آیات قرآن درباره توحید در ذات و صفات

۴. اقسام توحید

بِسْمِ اللهِ الرَّحْمَنِ الرَّحِیمِ
قُلْ هُوَ اللهُ أَحَدٌ (۱) اللهُ الصَّمَدُ (۲) لَمْ یلِدْ وَلَمْ یولَدْ (۳) وَلَمْ یكُن لَّهُ كُفُوًا أَحَدٌ (۴)
به نام خداوند بخشنده‌ی مهربان*بگو: او خدای یکتاست.(۱) خدای بی‌نیاز [که همه‌ی موجودات هستی برای رفع نیازشان روی به او کنند.](۲) نزاده، و زاییده نشده است،(۳) و هیچ‌کس [در ذات و صفات] همانند و همتای او نمی‌باشد.(۴) (توحید)

 

 

مقصود از توحید ذاتی خداوند متعال آن است که او مثل و شبیهی در دات مقدس خود ندارد. توحید صفاتی نیز به دو معنا گفته شده است: ۱ـ صفات خداوند عین ذات اوست؛ یعنی خداوند موجودی مرکب از ذات و صفات نیست. به عبارت دیگر، چنین نیست که ذات خداوند از یک جهت عالم باشد و از جهت دیگر قادر و مختار باشد؛ بلکه علم، قدرت، اختیار و دیگر صفات او عین حقیقت و ذات او می‌باشند. ۲ـ خداوند در اوصافش بی‌همتاست و مثل و مانندی ندارد. آیه‌ی اول بر تفسیر اول از توحید صفاتی و آیه‌ی آخر بر تفسیر دوم آن اشاره دارد؛ ضمن آن‌که هر دو آیه توحید ذاتی را نیز دربردارد. (دقت کنید.)

 

 

امام علی(ع): «کَمالُ الإخْلاصِ لَه نَفْیُ الصِّفاتِ عَنْه؛ کمال اخلاص [و یکتایی] برای خداوند، نفی صفات [مخلوقات] از اوست.» نهج‌البلاغه: خطبه ۱