۳. توحید در عبادت و یاری از خداوند
إِیاكَ نَعْبُدُ وَ إِیاكَ نَسْتَعِینُ (۵)
تنها تو را میپرستیم و فقط از تو یاری میخواهیم. (فاتحه، ۵)
توضیح:
توحید عبادی به این معناست که تنها خداوند شایستهی پرستش و فرمان بردن است و فقط باید او را عبادت کرد. مقصود از توحید در استعانت نیز، این است که تنها خداوند متعال شایستگی دارد تا از او طلب یاری و استعانت شود. دلیل بر این دو گونهی توحید با دقت در مهوم توحید افعالی روشن میگردد؛ زیرا در توضیح توحید افعالی گفته شد که خداوند یگانه مؤثر در عالم است و هیچ عملی بدون اذن و ارادهی او روی نمیدهد. بنابراین تنها او حق قانونگذاری و تشریع را داراست و در نتیجه از کسی جز او نباید اطاعت و فرمان برداری کرد. همچنین تنها باید از وی طلب استعانت و یاری شود. به همین خاطر است که برخی این دو گونهی توحید را از فروع و شاخههای توحید افعالی دانستهاند. گفتنی است توسل به اولیای الهی و استمداد از آنان، منافاتی با توحید در استعانت ندارد؛ زیرا این توسل نیز به اذن خداوند و برای جلب فضل و رحمت وی صورت میگیرد.
حدیث:
امام علی(ع): «طُوبَى لِمَنْ أَخْلَصَ لِلَّهِ الْعِبَادَةَ وَ الدُّعَاء؛ خوشا به حال کسی که عبادت و طلبش را تنها از خداوند بخواهد.» کافی: ج۲، ص۱۶ ح ۳.
دفتر نشر فرهنگ و معارف اسلامی مسجد هدایت
محمد حاج ابوالقاسم و سیدمهدی هاشمی