زینت عبادت کنندگان

مختصری از زندگانی امام سجاد علیه السّلام

چهارمین امام حقّ و حجّت خدا، امام على بن الحسين زين العابدين علیه السّلام در مدينه، پنجم شعبان سال سى و هشتم هجرت، عالم را از نور پر فروغ خود نورانی کردند. نام مبارکشان علی و كنيه آن حضرت، ابو الحسن و مشهورترین لقب مبارکشان زین العابدین و سجّاد مي باشد. پدر بزرگوارشان مولانا سیّدالشّهداء حضرت اباعبدالله الحسین علیه السّلام و مادرشان، شاه زنان دختر يزدگرد سوّم شاهنشاه ايران است كه او را شهربانو هم مى‏ گفته ‏اند.

نقل شده است: امير المؤمنين على علیه السّلام، حريث بن جابر حنفى را به حكومت يكى از نواحى مشرق برگماردند و او در زمان حكومت خود دو دختر يزدگرد را به حضور على علیه السّلام فرستاده آن حضرت هم شاه زنان را به فرزندشان حسين علیه السّلام بخشيدند. از آن مخدره حضرت سجاد علیه السّلام متولّد شد و ديگرى را به محمّد بن ابوبكر بخشيدند و قاسم بن محمّد از او به دنیا آمد. حضرت على بن الحسين علیه السّلام دو سال با جدّشان امیرالمؤمنین علیه السّلام و دوازده سال با عمويشان امام حسن علیه السّلام و بيست و سه سال با پدرشان امام حسين علیه السّلام بسر برده و پس از شهادت پدر بزرگوارشان، سى و چهار سال زندگى نمودند و سال نود و پنجم هجرت در سنّ پنجاه و هفت سالگى به شهادت رسیدند و سى و چهار سال مدّت امامت آن حضرت بود و در بقيع، در جوار مرقد عموى بزرگوارشان امام حسن مجتبى علیه السّلام مدفون گرديدند.(1)

من فرزند دو تیره منتخب خدایم

در روایتی پیغمبر اکرم صلّی الله علیه و آله به دو گروه منتخب خدای متعال از میان اقوام مختلف اشاره می نمایند و می فرمایند: «لِلَّهِ مِنْ عِبَادِهِ خِيَرَتَانِ فَخِيَرَتُهُ مِنَ الْعَرَبِ قُرَيْشٌ وَ مِنَ الْعَجَمِ فَارِس». برای خدای تعالی از میان بندگانش دو گروه منتخب است. پس گروه منتخب خدا از میان عرب، قریش و از میان عجم، فارس می باشد.‏

با اتّکا به این کلام رسول خدا صلّی الله علیه و آله، مرحوم ابن شهر آشوب در مناقب خود از امام زین العابدین علیه السّلام روایتی نقل می کند که آن حضرت خود را این گونه معرّفی می فرمایند: كَانَ يَقُولُ عَلِيُّ بْنُ الْحُسَيْنِ علیهما السّلام: «أَنَا ابْنُ‏ الْخِيَرَتَيْنِ،‏ لِأَنَّ جَدَّهُ رَسُولُ اللَّهِ صلّی الله علیه و آله وَ أُمَّهُ بِنْتُ يَزْدَجَرْدَ الْمَلِك». حضرت زین العابدین علیه السّلام می فرمودند: من فرزند دو تیره منتخب خدا هستم. به جهت آن که جدّ بزرگوارشان رسول خدا صلّی الله علیه و آله و مادرشان، دختر یزدگرد پادشاه ایران بود.(2)

علّت نام گذاری امام علیه السّلام به زین العابدین

شبی امام علیه السّلام در محراب عبادت به نماز شب و تهجّد مشغول بودند که شیطان به صورت مار بزرگی برایشان ظاهر شد تا امام علیه السّلام را از عبادت خدای متعال باز دارد. امام علیه السّلام به او توجّهی نکردند تا این که جلو آمد و انگشت بزرگ پای حضرت را به دهان گرفت و کاری نمود تا آن را به درد آورد. ولی آن حضرت توجّهی نکردند و نماز را قطع نفرمودند. زمانی که نماز امام علیه السّلام به پایان رسید، خدای متعال چهره واقعی آن مار را به آن حضرت نشان داد، پس حضرت سجّاد علیه السّلام دانستند که او شیطان بوده است، لذا او را لعنت نموده، به او لطمه وارد کردند و فرمودند: إخسأ یا ملعونُ. دور شو ای ملعون، و او رفت. امام علیه السّلام به عبادت خود ادامه دادند. سپس صدائی را شنیدند که سه مرتبه گفت: أنتَ زینُ العابدینَ. تو زینت عبادت کنندگان هستی. پس این لقب آشکار شد و در میان مردم مشهور گردید.(3)

