ارشاد امام صادق(ع) به یکی از شاگردان کج فهم

عمر بن مسلم یکی از شاگردان امام صادق(ع) بود، چند روز غایب شد، امام صادق(ع) از شاگردان دیگر جویای حال او شد، و فرمود: عمر بن مسلم کجا است؟
یکی از حاضران گفت: من از او خبر دارم، او کسب و کار را کنار گذاشته، و از همه چیز چشم پوشیده، و به جای خلوتی برای عبادت خدا رفته است.
امام صادق(ع) فرمود:
وَیْحَهُ! اَما عَلِمَ اَنَّ تارِکَ الطَّلَبِ لَا یُسْتَجابُ لَهُ:
«وای بر او آیا نمی‌داند که ترک کردن کاسبی و کار و تجارت، موجب مستجاب نشدن دعایش می‌شود».
سپس فرمود: هنگامی که این دو آیه نازل شد:
وَ مَنْ یتِّقِ اللهَ یَجْعَلْ لَهُ مَخْرَجاً ـ وَ یرْزُقْهُ مِنْ حَیْثُ لایَحْتَسِبُ...:
«و هر کسی تقوای الهی پیشه کند، خداوند راه نجاتی برای او فراهم می‌کند، و به او از جایی که گمان ندارد، روزی می‌دهد» (طلاق ـ 2 و 3).
جمعی از اصحاب پیامبر(ص) درهای خانه‌هایشان را به روی خود بستند و مشغول عبادت شدند، و گفتند: ما به عبادت و تقوا مشغول می‌شویم، خداوند (طبق این آیات) معاش ما را از طریقی که گمان به آن نداریم، تأمین می‌کند.
پیامبر(ص) برای آنها پیام فرستاد و آنها را احضار کرد و به آنها فرمود: «چه باعث شده که کار و کسب را رها کرده‌اید و مشغول عبادت شده‌اید؟»
گفتند: ای رسول خدا، خداوند (طبق آیات مذکور) معاش زندگی ما را به عهده گرفته است، ما اگر مشغول عبادت شویم، او معاش ما را از طریقی که گمان نداریم، تأمین می‌کند.
پیامبر(ص) فرمود: مَنْ فَعَلَ ذلِکَ لَمْ یَسْتَجِبْ لَهُ، عَلَیْکُمْ بِالطَّلَبِ:
«کسی که چنین روشی پیش گیرد، دعایش به استجابت نمی‌رسد، بر شما باد که به کسب و کار بپردازید»[1].
به این ترتیب، امام صادق(ع) و پیامبر(ص) روشن کردند که عبادت و تقوا، فقط به نماز و عبادت در گوشه‌ی تنهایی نیست، بلکه در میدان تلاش و کار و تولید نیز اگر کسی قصد او خدا و صداقت باشد، عبادت خدا را بجا می‌آورد.

 

[1]. فروع کافی، ج ۵، ص ۸۳.