حضرت على(ع) در جاى ديگر فرمود:
«العَجَبُ لِغَفلَةِ الحُسَّادِ عَن سَلَامَةِ الاَجسَادِ.[11]
جاى شگفتى است كه حسودان از سلامت جسم خود غفلت دارند.»
امام صادق(ع) فرمود:
«الحَاسِدُ يَضُرُّ بِنَفسِهِ قَبلَ اَن يَضُرَّ بِالمَحسُودِ.[12]
شخص حسود قبل از اين كه به محسود زيان برساند به خود زيان می‌رساند.»
از امير مؤمنان(ع) درباره حسد و حسودان سخنان زيادى نقل شده كه از جمله آنها است:
«الحَسَدُ يُفنِى الجَسَدَ.[13]
حسد بدن انسان را از بين می‌برد.»
«الحَسَدُ دَاءٌ عَياءٌ لَا يَزُولُ إلَّا بِهَلَكِ الحَاسِدِ اَو بِمَوتِ المَحسُودِ.[14]
حسد بيمارى مهلكى است كه جز به هلاكت حسود يا به مرگ محسود [: كسى كه درباره او حسد ورزيده می‌شود] از بين نمی‌رود.»
«أسوَءُ النَّاسِ عَيشاً اَلحَسُودُ.[15]
بدترين مردم در زندگى حسود است.»
به هر حال، حسد يكى از امراض روحى خطرناك است كه بايد ريشه‌یابى شود و علل و انگيزه‌هاى آن‏[16] بررسى گردد و پس از پى بردن به آن عوامل، انسان به فكر درمان باشد و چاره‌اى بينديشد كه اين مرض مهلك را از خود دور كند.[17] در اينجا تنها به ذكر يك نكته بسنده می‌کنيم كه عقده‌ها و كمبودها به همراه تنبلى و كسالت از اسباب عمده حسادت است. بكوشيد با سعى و تلاش كمبودها را جبران كنيد و عقده‌ها را از دل بزداييد و ضمنا بدانيد كه در زندگى هر كسى را سهمى و نصيبى است مقدّر كه با سعى و كوشش به آن خواهد رسيد، چنان كه فرمود: «وَ أن لَيسَ لِلإنسَانِ إلَّا مَا سَعَى». البته ممكن است در زندگانى اجتماعى موانعى از قبيل ظلم و ستم و حق‌کشى در سر راه انسان وجود داشته باشد كه اين‌ها را با حسد ورزيدن نمی‌توان از ميان برداشت و درمان اين گونه بيماری‌هاى اجتماعى راه ديگرى دارد كه در جاى خود بايد مورد بحث قرار گيرد. 


خودآزمایی
 


1- سه آفت دين را نام ببرید.
  2- زيان‌هاى جسمى حسد را بیان کنید.
3- اسباب عمده حسادت چه چیزهایی هستند؟
 

پی‌نوشت‌ها


[1] . اصول كافى، ج 2- ص 306، بحار الانوار، چاپ بيروت، ج 70- ص 244.
[2] . نهج البلاغه صبحى صالح، خطبه 86.
[3] . مستدرك الوسائل، ج 2- ص 327 و مستدرك، چاپ مؤسسه آل البيت، ج 12- ص 18.
[4] . اصول كافى، ج 2- ص 307، الجواهر السنية، ص 39.
[5] . اصول كافى، ج 2- ص 307، انوار نعمانيه، ص 264.
[6] . اصول كافى، ج 2- ص 307، بحار الانوار، چاپ بيروت، ج 70- ص 248.
[7] . امالى طوسى، ص 73، مستدرك الوسائل، ج 2- ص 327.
[8] . مجموعه رسائل جاحظ، رساله حاسد و محسود، ص 9.
[9] . نهج البلاغه فيض، حكمت 248، بهج الصباغة في شرح نهج البلاغة، ج 10- ص 29.
[10] . بهج الصباغة في شرح نهج البلاغه، چاپ اول، چاپخانه مهر قم، سال 1398 ه- ق.، ج 10- ص 29.
[11] . نهج البلاغه فيض الاسلام، حكمت 216.
[12] . مستدرك الوسائل، ج 2- ص 327.
[13] . مصادر نهج البلاغه و اسانيده، چاپ نجف، چاپ اول، ج 4- ص 199 و 200.
[14] . همان. براى اطلاع بيشتر به همان مدرك مراجعه شود.
[15] . همان. براى اطلاع بيشتر به همان مدرك مراجعه شود.
[16] . براى بررسى انگيزه‌هاى حسد رك.: المحجّة البيضاء، ج 5- ص 335، مرآة العقول، ج 10- ص 159، احياء علوم الدين، ج 3- ص 192، كشف الريبه، ص 61 به بعد، جامع السعادات، ج 2- ص 199.
[17] . براى درمان حسد نيز رك.: كشف الريبه، ص 65، احياء علوم الدين، ج 3- ص 196، المحجّة البيضاء، ج 5- ص 342، مرآة العقول ج 10- ص 159، جامع السعادات ج 2- ص 206.
دفتر نشر فرهنگ و معارف اسلامی مسجد هدایت
آیت الله محمدرضا مهدوی کنی
ارسال نظر
نام:
ایمیل:
* نظر: