شهادت فرزندان عبدالله جعفر در کربلا

عبدالله فرزند جعفر فرزند ابوطالب(ع) که پدرش جناب جعفربن ابیطالب برادر حضرت امیرالمؤمنین(ع) بود، ایشان ده سال از حضرت علی(ع) بزرگتر بودند و پس از آن که امیرالمؤمنین(ع) در همان روزهای اول اظهار اسلام نمودند، جعفر نیز مسلمان شد. در برخی روایات نبوی آمده است که جعفر شبیه‌ترین مردم از نظر شکل و اخلاق به پیامبر بود، از مهاجرین اولیه بود، در زمانی که پیامبر(ص) در مکّه بودند جناب جعفر با جمعی از مسلمانان برای حفظ جانشان به حبشه رفتند و در آنجا به عنوان یک مبلّغ نیرومند از اسلام و پیامبر تبلیغ کرد، مخصوصاً بعد از آن که فرستاده‌های کفّار قریش برای بازگرداندن آنها به حبشه رفتند. هدایای زیادی برای نجاشی پادشاه حبشه بردند و تلاش کردند تا او را راضی کنند به برگرداندن مسلمانان ولی نجاشی مسلمانان را خواست و در مجلسی که نمایندگان کفار قریش بودند و در حضور آنها از مسلمانان سؤال کرد چه شده که به حبشه آمده‌اند، جناب جعفر به نمایندگی از سایر مسلمانان سخنرانی بسیار زیبا و هیجان‌آوری کرد و وقتی پادشاه حبشه از جعفر خواست تا بگوید پیامبر اسلام چه منطقی دارد و چه چیز تازه‌ای برای بشر آورده، جعفر شروع کرد به خواندن قرآن، به قدری زیبا و جذاب قرآن خواند، که انقلابی در تمامی افراد به وجود آورد، به گونه‌ای که بعد از این سخنرانی وقتی نمایندگان کفار قریش، دوباره خواسته‌شان را تکرار کردند پادشاه حبشه خشمگین شد و آنان را از مجلس خود دور کرد و سپس به جعفر گفت تا هر مقدار که می‌خواهید می‌توانید در حبشه به آسایش زندگی کنید و هیچ کس نمی‌تواند مزاحم شما شود؛ پس از اینکه پیامبر(ص) به مدینه هجرت فرمودند، در جنگ خیبر، مسلمانان از حبشه برگشتند و پیامبر اسلام از دیدارشان بسیار خوشحال شدند، جناب جعفر در خدمت پیامبر بود تا سال هشتم هجرت، در جنگ موته شرکت کرد و به شهادت رسید، چون دو دست جعفر در این جنگ قطع شده بود پیامبر درباره‌اش فرمودند: خداوند دو بال به جعفر عنایت فرموده که با آن دو بال در بهشت پرواز می‌کند، به همین جهت معروف شد به «جعفر ذی‌الجناحین ـ جعفر صاحب دو بال»
جالب است که جناب جعفر همسری داشتند به نام «اسماء» که از زنان با شخصیت و نامدار دنیای اسلام است، داستانهای زیادی از شهامت و عشق و ارادت این خانم به خاندان پیامبر در تاریخ ثبت شده که این مختصر گنجایش بیان آنها را ندارد، یکی از فرزندان جناب جعفر که مادرش اسماء می‌باشد به نام عبدالله است، عبدالله از بزرگان بنی‌هاشم و از سخاوتمندان معروف عرب است، درباره‌ی او گفته‌اند همیشه به خاطر بخشش‌های سنگینی که به افراد داشت، مقدار زیادی مقروض بود، سرانجام جناب عبدالله همسر حضرت زینب(س)، دختر حضرت امیرالمؤمنین(ع) شد، از جناب عبدالله دو فرزند در کربلا به شهادت رسیدند یکی به نام محمّد و دیگری به نام عون.
امام(ع) در زیارت ناحیه می‌فرماید:
«السَّلامُ عَلَی مُحَمَّدِ بنِ عَبدالله بنِ جَعفَر، الشَّاهِد مَکان اَبِیهِ وَ التَّالِی لِاَخِیهِ...
سلام بر محمّدبن عبدالله فرزند جعفر کسی‌که شاهد جایگاه پدرش و پیرو برادرش بود...»
نوشته‌اند که ایشان ده نفر از لشکر کربلا را کشتند و بالاخره به دست «عامربن نهشل تمیمی» به شهادت رسیدند.

 

فرزند دیگری که از جناب عبدالله‌بن جعفر در خدمت امام حسین(ع) به کربلا آمد و به شهادت رسید جناب عون است.
عون، بعد از برادرش محمّد به میدان رفت و اینگونه خود را معرّفی کرد:
اِنْ تُنْکِرُونی فَانَا ابنُ جعفر / شَهیدُ صدقٍ فی الجنان ازهر
یَطیر فیها بجناحٍ اَخْضَر / کَفَی بِهذَا شرفاً فی مَحْشَرْ
اگر مرا نمی‌شناسید من فرزند جعفرم شهیدی که شهادتش صادقانه بود و در بهشت نورافشانی می‌کند و با دو بال سبز پرواز می‌کند و در محشر، همین شرف کافی است.
امام(ع) در زیارت ناحیه می‌فرماید:
«السَّلامُ عَلَی عَونِ بنِ عَبدِالله بنِ جَعفَر الطََّیار فِی الجِنَان، حَلِیف الاِیمَان وَ مُنازِل الاَقرانِ...
سلام بر عون نواده جعفر که در بهشت پرواز می‌کند، کسی که با ایمان هم‌پیمان است و همنشین بزرگان...»
درباره مادر این دو برادر اختلاف است، میان راویان، آنچه مسلّم است جناب (عون) فرزند حضرت زینب(س) است، در مورد محمّد نیز بعضی گفته‌اند فرزند حضرت زینب است و برخی مادرش را دیگری نام بردند. طبری در تاریخ خود می‌نویسد: هنگامی که عبدالله بن جعفر از کشته شدن دو پسرش همراه امام حسین(ع) باخبر شد و مردم برای تسلیت به حضورش می‌آمدند، یکی از وابستگانش به نام «ابولَسْلاس» گفت مصیبتی که دیده‌ایم و به ما رسیده است از جانب حسین(ع) است. عبدالله‌بن جعفر او را با کفشش زد، و سپس گفت: ای پسر زن بدبو «اَ لِلحُسَین تَقُولُ هَذَا» آیا به حسین چنین می‌گوئی؟ به خدا سوگند اگر در کنارش حاضر می‌بودم، دوست داشتم که از او جدا نشوم تا همراهش کشته شوم، به خدا سوگند آنچه دلم را به مصیبت دو پسرم راضی می‌کند و داغ آنها را بر من آسان می‌سازد، این است که در راه از خود گذشتگی برای برادر و پسرعمویم حسین(ع) و پایداری در کنار او کشته شدند، سپس به کسانی که در مجلس نشسته بودند رو کرد و گفت، خدا را بر شهادت حسین(ع) می‌ستایم که اگر نتوانستم با دستانم او را یاری کنم، دو پسرم او را یاری دادند.

1- فرزندان عبدالله جعفر که در کربلا به شهادت رسیدند را نام ببرید.

 

1. نهج‌البلاغه دشتی خطبه ۲۲۴