اعتیاد به تلفن همراه

تاکنون 6 مورد از آسیب های تلفن همراه را برشمردیم، اکنون به بیان موارد باقی مانده از آن می پردازیم:

در حال حاضر هر یك از كاربران برای داشتن یك سیم كارت و خط تلفن همراه، مجبور نیستند مانند سال های ورود تلفن همراه به كشور، در صف های طولانی انتظار بایستند و قیمت های گزافی برای خرید یك سیم كارت بپردازند. چراكه هم اكنون به مدد فعالیت اپراتورهای خصوصی، هر یك از كاربران با صرف كم ترین هزینه و به طور هم زمان با ثبت نام، می توانند سیم كارت خود را تحویل بگیرند. این شرایط تا حدودی در صرف هزینه ها و زمان به كاربران كمك كرده، امّا مشكلات نسبتاً جدی را نیز برای آن ها فراهم نموده است. یكی از اصلی ترین مشكلات تلفن همراه، مزاحمان تلفنی است كه براساس آمارها، بیشتر این مزاحمان از سیم كارت های اعتباری استفاده كرده و زیر 18 سال سن دارند. به عقیده كارشناسان، عرضه مستقیم سیم كارت های ارزان قیمت، بدون ضابطه و عدم رعایت آیین نامه تقاضا و اشتراك برای مشتركان، یك معضل جدی اجتماعی در شبكه تلفن همراه كشور به وجود آورده است.[1]

