امام صادق(ع):
«اَلْعُبّادُ ثَلَثَةٌ: قَوْمٌ عَبَدُوا اللهَ عَزَّ وَجَلَّ فَتِلْکَ عِبادَةُ الْعَبِیِدْ:
وَقَوْمٌ عَبَدُوا اللهَ طَلَبَ الثَّوَابِ فَتِلْکَ عِبَادَةُ الأُجَرَاءِ؛
وَقَوْمٌ عَبَدُوا اللهَ عَزَّ وَجَلَّ حُبَّاً لَهُ فَتِلْکَ عِبادَةُ الأَحْرّارِ وَ هِیَ أفْضَلُ الْعِبَادَةُ.[۱]
عبادت کنندگان سه دستهاند: آنها که از ترس دوزخ خدا را میپرستند، این عبادت بردگان است؛
و آنها که برای پاداش خدا را میپرستند، این عبادت مزد بگیران است؛
و آنها که برای عشق و محبّت او، او را عبادت میکنند، این عبادت آزادگان است؛ و این برترین عبادت است.»
گرچه وعدهی کیفر و پاداش الهی، همه حق است؛ پاداشش فوقالعاده پر ارزش و کیفرش بسیار دردناک، امّا آزادگان بلند همّتی که جز خدا نمیبینند و جز خدا نمیجویند و پیمانهی قلبشان از عشق و محبّت او لبریز است، چشم به نقطهای بالاتر از پاداش و کیفر دوخته، و انگیزهی آنها در اطاعت فرمان خدا تنها عشقی است آمیخته با معرفت و شناسایی او.
سه دسته عبادت کنندگان را نام ببرید.
[۱]. وسائل الشّیعه، جلد اوّل، صفحهی ۴۵.