قُل لَّئِنِ اجْتَمَعَتِ الْإِنْسُ وَالْجِنُّ عَلَى أَن یأْتُوا بِمِثْلِ هَذَا الْقُرْءَانِ لَا یأْتُونَ بِمِثْلِهِ وَلَوْ كَانَ بَعْضُهُمْ لِبَعْضٍ ظَهِیرًا (۸۸)
بگو: قطعاً اگر جنّ و انس گرد آیند که مانند این قرآن را بیاورند، نمیتوانند مانندش را بیاورند اگرچه پشتیبان یکدیگر باشند. (اسراء، ۸۸)
خداوند در این آیه با قاطعیّت تمام، از کسانی که قرآن را کلام پیامبر(ص) ندانسته و وحیانی بودن آن را نمیپذیرند، میخواهد تا کتابی همانند آن بیاورند. در اصطلاح، به این مبارزهطلبی قرآن، «تَحَدّی» گفته میشود که شیوهی مرسومی برای اثبات حقانیت خود است. این دعوت و تحدی در سه مرحله صورت گرفته است: ابتدا در این آیه، از کافران جنّ و انس درخواست شده که اگر میتوانند کتابی همانند بیاورند. سپس حجم درخواست از این مقدار نیز کمتر میشود که حداقل ده سوره مانند سور قرآن بیاورند. (هود، ۱۳) در آیهی ۲۳ سورهی بقره، حجم تعدی قرآن باز هم کمتر و قاطعتر میشود و از کافران تنها یک سوره مثل سورههای قرآن طلب میکند. دشمنان اسلام با همهی امکاناتی که صرف مبارزه با قرآن نمودند، هیچگاه نتوانستند چنین کاری انجام دهند. البته وجوه اعجاز قرآن تنها در فصاحت و بلاغت خلاصه نمیشود.
پیامبر اکرم(ص): «ظاهِرُهُ أَنِیقٌ وَ بَاطِنُهُ عَمِیقٌ لَاتَحْصَی عَجَائِبُهُ وَ لَا تُبْلَی غَرائِبُه؛ ظاهر قرآن زیبا و دلنشین و باطنش دریای عمیق و معارف است؛ شگفتیهای آن به شماره نمیآید و لطایف آن کهنه نمیگردد.» کافی: ج۲ ص۵۹۹ ح۲.