یکی از شیعیان که بسیار خوشحال به نظر میرسید، به حضور امام جواد(ع) آمد، حضرت به او فرمود: «چرا این گونه تو را شادمان مینگرم؟»
او عرض کرد: «ای پسر رسول خدا(ص) از پدرت شنیدم میفرمود: سزاوارترین روز برای شادی کردن، آن روزی است که خداوند به انسان توفیق نیکی کردن و انفاق نمودن به برادران دینی دهد، امروز ده نفر از برادران دینی که فقیر و عیالمند بودند از فلان جا و فلان جا نزد من آمدند، و من به هر کدام فلان مقدار پول و خوار و بار دادم، از این رو خوشحال هستم».
امام جواد(ع) فرمود: «سوگند به جانم، سزاوار است که تو خوشحال باشی، اگر عمل نیک خود را «حَبط و پوچ» نساخته باشی و یا بعداً حبط و پوچ نکنی.»
او عرض کرد: «با اینکه من از «شیعیان خالص» شما هستم، چگونه عمل نیکم را حبط و پوچ میکنم؟»
امام جواد(ع) فرمود: همین سخنی که گفتی، کارهای نیک و انفاقهای خود را حبط و پوچ نمودی (یعنی ادّعای شیعهی خالص بودن، کار سادهای نیست).
او عرض کرد: چگونه؟ توضیح بدهید.
امام جواد(ع) فرمود: این آیه را بخوان:
یا اَیهَا الَّذینَ آمَنُوا لا تُبْطِلُوا صَدَقاتِكُمْ بِالْمَنِّ وَالْاَذى: «ای کسانی که ایمان آوردهاید، بخششهای خود را با منّت و آزار، باطل نسازید»[1]
او عرض کرد: من به آن افراد یکه صدقه دادم، منت بر آنها نگذاشتم و آنها را آزار ننمودم.
امام جواد(ع) فرمود: خداوند فرموده: لا تُبْطِلُوا صَدَقاتِكُمْ بِالْمَنِّ وَالْاَذى: «بخششهای خود را با منّت و آزار، باطل و پوچ نسازید»، نفرموده تنها منّت و آزار، بر آنانکه میبخشید، بلکه خواه منّت و آزار بر آنان باشد یا دیگران، آیا به نظر تو آزار به آنان (بخشش گیرندگان) شدیدتر است، یا آزار به فرشتگان مراقب اعمال تو و فرشتگان مقرّب الهی، و یا آزار به ما؟
او عرض کرد: بلکه آزار به فرشتگان و آزار به شما، شدیدتر است. امام جواد(ع) فرمود: «تو فرشتگان و مرا آزار دادی و بخشش خود را باطل نمودی!»
او عرض کرد: چرا باطل کردم؟ و شما را آزار دادم؟
امام جواد(ع) فرمود: این که گفتی: چگونه باطل نمودم با اینکه من از شیعیان خالص شما هستم؟ (همین ادّعای بزرگ، ما را آزار داد).
سپس فرمود: «وای بر تو! آیا میدانی شیعهی خالص ما کیست؟ شیعهی خالص ما «حزبیل» مؤمن آل فرعون، و (حبیب نجّار) صاحب یس[2] و سلمان(ره) و ابوذر(ره) و مقداد(ره) و عمّار(ره) هستند، تو خود را در صف این افراد برجسته قرار دادی و با این ادّعا فرشتگان و ما را آزردی».
آن مرد به گناه و تقصیر خود اعتراف کرد و استغفار و توبه نمود و عرض کرد: «اگر نگویم شیعهی خالص شما هستم پس چه بگویم؟»
امام جواد(ع) فرمود: «بگو من از دوستان شما هستم، دوستان شما را دوست دارم و دشمنان شما را دشمن دارم».
او چنین گفت، واز گفتهی قبل، استغفار کرد، امام جواد(ع) فرمود: «اکنون پاداش بخششهای تو به تو بازگشت نمود و حبط و بطان آنها برطرف گردید»[3].
پینوشتها
[1]. بقره ـ ۲۶۴.
[2]. در قرآن، در آیه ۲۸ غافر، سخن از مؤمن آل فرعون، (حزبیل)، و در آیه ۲۰ یس سخن از صاحب یس (حبیب نجّار) به میان آمده است.
[3]. بحارالانوار، ج ۶۸، ص ۱۵۹.
دفتر نشر فرهنگ و معارف اسلامی مسجد هدایت
محمد محمدی اشتهاردی