کد مطلب: ۵۰۹۱
تعداد بازدید: ۱۰۷۵
تاریخ انتشار : ۰۲ آذر ۱۴۰۰ - ۱۱:۵۳
تولی و تبری| ۴۵
آنها در حضور تو مى ‏گویند فرمان‌برداریم اما هنگامى كه از نزد تو بیرون مى ‏روند جمعى از آنها جلسات سرى شبانه بر ضد گفته‏ هاى تو تشكیل مى‏ دهند، خداوند آن چه را در این جلسات مى ‏گویند مى ‏نویسد.
در این درس در ادامه بحث قبل، به طرح تعداد دیگری از آیات مربوط به بحث برائت پرداخته و این موضوع را به پایان می بریم.


سوره غافر آیه 47 (ظالمین و غاصبین حق امیر المؤمنین ع)


«وَ إِذْ یتَحاجُّونَ فِی النَّارِ فَیقُولُ الضُّعَفاءُ لِلَّذِینَ اسْتَكْبَرُوا إِنَّا كُنَّا لَكُمْ تَبَعاً فَهَلْ أَنْتُمْ مُغْنُونَ عَنَّا نَصِیباً مِنَ النَّار»
به خاطر بیاور هنگامى را كه در آتش دوزخ با هم محاجه مى ‏كنند، ضعفا به مستكبران مى ‏گویند: ما پیرو شما بودیم آیا (امروز) سهمى از آتش را به جاى ما پذیرا مى ‏شوید؟[1]. امیر المومنین در مورد آیه شریفه، فرمودند:
« أَ فَتَدْرُونَ الِاسْتِكْبَارَ مَا هُوَ هُوَ تَرْكُ الطَّاعَةِ لِمَنْ أُمِرُوا بِطَاعَتِهِ وَ التَّرَفُّعُ عَلَى مَنْ‏ نُدِبُوا إِلَى مُتَابَعَتِهِ »
آیا می دانید این استکبار چیست؟ آن است که اطاعت کسانی که به فرمان بری از ایشان امر شده اند (اولی الامر) را ترک کرده و بر آنهایی که وظیفه دارند از آنها پیروی کنند برتری جویند[2].
رسول خدا صلی الله و علیه و آله در تفسیر آیه « وَ اتَّقُوا فِتْنَةً لا تُصِیبَنَّ الَّذِینَ ظَلَمُوا مِنْكُمْ خَاصَّةً وَ اعْلَمُوا أَنَّ اللَّهَ شَدِیدُ الْعِقابِ»، و از فتنه ‏اى بپرهیزید كه تنها به ستمكاران شما نمى ‏رسد (بلكه همه را فرا خواهد گرفت چرا كه دیگران سكوت اختیار كرده‏ اند) و بدانید خداوند كیفر شدید دارد[3]، می فرمایند:
«مَنْ ظَلَمَ عَلِیاً مَقْعَدِی هَذَا بَعْدَ وَفَاتِی فَكَأَنَّمَا جَحَدَ نُبُوَّتِی وَ نُبُوَّةَ الْأَنْبِیاءِ مِنْ قَبْلِی‏ وَ مَنْ تَوَلَّى ظَالِماً فَهُوَ ظَالِم‏»
هر کس در جانشینی علی ع بعد از من ظلم کند، مثل آن است که پیامبری من و پیامبران گذشته را انکار کند[4].
رسول خدا صلی الله علیه و آله در مورد این افراد به امیر المومنین می فرمایند:
« فَاشْهَدْ یا عَلِی إِنَّ الْقَوْمَ یأْتَمِرُونَ بَعْدِی یظْلِمُونَ وَ یبَیتُونَ عَلَى ذَلِكَ وَ مَنْ بَیتَ عَلَى ذَلِكَ فَأَنَا مِنْهُمْ بَرِی‏ءٌ وَ فِیهِمْ نَزَلَتْ‏ بَیتَ طائِفَةٌ مِنْهُمْ غَیرَ الَّذِی تَقُولُ وَ اللَّهُ یكْتُبُ ما یبَیتُونَ‏[5]»
ای علی شاهد باش این قوم صبح و شب برنامه ریزی می کنند که بعد از من به تو ظلم و ستم کنند و نقشه می کشند، من از آنها بیزارم و در حق آنان این آیه نازل شده است: آنها در حضور تو مى ‏گویند فرمان‌برداریم اما هنگامى كه از نزد تو بیرون مى ‏روند جمعى از آنها جلسات سرى شبانه بر ضد گفته‏ هاى تو تشكیل مى‏ دهند، خداوند آن چه را در این جلسات مى ‏گویند مى ‏نویسد[6].


