ازدواج، مانعی در برابر خودارضایی

چنان چه پیش از این بیان گردید، یکی از راه های نجات از بیماری مهلک خودارضایی، ازدواج است. از آن جایی که ازدواج تنها راه ارضای صحیح غریزه جنسی و پاسخ طبیعی و منطقی به این میل باطنی است، لذا گذشته از ثمرات و برکات فراوانی که به دنبال دارد، اوّلاً از لحاظ پیشگیری و ثانیاً از جهت درمان استمناء، بهترین شیوه و راهکار محسوب می شود. رسول خدا صلّی الله علیه و آله می فرمایند:

«یا مَعْشَرَ الشَّبَابِ مَنِ اسْتَطَاعَ مِنْكُمُ الْبَاهَ فَلْیتَزَوَّجْ فَإِنَّهُ أَغَضُّ لِلْبَصَرِ وَ أَحْصَنُ لِلْفَرْجِ...».

ای جوانان! هریک از شما توانایی ازدواج دارد، ازدواج کند که ازدواج بهترین راه برای پوشاندن چشم از حرام و بهترین صیانت از دامن (عفّت) انسان است.[1] از نگاه شرع مقدس اسلام، اگر حفظ عفّت و پرهیز از گناهان جنسی، وابسته به ازدواج باشد و فرد تنها در صورت ازدواج بتواند خود را از آلودگی به گناهانی همچون استمناء حفظ کند، در این صورت ازدواج کردن برای او واجب خواهد بود.
به قدری ازدواج از جایگاه ویژه و مهی در سلامت فرد و جامعه برخوردار است که خداوند متعال نسبت به تأمین مخارج ازدواج و زندگی مشترک، ضمانت داده و خود عهده دار آن گردیده است:

«وَ أَنْكِحُوا الْأَیامى‏ مِنْكُمْ وَ الصَّالِحِینَ مِنْ عِبادِكُمْ وَ إِمائِكُمْ إِنْ یكُونُوا فُقَراءَ یغْنِهِمُ اللَّهُ مِنْ فَضْلِهِ وَ اللَّهُ واسِعٌ عَلِیمٌ».

مردان و زنان بى ‏همسر خود را همسر دهید، همچنین غلامان و كنیزان صالح و درستكارتان را اگر فقیر و تنگدست باشند، خداوند از فضل خود آنان را بى ‏نیاز مى‏ سازد، خداوند گشایش‏ دهنده و آگاه است.[2]
ازدواج، مخصوصاً در سنین نوجوانى، موجب دوری شیطان مى ‌شود. رسول خدا صلّى اللّه علیه و آله مى‌ فرمایند:

«مَا مِنْ‏ شَابٍ‏ تَزَوَّجَ‏ فِی‏ حَدَاثَةِ سِنِّهِ‏ إِلَّا عَجَّ شَیطَانُهُ یا وَیلَهُ یا وَیلَهُ عَصَمَ مِنِّی ثُلُثَی دِینِهِ فَلْیتَّقِ اللَّهَ الْعَبْدُ فِی الثُّلُثِ الْبَاقِی».

هیچ جوانی نیست که در نوجوانی خود ازدواج کند مگر این که شیطان فریاد برمی آورد: ای وای! ای وای! دو سوّم دینش را از من حفظ کرد. پس باید در یک سوّم دیگر (از دینش) تقوای الهی داشته باشد.‏[3] به همین خاطر در حدیث دیگری پیامبر اکرم می فرمایند: «مَنْ‏ أَحَبَ‏ أَنْ‏ یلْقَى‏ اللَّهَ‏ طَاهِراً مُطَهَّراً فَلْیلْقَهُ‏ بِزَوْجَةٍ». هر کس دوست دارد که خدا را ملاقات کند در حالی که پاک و مطهّر است، پس باید او را همراه با همسر ملاقات کند (یعنی باید متأهّل از دنیا برود نه مجرّد).[4]
در روایت دیگرى از پیامبر صلّى اللّه علیه و آله آمده كه سستى در امر ازدواج فرزندان و تأخیر در آن، موجب بروز فتنه در زمین و فساد بزرگ مى‌ گردد؛ از این‌ رو، توصیه فرموده كه اگر دیانت و امانت فرد خواستگار، پسندیده بود، در ازدواج با آن، كوتاهى نكنید: «إِذَا جَاءَكُمْ‏ مَنْ‏ تَرْضَوْنَ‏ دِینَهُ‏ وَ أَمَانَتَهُ‏ یخْطُبُ‏ إِلَیكُمْ فَزَوِّجُوهُ إِلَّا تَفْعَلُوا تَكُنْ فِتْنَةٌ فِی الْأَرْضِ‏ وَ فَسَادٌ عَرِیضٌ».