کَرم و گذشت امام سجاد علیه السّلام

كنيزى که متعلّق به امام چهارم علیه السّلام بود، آب به دست حضرت مى‏ ريخت تا آن حضرت براى نماز وضو سازند. ظرف آب از دست آن كنيز به روى آن حضرت افتاد و صورت امام علیه السّلام را مجروح كرد. امام سرشان را به سمت او بلند كردند، كنيز عرض کرد: خدا مي فرمايد: «و الکاظمینَ الغَیظَ». آنها كه خشم خود از مردم فرو خورند. (آل عمران/134)، حضرت فرمودند: خشم خود را فرو خوردم. كنيز عرض کرد: «و العافینَ عَنِ النّاسِ». و آن ها كه از مردم درگذرند. حضرت فرمودند: خدا از تو بگذرد. عرض كرد: «و اللهُ یُحِبُّ المُحسِنینَ». خدا محسنان را دوست دارد. امام علیه السّلام فرمودند: برو كه تو آزادى.(4)

سجده های امام سجاد علیه السّلام

امام باقر علیه السّلام فرمودند: پدرم امام سجّاد علیه السّلام هر گاه به یاد نعمتی از نعمت های خدا می افتادند، سر به سجده می گذاشتند و هر آیه ای را که دارای سجده بود قرائت می فرمودند، سجده می نمودند. ایشان از هر امر ناراحت کننده ای یا از حیله حیله گری که می ترسیدند و خداوند ایشان را از شرّ آن آسوده می نمود، به شکرانه این نعمت، پیشانی بر زمین می سائیدند و سجده می نمودند. پس از هر نماز واجب سجده می کردند. وقتی میان دو نفر اصلاح می نمودند، سجده می کردند. به همین جهت، آثار سجده در همه اعضای سجده آن حضرت نمایان بود. پس برای همین ایشان را سجّاد نامیدند.(5)

جوان شدن پیرزن صد و سیزده ساله به دعای امام سجاد  علیه السّلام

امام باقر علیه السّلام فرمودند: حبابه والبیّه پیرزنی مؤمن بود که پدرم امام سجّاد علیه السّلام برای او دعا نمودند و خداوند (به برکت دعای آن حضرت) جوانیش را به او بازگرداند، و حضرت با انگشت مبارکشان به سوی او اشاره نمودند، پس در همان وقت حائض گشت و این در حالی بود که او در آن روز صد و سیزده سال داشت.(6)

حدیثی از امام سجاد علیه السّلام

«ثَلَاثٌ‏ مُنْجِيَاتٌ‏ لِلْمُؤْمِنِ كَفُّ لِسَانِهِ عَنِ النَّاسِ وَ اغْتِيَابِهِمْ وَ إِشْغَالُهُ نَفْسَهُ بِمَا يَنْفَعُهُ لِآخِرَتِهِ وَ دُنْيَاهُ وَ طُولُ الْبُكَاءِ عَلَى خَطِيئَتِهِ». امام سجّاد علیه السّلام فرمودند: سه چیز اسباب نجات مؤمن است: (اوّل) نگهداشتن زبان از بدگوئی و غیبت مردم. (دوّم) و مشغول کردن خودش به کاری که برای آخرت و دنیای او سود داشته باشد. (سوّم) و گریه بسیار بر گناه خود.(7)

پی‌نوشت‌ها‏

1-(برگرفته از) الارشاد-ترجمه ساعدى خراسانى ص493.

2-مناقب آل أبي طالب عليهم السّلام (لابن شهرآشوب) ج‏4 ص167.

3-كشف الغمة في معرفة الأئمة (ط - القديمة) ج2 ص74.

4-الأمالی (للصدوق) ص201.

5-وسائل الشّیعه ج7 ص21.

6-کمال الدّین و تمام النّعمة ج2 ص537.

7-تحف العقول ص282.

دفتر نشر فرهنگ و معارف اسلامی مسجد هدایت

نویسنده: مسلم زکی زاده