همان طور که استفاده از تلفن همراه به نحو شگرفی در سال های اخیر افزایش یافته است، به همان میزان گزارش های اعتیاد به تلفن همراه نیز روند صعودی پیدا کرده است. معیارهای به کار گرفته شده برای تشخیص اعتیاد رسانه ای، شامل یک میل شدید و پایدار یا انگیزه نیرومند، فقدان کنترل و پافشاری در رفتار، علی رغم پیامدهای زیان آور آن است. با این معیارها ملاحظه می شود که افراد زیادی در جامعه ما، مبتلا به اعتیاد در استفاده از تلفن همراه هستند.
برخی از نتایج زیان بار اعتیاد به تلفن همراه و استفاده بیش از اندازه از آن، از این قرار است: 1- منزوی شدن کاربران تلفن همراه از دیگران، 2- پایین آمدن سطح روابط زناشویی و خانوادگی که موجب سردی روابط بین زوجین یا اعضای خانواده می شود و در بسیاری از موارد منجر به طلاق و جدایی و یا فرار فرزندان از خانه می گردد. در زمان های گذشته و قبل از اختراع تلویزیون، افراد در وعده های غذایی - که آشکارترین زمان حضور تمامی افراد خانواده، در جمع خانواده بود- در کنار یکدیگر، مدوّر و رو به روی هم قرار می گرفتند که همین باعث صمیمیت می شد و نتیجه صمیمیت نیز دوباره همین کنار هم نشستن و با هم غذا خوردن بود. امّا با اختراع تلویزیون، اوّلین ضربه سهمگین بر پیکره خانواده وارد شد. شکل سفره ها در وعده های غذایی تغییر شکل پیدا کرد و به صورت مستطیل در آمد. در یک ضلع آن تلویزیون قرار داشت و افراد در ضلع های دیگر قرار می گرفتند. همگی حین غذا خوردن به تلویزیون خیره می شدند و خبری از آن صمیمیت گذشته بین آن ها نبود.
با اختراع تلفن همراه و شبکه های اجتماعی مربوطه، ضربه سهمگین تر از ضربه اوّل بر خانواده ها وارد شده است، چرا که دیگر افراد نه تنها مدوّر و مستطیل وار نمی نشینند بلکه هر یک در اتاق خود و در خلوت خود قرار می گیرند و بیشتر اوقات یا تمام زمان خود را با گوشی همراه و برنامه ها و رسانه های آن سپری می کنند. در این صورت دیگر هیچ اجتماعی برای این که افراد خانواده دور هم بنشینند و با یکدیگر در مورد تصمیمات و یا هر چیز دیگری صحبت کنند، وجود ندارد.
3- کاهش یا قطع صله ارحام و دید و بازدیدهای فامیلی، و کم شدن ارتباط با دوستان و همسایگان که باعث کاهش رسیدگی و اطلاع از احوال ایشان می شود، 4- اثرات ویران گر مالی به جهت استفاده های بی رویه از تلفن همراه به اشکال مختلف (مکالمه، پیامک، استفاده از اینترنت، تعمیر مکرّر و یا خرید گوشی های متعدّد به جهت خراب شدن مکرّر گوشی که از عوارض استفاده زیاد از آن است و ...)، 5- اثرات منفی روی تحصیل و کار، 6- افزایش احتمال جرایم تلفنی، 7- تصادفات و حوادث رانندگی فراوان که به دلیل استفاده از تلفن همراه هم زمان با عبور از خیابان یا رانندگی به وقوع می پیوندد، 8- ابتلا به بیمارهای جسمی و روحی مثل سرطان، ضعف بینایی، بی خوابی، ضعف اعصاب، اضطراب و استرس های شدید، پرخاشگری، سوء تغذیه، افسردگی و ... .
تاکنون مضرّات پزشکی تلفن همراه برای کودکان و افراد زیر 12 سال و رابطه امواج الکترومغناطیس ناشی از گوشی ها با بروز تومور مغزی، تقریبا اثبات شده است. بر این اساس در کشورهایی نظیر فرانسه که در این زمینه پیشگام محسوب می شود، زمزمه هایی مبنی بر ممنوعیت استفاده از تلفن همراه برای کودکان و تبلیغات رسانه ای در این حوزه به گوش می رسد. نتیجه برخی تحقیقات نیز استفاده از تلفن همراه را برای افراد زیر 20 سال یکی از دلایل بروز آسیب های جدی در بخش های مربوط به شنوایی و بینایی مغز معرفی می کند.
طبق نظر کارشناسان، قرار گرفتن در معرض سیگنال های فرکانس رادیویی تولید شده از طریق استفاده از تلفن همراه، به طور چشم گیری افزایش یافته است که این امر موجب تغییرات فیزیکی، عصبی، ادراکی، رفتاری و نیز رشد و تولید سلول های سرطانی می شود. همچنین یکی از بدترین چیزها برای جنینی که در شکم مادر است، امواج الکترومغناطیسی تلفن همراه است. بدن جنین هنوز بافت خوب و کاملی را به خود نگرفته و بسیار حسّاس است. امواج تلفن همراه منجر به کاهش عکس العمل مولکولی در بدن جنین می شود. این مسأله باعث ضعیف شدن سیستم های مختلف بدن می شود که شاید هنگامی که فرزند به دنیا آمد آثار آن در او دیده نشود، ولی پس از گذر سال ها، بیماری های مختلف خود را در بدن شخص بروز خواهد داد.
برخی از روان شناسان معتقدند که اعتیاد به تلفن همراه از سایر اعتیادها (نظیر اعتیاد به مواد مخدّر) متفاوت نیست و این که اعتیاد به تلفن همراه یکی از رایج ترین اعتیادهای غیر موادّ مخدّری شده است. همچنین برخی از پژوهشگران گزارش کرده اند که برخی کاربران تلفن همراه، گرفتار اعتیاد به آن هستند بدون این که خودشان از این مسأله آگاه باشند.[2]

 به اعتقاد بسیاری در حال حاضر فضای مجازی بیشتر از هر مسئله ای زندگی خصوصی و یا همان حریم خصوصی انسان ها را مورد تهدید قرار داده است. گرفتن تصویر بدون اطلاع افراد توسط تلفن همراه در حوزه خصوصی و انتشار این تصاویر در حوزه های عمومی و یا تهدید به انتشار این تصاویر و باج گیری از طریق آن، انتشار تصاویر مربوط به جشن های خصوصی، انتشار آسان تصاویر ناهماهنگ با عرف جامعه و مواردی از این قبیل، نمونه ای از تخریب حریم خصوصی توسط این رسانه دیجیتال است. همچنین از زمانی که تلفن همراه وارد زندگی انسان شده، ما شاهد آنیم که مرز میان حوزه عمومی و خصوصی به میزان معینی شناور شده و هر کس خواسته یا ناخواسته در معرض شنود گفتگوهایی است که افراد با تلفن همراه انجام می دهند و در آن به بیان مسائل شخصی، حرفه ای و یا خانوادگی خود می پردازند.