هرگاه کسی برای خواستگاری نزدتان آمد که از دین و امانتداریش راضی بودید، به او همسر بدهید که اگر این کار را نکنید باعث فتنه ای در زمین و فسادی بزرگ می شود.[5] نكته قابل تأمّل این است كه نه‌ تنها در روایات، بر نقش ازدواج در تكامل معنوى و كسب فضیلت تأكید شده، بلكه براى همكارى در زمینه تمام اعمال و حركات عاشقانه و محبّت‌ آمیز و حتّى روابط جنسى زوجین، تشویق به عمل آمده و براى آن، اجر و پاداش در نظر گرفته شده است. همه این موارد، نشان مى ‌دهند كه ازدواج كردن، راهى به سوى حفظ دیانت و تكمیل معنویت و فضیلت است و در غیر این صورت، بُعد معنوى انسان، پرورش نمى ‌یابد و به فضیلت و تكامل، دست پیدا نمى ‌كند.[6]
گر چه امروز مسأله ازدواج آن قدر در میان آداب و رسوم غلط و حتى خرافات پیچیده شده كه به صورت یك جاده صعب العبور یا غیر قابل عبور براى جوانان در آمده است، ولى قطع نظر از این پیرایه ‏ها، ازدواج یك حكم فطرى و هماهنگ قانون آفرینش است كه انسان براى بقاء نسل و آرامش جسم و روح و حل مشكلات زندگى احتیاج به ازدواج سالم دارد. اسلام كه هماهنگ با آفرینش گام بر می دارد نیز در این زمینه تعبیرات جالب و مؤثرى دارد، از جمله حدیث معروف پیامبر است: «تناكحوا، و تناسلوا تكثروا فانى اباهى بكم الامم یوم القیامه و لو بالسقط/ ازدواج كنید تا نسل شما فزونى گیرد كه من با فزونى جمعیت شما حتى با فرزندان سقط شده در قیامت به دیگر امت ها مباهات مى ‏كنم». و در حدیث دیگر از آن حضرت مى‏ خوانیم: «من تزوج فقد احرز نصف دینه فلیتق اللَّه فى النصف الباقى/ كسى كه همسر اختیار كند نیمى از دین خود را محفوظ داشته، و باید مراقب نیم دیگر باشد». چرا كه غریزه جنسى نیرومندترین و سركش ترین غرائز انسان است كه به تنهایى با دیگر غرائز برابرى مى ‏كند، و انحراف آن نیمى از دین و ایمان انسان را به خطر خواهد انداخت.
... به همین دلیل در آیات و روایات متعددى مسلمانان تشویق به همكارى در امر ازدواج مجردان و هر گونه كمك ممكن به این امر شده ‏اند، مخصوصا اسلام در مورد فرزندان مسئولیت سنگینى بر دوش پدران افكنده، و پدرانى را كه در این مسئله حیاتى بى تفاوت هستند، شریك جرمِ انحرافِ فرزندانشان شمرده است، چنان كه در حدیثى از پیامبر مى‏ خوانیم: «من ادرك له ولد و عنده ما یزوجه فلم یزوجه، فاحدث فالاثم بینهما/ كسى كه فرزندش به حد رشد رسد و امكانات تزویج او را داشته باشد و اقدام نكند، و در نتیجه فرزند مرتكب گناهى شود، این گناه بر هر دو نوشته مى ‏شود». و باز به همین دلیل دستور مؤكد داده شده است كه هزینه‏ هاى ازدواج را اعم از مِهر و سایر قسمت ها سبك و آسان بگیرند، تا مانعى بر سر راه ازدواج مجردان پیدا نشود، از جمله در مورد مهریه سنگین كه غالبا سنگ راه ازدواج افراد كم در آمد است.[7]

