بهترین توشه برای حیات برزخی

در جنگ بدر كه جمعی از مؤمنان به شهادت رسیدند و جمعی از مشركان نیز به درك واصل شدند، رسول اكرم(ص) دستور داد اجساد كفّار را در میان چاه ریختند، آنگاه خود حضرت در كنار چاه ایستاد و اسامی یك‌یك از سران آنها را برد و فرمود: ای ابوجهل،ای عتبه، ای شیبه...
(اِنّا قَدْ وَجَدنا ما وَعَدَنا رَبُّنا حَقّاً فَهَلْ وَجَدْتُمْ ما وَعَدَ رَبُّكُم حَقّاً).[1]
ما آنچه را كه خدای ما به ما وعده كرده بود به حق یافتیم، آیا شما هم آنچه را كه خدای شما به شما وعده كرده به حق یافتید؟
به ما وعده‌ی پیروزی داده بود؛ آن را به دست آوردیم، آیا به شما كه وعده‌ی جهنّم داده بود، شما هم آن را درست یافتید و دیدید من در رساندن پیام خدا به شما صادق بودم كه می‌گفتم پایان كار شما جهنّم است.
اصحاب كه اطراف آن حضرت بودند از روی تعجّب گفتند: یا رسول الله، با مرده‌ها حرف می‌زنید؟ اینها كه مرده‌اند و زنده نیستند تا سخن شما را بشنوند. فرمود: قسم به خدایی كه جانم به دست اوست، الآن آنها سخنان مرا بهتر از شما می‌شنوند، امّا قادر به جواب دادن نیستند. می‌فرمود:
(اَلْقَبْرُ رَوضَةٌ مِنْ رِیاضِ الْجَنَّةِ اَوْ حُفْرَةٌ مِنْ حُفَرِ النِّیران).
قبر [آدمی] یا باغی از باغ‌های بهشت و یا گودالی از گودال‌های جهنّم است.

روایتی هم نقل شده كه وقتی امام امیرالمؤمنین علی(ع) از جنگ جمل مراجعت می‌كرد، با جمعی از اصحاب رسید به قبرستانی كه در نزدیكی كوفه بود، داخل آن رفته و ایستاد و خطاب به خفتگان در میان قبور فرمود:
(یا اَهْلَ التُّرْبَةِ وَ یا اَهْلَ الْغُرْبَةِ اَمَّا الْمَنازِلُ فَقَدْ سُكِنَتْ وَ اَمَّا الاَمْوالُ فَقَدْ قُسِّمَتْ وَ اَمَّا الاَزْواجُ فَقَدْ نُكِحَتْ هذا خَبَرُ ما عِنْدَنا فَما خَبَرُ ما عِنْدَكُمْ).[2]
ای خاك‌نشینان و ای دورافتادگان از اقارب و ارحام، امّا خانه‌های شما به تصرّف [دیگران] درآمد و امّا اموالتان [در میان ورّاث] تقسیم شد و امّا همسرانتان به نكاح دیگران درآمدند، این خبرهایی بود نزد ما، حال نزد شما چه خبر است؟
آنگاه امام(ع) سر به پایین انداخت و لحظاتی سكوت كرد و سپس سر برداشت و رو به اصحابش فرمود:
(وَ الَّذِی اَقَلَّ السَّماءَ فَقَلَّتْ وَ سَطَحَ الاَرْضَ فَدَحَتْ لَوْ اُذِنَ لِلْقَومِ فِی الْكَلامِ لَقالُوا اِنّا وَجَدْنا خَیرَ الزّادَ التَّقوی).[3]
قسم به خدایی كه آسمان را برافراشته و زمین را گسترده است، اگر اینان مأذون در سخن گفتن بودند، در جواب ما می‌گفتند آنچه كه ما اینجا یافتیم، این است كه بهترین زاد و توشه در این سفر، تقواست.[4]
در روایت دیگری آمده كه امام(ع) رو به اصحابش فرمود: اگر هم اكنون پرده كنار برود و عالم برزخ برای شما مكشوف گردد، می‌بینید اینان حلقه حلقه نشسته‌اند و با هم صحبت می‌كنند، هرگاه یكی از دنیا بر آنها وارد شود، دورش جمع می‌شوند و راجع به نزدیكان و خویشانشان از او می‌پرسند. اگر گفت پیش از من مرده و اینجا آمده است ناراحت می‌شوند و می‌گویند: «...إنَّا لِلّهِ وَ اِنّا اِلَیهِ راجِعُونَ»؛[5] معلوم می‌شود به جایگاه بدان رفته و مبتلا به عذاب شده است و اگر گفت: هنوز زنده است، درباره‌اش دعا می‌كنند.[6]