سوره توبه آیه 74 (تصمیم به قتل پیامبر)


« یحْلِفُونَ بِاللَّهِ ما قالُوا وَ لَقَدْ قالُوا كَلِمَةَ الْكُفْرِ وَ كَفَرُوا بَعْدَ إِسْلامِهِمْ وَ هَمُّوا بِما لَمْ ینالُوا وَ ما نَقَمُوا إِلاَّ أَنْ أَغْناهُمُ اللَّهُ وَ رَسُولُهُ مِنْ فَضْلِهِ فَإِنْ یتُوبُوا یكُ خَیراً لَهُمْ وَ إِنْ یتَوَلَّوْا یعَذِّبْهُمُ اللَّهُ عَذاباً أَلِیماً فِی الدُّنْیا وَ الْآخِرَةِ وَ ما لَهُمْ فِی الْأَرْضِ مِنْ وَلِی وَ لا نَصِیرٍ»
به خدا سوگند مى‏ خورند كه (سخنان زننده در غیاب پیامبر) نگفته ‏اند، در حالى كه قطعا سخنان كفر آمیز گفته ‏اند، و پس از اسلام كافر شده‏ اند، و تصمیم (به كار خطرناكى) گرفتند كه به آن نرسیدند، آنها فقط از این انتقام مى‏ گیرند كه خداوند و رسولش آنان را به فضل (و كرم) خود بى ‏نیاز ساختند! (با این حال) اگر توبه كنند براى آنها بهتر است، و اگر روى گردانند خداوند آنها را در دنیا و آخرت به مجازات دردناكى كیفر خواهد داد و در سراسر روى زمین نه ولى و حامى دارند و نه یاورى[7].
در تفاسیر معتبر آمده است که این آیه راجع به کسانی نازل شده است، که در کنار خانه کعبه با هم سوگند یاد کردند که نگذارند امر خلافت به بنی هاشم منتقل گردد، و کلمه کفر همین است. سپس کمین کردند که رسول خدا صلی الله و علیه و آله را به قتل برسانند و شتر آن حضرت را رم دهند، خداوند نقشه آنها را به پیامبر صلی الله علیه و آله اطلاع داد و هنگامی که ایشان از  توطئه آنان آگاه شد، منافقین  سوگند یاد کردند که سخنان کفر آمیز را نگفتند و نقشه برای کشتن پیامبر نداشته ‌اند[8]. لذا با این آیه خداوند متعال از عملکرد ایشان برائت می جوید و ایشان را سرزنش کرده و به عذاب دنیا و آخرت تهدید می نماید.


سوره حج آیه 51 (دشمنی با اهل بیت علیهم السلام)


« وَ الَّذِینَ سَعَوْا فِی آیاتِنا مُعاجِزِینَ أُولئِكَ أَصْحابُ الْجَحِیم‏»، و آنها كه (براى تخریب و محو) آیات ما تلاش كردند و چنین مى ‏پنداشتند كه مى ‏توانند بر اراده حتمى ما غالب شوند اصحاب دوزخند[9]. امام کاظم علیه السلام در تفسیر«معاجزین» می فرماید: «وَ الَّذِینَ سَعَوْا فِی قَطْعِ مَوَدَّةِ آلِ مُحَمَّد »، کسانی که تلاش کردند مودت آل محمد را از بین ببرند و قطع کنند.[10] و به همین جهت در روز قیامت این افراد با روی سیاه و تشنه محشور خواهند شد، چنان چه امام صادق علیه السلام می فرمایند:
« یحْشَرُ یوْمَ الْقِیامَةِ شِیعَةُ عَلِی رِوَاءً مَرْوِیینَ مُبْیضَّةً وُجُوهُهُمْ وَ یحْشَرُ أَعْدَاءُ عَلِی یوْمَ الْقِیامَةِ وُجُوهُهُمْ مُسْوَدَّةٌ ظَامِئِینَ‏ ‏»
شیعیان امیر المومنین در قیامت سیراب و رو سفید محشور می شوند و دشمنان آن حضرت با روی سیاه و تشنه محشور خواهند شد[11].


سوره اللّیل آیات 14 الی 16 ( دردناک ترین عذاب)


امام صادق علیه السلام در تفسیر آیات:
« فَأَنْذَرْتُكُمْ ناراً تَلَظَّى * لا یصْلاها إِلاَّ الْأَشْقَى * الَّذِی كَذَّبَ وَ تَوَلَّى‏»
و من شما را از آتشى كه زبانه مى ‏كشد بیم مى ‏دهم * كسى جز بدبخت ‏ترین مردم وارد آن نمى ‏شود * همان كس كه آیات (خدا را) تكذیب كرد و به آن پشت نمود[12]. فرمود:
«فِی جَهَنَّمَ وَادٍ فِیهِ نَارٌ لَا یصْلَاهَا إِلَّا الْأَشْقَى [أَی فُلَانٌ‏] الَّذِی كَذَّبَ رَسُولَ اللَّهِ ص فِی عَلِی ع وَ تَوَلَّى عَنْ وَلَایتِهِ»
در جهنم وادی آتشینی است که جز اشقی (بدبخت ترین) که پیامبر صلی الله علیه و آله را در مورد امیر المومنین علیه السلام تکذیب کرد و از ولایت ایشان سرپیچی کرد، کسی در آن سوخته نشود.[13]


سوره نمل آیات 89 و 90 (انکار امامت)