پخش شایعه یکی از مهم ترین آسیب های تلفن همراه است که در سال های اخیر نمونه های عینی بسیاری می توان برای آن ذکر کرد. شایعات اغلب به افزایش اضطراب و کاهش امنیت روانی جامعه منجر می شود و با توجه به حساسیت موضوع و محتوای اطلاعاتی که به نادرستی منعکس می کند، کنش و واکنش های نامربوطی را به وجود می آورد که به سود هیچ کس نیست. کاربران نیز از این کارکرد رسانه ای پیامک ها آگاهند و در صورت انعکاس یک خبر حساسیت برانگیز و تهییج کننده، بسیاری از آن ها به محض دریافت، آن را برای گروه دوستان و دیگر آشنایان ارسال می کنند تا در این زنجیره رسانه ای سهمی ایفا کنند. در حوزه سخن پراکنی و انتشار اخبار از هر گونه آن (نوشتاری، صوتی و یا تصویری)، دسترسی سریع و دائمی تلفن همراه، فراگیری مخاطبان، خصوصی بودن و امنیت نسبی شبکه و فیلتر نشدن، تلفن همراه را به رسانه ای دل خواه تبدیل کرده است.

جایگزینی این تکنولوژی به جای ارتباطات حضوری (به خصوص با استفاده از امکان ارسال پیام های کوتاه متنی)، تا حدود زیادی ارتباطات انسان ها را به حداقل رسانیده است. افزایش این گونه ارتباطات به کاهش روابط چهره به چهره و زنده منجر می شود. ارتباطات ناقصی که در قالب متون خشک و بی روح جان می گیرد، مرز شوخی و جدی را درهم می آمیزد و مسیر اغراق آمیز و نادرستی را می پیماید که هرگز جایگزین مناسبی برای ارتباط کلامی و عاطفی میان گروه دوستان و آشنایان نیست و شناخت مجازی و غیر واقعی حاصل از آن نمی تواند معیار خوبی برای آگاهی درباره طرفین رابطه باشد. این ارتباط مجازی، فرصت یادگیری آداب زندگی را به طور عملی و از طریق ارتباط موثّر با اقشار مختلف اجتماعی، از فرد سلب و او را در محیطی بسته و محدود محصور می کند. این آسیب در حوزه روان شناسی نسل ها به ویژه نوجوان قابل بحث و بررسی است و نتایجی نظیر شکاف نسل ها، نداشتن درک متقابل، ناتوانی در برقراری ارتباط سالم در میان جمع را در پی خواهد داشت.[3]

1- دو مورد از آسیب های تلفن همراه را نام برید؟
2- اعتیاد به تلفن همراه را به همراه چهار مورد از پیامدهای منفی آن توضیح دهید؟

 

پی‌نوشت‌ها

[1] برگرفته از: دوفصلنامه علمی پژوهشی مطالعات میان رشته ای در رسانه و فرهنگ، سال پنجم، پاییز و زمستان 1394، شماره 2 (پیاپی 10)، مقاله: آسیب شناسی تلفن همراه بر خانواده (بهاره نصیری- آمنه بختیاری) ص 90 تا 96/ و فصلنامه حصون، فروردین و اردیبهشت 1389، شماره 23، مقاله: تلفن همراه (2): آسیب شناسی اجتماعی (فیروز اکبری) ص 116.
[2] برگرفته از نشریه: جامعه شناسی مسائل اجتماعی ایران، سال دوم، بهار 1392، شماره 4، مقاله: بررسی مصرف اعتیادآور تلفن همراه (حسینعلی افخمی- محسن سلسله) ص 72/ و فصلنامه حصون، فروردین و اردیبهشت 1389، شماره 23، مقاله: تلفن همراه (2): آسیب شناسی اجتماعی (فیروز اکبری) ص 119/ و نشریه رویش روان شناسی، سال ششم، شماره 1، شماره پیاپی 18، بهار 1396، مقاله: تلفن همراه؛ چالش نوین زندگی ص 185.
[3] برگرفته از: فصلنامه حصون، فروردین و اردیبهشت 1389، شماره 23، مقاله: تلفن همراه (2): آسیب شناسی اجتماعی (فیروز اکبری) ص 113 تا 118.