معضلات ازدواج در عصر کنونی

متأسّفانه امروزه ازدواج تبدیل به یک معضل اجتماعی گشته و به همان مقیاس که ازدواج ها ترک شده یا دیرتر صورت می گیرد، آمار گناهان بالاتر رفته است. عمدتاً چهار مشکل مسأله ازدواج را در عصر و زمان ما تهدید می کند:
1. طولانی شدن سنّ ازدواج؛ سنّ ازدواج در این دوران به خاطر تحصیلات و سپس یافتن شغل و کار مناسب بالا رفته است. در گذشته جوانان در ابتدای جوانی، یعنی 17 یا 18 سالگی، ازدواج می کردند، امّا اکنون در اواخر جوانی، یعنی حدود سی سالگی و گاه بیشتر، ازدواج می کنند و اوج شهوت جنسی را در حال تجرّد سپری می کنند و طبعاً جمعی از آن ها تاب مقاومت در برابر این فشار شدید- مخصوصاً با توجّه به عوامل تحریک فراوانی که در زمان ما وجود دارد - را ندارند و به انحراف کشیده می شوند. خلاصه این که یکی از معضلات ازدواج، طولانی شدن سنّ ازدواج است.
2. بالا رفتن توقّعات؛ متأسّفانه سطح توقّعات هم در دختران و هم در پسران بالا رفته است. منزل مسکونی مستقل، اتومبیل گران قیمت، کسب و کار پر درآمد، پدر زن و پدر شوهر پول دار و مانند آن، از جمله این توقّعات است که مانع ازدواج در زمان مناسب می شود.
3. افزایش تشریفات؛ معضل دیگری که سر راه ازدواج جوانان وجود دارد تشریفات غیر ضروری است، که چشم و هم چشمی ها به زیاد شدن آن دامن زده است. مهریّه های سنگین و بعضاً نامعقول، جهزیّه های تشریفاتی و گسترده، که گاه زوجین فرصت استفاده از بعضی اقلام آن را تا سال ها به دست نمی آورند، خریدهای آن چنانی قبل از عقد، و مجالس سنگین عقد و عروسی، بخشی از این تشریفات است.
4. کثرت سوء ظن؛ با توجّه به این که متأسّفانه ارتباط های نامشروع زیاد شده، بسیاری از دختران و پسران و زنان و مردان به یکدیگر سوء ظن دارند و نمی توانند به راحتی به یکدیگر اطمینان پیدا کنند. این سوء ظن مانع از ازدواج می شود. باید مردم را به ساده زیستی دعوت کرد و این پیرایه ها را از این حکم الهی مطابق با فطرت زدود، تا جوانان بتوانند به راحتی ازدواج کنند و از گناه و معصیت در امان بمانند.[8]
خلاصه ازدواج تأثیر قابل توجهی در مبارزه با این انحراف جنسی دارد و در صورتی که دامنه توقعات را کوتاه و تشریفات زائد و بی جا را از آن حذف کنند، کاری است بسیار ساده و آسان. ولی متأسفانه یک سلسله اوهام و قیود غلط، دست و پای غالب طبقات را – اعم از تحصیل کرده و بی سواد – در این قسمت بسته است. بعضی از جوانان که به خودارضایی اعتیاد پیدا کرده اند، از ازدواج وحشت دارند، ولی این وحشت کاملا بی اساس است زیرا با به کار بستن دستورها، هم ترک این اعتیاد آسان است و هم پیروزی در تمام مراحل ازدواج و زنا شوئی.[9]
ادامه این بحث را در نوشتار بعد دنبال خواهیم کرد، ان شاء الله.

خودآزمایی

1- آیه ای از قرآن در باب تشویق به ازدواج بنویسید؟
2- چهار مورد از معضلات ازدواج در عصر کنونی را بیان کنید؟

پی‌نوشت‌ها

[1] مكارم الأخلاق ص 197.
[2] سوره نور/ آیه 32 (ترجمه مکارم).
[3] النوادر (للراوندی) ص 12.
[4] روضة الواعظین و بصیرة المتعظین (ط - القدیمة) ج ‏2 ص 373.
[5] الأمالی (للطوسی) ص 519.
[6] تربیت جنسى: مبانى، اصول و روشها از منظر قرآن و حدیث (فقیهى، على ‌نقى) ص 63. (با تصرف)
[7] تفسیر نمونه ج ‏14 ص 463 و 464.
[8]  پنج نکته ی مهم درباره ی خودارضایی (علیان نژادی، ابوالقاسم) ص 62 تا 64 (با تصرف و تلخیص).
[9] کامجوئی بدلی (استمناء و راههای پیشگیری از آن، ازدواج بدون مقدمه ) ص 27. (با تصرّف)

دفتر نشر فرهنگ و معارف اسلامی مسجد هدایت
حجت‌الاسلام مسلم زکی‌زاده