سرانجام منصور، توسط افراد مرموزی، با انگور زهرآلود امام صادق(ع) را مسموم کرده، و آن حضرت بر اثر آن به شهادت رسید، او در دنیا سخن بسیار فرمود، حوزهی علمیّه تأسیس کرد، و چهار هزار نفر شاگرد تربیت نمود، یکی از شاگردانش بنام زُراره(ره) چندین هزار حدیث از او آموخت و... ولی هنگامی که در بستر شهادت افتاد، به دو چیز سفارش مخصوص کرد: ۱ـ نماز (پیوند نیک با خدا) ۲ـ صلهی رحم (پیوند نیک با خویشاوندان)، در این خصوص به این دو داستان توجّه کنید:
۱ـ امّ حبیبه (کنیز او) گوید: در آن هنگام که امام صادق(ع) در آستانهی شهادت بود، چشم گشود و فرمود: بستگانم را حاضر کنید، ما همهی آنها را حاضر کردیم، به آنها فرمود:
اِنَّ شَفاعَتَنا لا تَنالُ مُسْتَخِفّاً بِالصَّلوةِ
«همانا شفاعت ما به کسی که نماز را سبک بشمرد نرسد»[1].
۲ـ یکی از کنیزان امام صادق(ع) به نام «سالمه» میگوید: آقایم هنگام شهادت، چشم گشود، و در مورد بستگانش سفارش کرد و فرمود: به حسن بن علی بن الحسین(ع) (معروف به افطس) هفتاد دینار بدهید و به فلانی و فلانی این مقدار... بدهید.
عرض کردم: آیا به کسی که با شما دشمنی کرد و تا سرحدّ کشتن شما، با شما برخورد بد نمود، شفارش میکنی که پول بدهند؟
فرمود: «آیا میخواهی مشمول این آیه نگردم که:
وَ الَّذینَ یَصِلُونَ ما اَمَرَ اللهُ بِهِ اَنْ یُوصَلَ وَ یَخْشَوْنَ رَبَّهُمْ وَ یَخافُونَ سُوءَ الْحِسابِ... اُولئِکَ لَهُمْ عُقْبَی الدّارِ.
«و آنان که پیوندهایی که خداوند به آن امر کرد، برقرار مینمایند (یعنی صلهی رحم میکنند)... عاقبت نیک در سرای دیگر دارند» (رعد - 21 و 22).
آری ای سالمه! خداوند بهشت را آفرید، و آن را پاکیزه کرد، و خوشبو نمود، و بوی خوش آن را تا مسیر پیمودن دو هزار سال راه، میرسد ولی به مشام آن کسی که پدر و مادرش را از خود ناراضی کند، و با بستگانش، صلهی رحم نداشته باشد نمیرسد»[2].
پینوشتها
[1]. انوار البهیّه، ص ۱۷۹ ـ ۱۸۰.
[2]. فروع کافی، ج ۷، ص ۵۵.
دفتر نشر فرهنگ و معارف اسلامی مسجد هدایت
محمد محمدی اشتهاردی