اكنون ما معتقدیم پیغمبراكرم(ص) و امامان(ع) كه در حیات دنیویشان به اذن خدا، دارای علم محیط به همه جا و همه چیز عالم بوده‌اند و قدرت نافذه داشته‌اند، اكنون كه به عالم برزخ كه عالمی بالاتر از عالم دنیاست منتقل شده‌اند، طبعاً احاطه‌ی علمی و نفوذ قدرتشان وسیع‌تر شده است؛ بنابراین در مشاهد مشرّفه كنار زنده‌هایی می‌رویم كه از زنده‌های دنیا حیاتی به مراتب عالی‌تر دارند و علمی محیط‌تر و قدرتی نافذتر.
آری، ما به حضور آنها عرض سلام، احترام و ادب می‌كنیم و از آنها كه مجاری فیض خدا می‌باشند تقاضای حلّ مشكلات و قضای حوائج می‌نماییم و عجب از فرقه‌ی وهّابیه كه به ما می‌گویند شما طایفه‌ی شیعه، به مرده‌ها سلام می‌كنید و سلام كردن بر مرده بدعت در دین است. ما می‌گوییم بنابراین اوّل بدعت‌گذار در دین، خداست، زیرا خداست كه در قرآنش به انبیاء و رسولان پیشین(ع) سلام می‌كند و می‌گوید:
«وَ سَلامٌ عَلَی الْمُرْسَلِینَ».[7]
«سَلامٌ عَلی نُوحٍ فِی الْعالَمِینَ».[8]
«سَلامٌ عَلی إبْراهِیمَ».[9]
«سَلامٌ عَلی مُوسی وَ هارُونَ».[10]
«سَلامٌ عَلی إل یاسِینَ».[11]
و حال اینكه آنها همه از دنیا رفته‌اند و به قول شما مرده‌اند. در حالی كه: «وَ اِذا ماتَ فَات». وقتی انسان مرد، تباه شد و نابود گشت و اثری از او باقی نیست تا مورد خطاب قرار گیرد، آیا این دستور خدا به ما درباره‌ی رسول اكرم(ص) نیست كه می‌فرماید:
«إنَّ اللهَ وَ مَلائِكَتَهُ یصَلُّونَ عَلَی النَّبِی یا أیهَا الَّذِینَ آمَنُوا صَلُّوا عَلَیهِ وَ سَلِّمُوا تَسْلِیماً».[12]
خدا و فرشتگانش درود بر پیامبر دارند، ای كسانی كه ایمان آورده‌اید شما هم بر او درود بفرستید و بر او سلام كنید.
پیامبر(ص) كه از دنیا رفته و به قول شما مرده است و سلام كردن به مرده، بدعت است، پس چرا خدا هم به مرده‌ها سلام می‌كند و هم به ما دستور سلام به مرده می‌دهد و لابدّ شما هم كه مسلمانید، در تشهّد نمازتان به پیامبر سلام می‌كنید و می‌گویید:
(اَلسَّلامُ عَلَیكَ اَیها النَّبی وَ رَحمَةُ اللهِ وَ بَرَكاتُه).
آیا سلام به مرده بدعت نیست، پس شما چرا در نمازتان مرتكب بدعت می‌شوید؟ آنگاه از ما عیب می‌گیرید كه چرا به مرده‌ها سلام می‌كنید.
حاصل اینكه ما شیعه‌ی امامیه طبق آیات قرآن و روایات معصومین(ع) اعتقاد به حیات برزخی داریم و پیغمبر اكرم(ص) و امامان(ع) را در عالم برزخ زنده می‌دانیم و چون در دنیا دستمان به دامن وجود اقدسشان نمی‌رسد، طبق دستور پیامبراكرم(ص) به زیارت مراقد منوّره و مشاهد مشرّفه‌شان می‌رویم و از این راه، تقرّب به خدا می‌جوییم.
(أللّهُمَّ صَلِّ عَلی عَلِی بْنِ مُوسَی الرِّضَا الْمُرْتَضَی الاِمامِ التَّقِی النَّقِی وَ حُجَّتِكَ عَلی مَنْ فَوْقَ اْلاَرْضِ وَ مَنْ تَحْتَ الثَّری الصِّدِّیقِ الشَّهِیدِ صَلاةً كَثِیرَةً تامَّةً زاكِیةً مُتَواصِلَةً مُتَواتِرَةً مُتَرادِفَةً كَأفْضَلِ ما صَلَّیتَ عَلی أحَدٍ مِنْ أوْلِیائِكَ).
سَلامٌ علی آل طه و یس
سلامٌ عَلی آلِ خَیر النَّبیین
سَلامٌ علی رَوضةٍ حَلَّ فیها
 امامٌ یباهی بِهِ المُلكِ وَ الدّین
امام بحق، شاه مطلق كه آمد
 حریم دَرَش قبله‌گاه سلاطین
شه كاخِ عرفان، گُل شاخ احسان
دُر دُرج امكان، مه برج تمکین
علی بن موسی الرّضا كز خدایش
رضا شد لقب چون رضا بودش آیین
ز فضل و شرف بینی او را جهانی
اگر نَبوَدت تیره، چشم جهان بین
پی عطر روبند حوران جنّت
غبار درش را به گیسوی مشگین
اگر خواهی آری به كف دامن او
برو دامن از هر چه جز اوست برچین
اللّهمّ صلّ علی محمّد و آل محمّد و عجّل فرجهم وارزقنا معرفتهم و محبّتهم و شفاعتهم واجعل خاتمة امرنا خیراً.
پایان

1- بهترین توشه برای حیات برزخی چیست؟
2- به چه دلیل احاطه‌ی علمی و قدرت معصومین(ع) در عالم برزخ بینافذتر می‌شود؟
3- به چه دلیل، ما شیعه‌ی امامیه به زیارت مراقد منوّره پیغمبر اكرم(ص) و امامان(ع) می‌رویم؟

 

 

[1]ـ من لایحضره الفقیه، جلد1، صفحه‌ی180.
[2]ـ بحارالانوار، جلد۷۵، صفحه‌ی۳۳.
[3]ـ بحارالانوار، جلد70، صفحه‌ی100.
[4]ـ همان، جلد73، صفحه‌ی101.
[5]ـ سوره‌ی بقره، آیه‌ی156.
[6]ـ المحجّة البیضاء، جلد8 ، صفحه‌ی301، با اندكی تفاوت.
[7]ـ سوره‌ی صافّات، آیه‌ی181.
[8]ـ سوره‌ی صافّات، آیه‌ی79.
[9]ـ همان، آیه‌ی109.
[10]ـ همان، آیه‌ی120.
[11]ـ همان، آیه‌ی130.
[12]ـ سوره‌ی احزاب، آیه‌ی56.