«مَنْ جاءَ بِالْحَسَنَةِ فَلَهُ خَیرٌ مِنْها وَ هُمْ مِنْ فَزَعٍ یوْمَئِذٍ آمِنُونَ * وَ مَنْ جاءَ بِالسَّیئَةِ فَكُبَّتْ وُجُوهُهُمْ فِی النَّارِ هَلْ تُجْزَوْنَ إِلاَّ ما كُنْتُمْ تَعْمَلُون‏»
كسانى كه كار نیكى انجام دهند پاداشى بهتر از آن خواهند داشت و آنها از وحشت آن روز در امانند * و آنها كه اعمال بدى انجام دهند به رو در آتش افكنده مى ‏شوند، آیا جزائى جز آنچه عمل مى ‏كردید خواهید داشت؟[14] امام صادق علیه السلام در تفسیر آین آیات به اصحاب خود می فرمایند:
«َ هَلْ تَدْرِی مَا الْحَسَنَةُ الَّتِی عَنَاهَا اللَّهُ تَعَالَى فِی هَذِهِ الْآیةِ هِی مَعْرِفَةُ الْإِمَامِ وَ طَاعَتُه‏... وَ إِنَّمَا أَرَادَ بِالسَّیئَةِ إِنْكَارَ الْإِمَامِ الَّذِی هُوَ مِنَ اللَّهِ تَعَالَى ثُمَّ قَالَ أَبُو عَبْدِ اللَّهِ ع مَنْ جَاءَ یوْمَ الْقِیامَةِ بِوَلَایةِ إِمَامٍ جَائِرٍ لَیسَ مِنَ اللَّهِ وَ جَاءَهُ مُنْكِراً لِحَقِّنَا جَاحِداً لِوَلَایتِنَا أَكَبَّهُ اللَّهُ تَعَالَى یوْمَ الْقِیامَةِ فِی النَّارِ»
میدانى حسنه ‏اى كه خداوند در این آیه مى ‏فرماید چیست؟ معرفت امام و اطاعت از اوست؛ منظور از سیئه در این آیه انكار امامى است كه از جانب خدا تعیین شده، سپس فرمود هر كس روز قیامت بیاید با ولایت امام ستمگرى كه از جانب خدا تعیین نشده و منكر حق و ولایت ما باشد، خداوند او را به رو در آتش جهنم می افكند[15].
در سوره انعام خداوند متعال فرموده است: «مَنْ جاءَ بِالْحَسَنَةِ فَلَهُ عَشْرُ أَمْثالِها...»، هر كس كار نیكى به جا آورد، ده برابر آن پاداش دارد.[16] عبد الرحمن بن كثیر می گوید از امام صادق علیه السّلام در مورد این آیه سوال کردم، امام فرمودند:
« قَالَ هِی لِلْمُسْلِمِینَ عَامَّةً وَ الْحَسَنَةُ الْوَلَایةُ فَمَنْ عَمِلَ مِنْ حَسَنَةٍ كُتِبَتْ‏ لَهُ عَشْراً فَإِنْ لَمْ یكُنْ وَلَایةٌ [لَهُ‏] دُفِعَ عَنْهُ بِمَا عَمِلَ مِنْ حَسَنَتِهِ فِی الدُّنْیا وَ مَا لَهُ فِی الْآخِرَةِ مِنْ خَلَاق»
این آیه مربوط به عموم مسلمین است و حسنه عبارت از ولایت است هر كسى كار نیكى بكند براى او ده برابر نوشته مى‏ شود، اگر ولایت نداشته باشد پاداش او را در مقابل عمل نیكش در دنیا می دهند و در آخرت او را بهره ‏اى نیست[17].


خودآزمایی


1. با توجه به آیات 89 و 90 سوره نمل، کسانی که منکر ولایت و امامت اهل بیت علیهم السلام هستند، چه سرنوشتی خواهند داشت؟
2. با توجه به آیه 29 سوره کهف، کسانی که ولایت اهل بیت علیم السلام را قبول نمی کنند، چه سرنوشتی خواهند داشت؟
 

پی‌نوشت‌ها

 
[1] سوره غافر آیه 47/ترجمه مکارم
[2] بحار الانوار ج70 ص186
[3] سوره انفال آیه 25/ترجمه مکارم
[4] بحار الانوار ج 27 ص60
[5] سوره نساء آیه 81
[6] بحار الانوار ج 22 ص 488
[7] سوره توبه آیه 74/ترجمه مکارم
[8] کتاب آیات البرائه ص 110 به نقل از تفاسیر( تفسیر یرهان ج2 ص142، تفسیر علی بن ابراهیم قمی ج1 ص 329 )
[9] سوره حج آیه 51/ترجمه مکارم
[10] بحار الانوار ج23 ص381
[11] همان ج7 ص 194
[12] سوره اللیل آیات 14 الی 16/ ترجمه مکارم
[13] تفسیر قمی ج2 ص 426
[14] سوره نمل آیه 89 و 90/ترجمه مکارم
[15] بحار الانوارج27 ص171/ترجمه خسروی
[16] سوره انعام آیه 160/ترجمه مکارم
[17] بحار الانوار ج27 ص168

دفتر نشر فرهنگ و معارف اسلامی مسجد هدایت
مجید رضایی
ارسال نظر
نام:
ایمیل:
* نظر: