محيط هاى آلوده و غير اخلاقى مى توانند از جمله زمينه هاى انحراف مخصوصاً برای نوجوانان و جوانان باشند. يكى از مصاديق انحراف همين مجالس لهو و خوش گذرانىِ ممنوع و حرام است. اين مجالس اثرات سوئى بر افراد جامعه، به خصوص نوجوانان دارند. در نوشتارهای گذشته به برخی از راهکارهای پیشگیری و درمان خودارضایی اشاره شد، اکنون در ادامه این بحث به موضوع دیگری تحت عنوان «پرهیز از عوامل تحریک شهوت» می پردازیم. عوامل مختلف و متنوّعی وجود دارند که باعث تحریک و برانگیختگی نیروی شهوت جنسی در انسان می شوند. رجوع به بسیاری از این موارد از منظر اسلام، به طور مطلق حرام است و برخی دیگر تنها برای زوجین به عنوان روابط زناشویی حلال و مطلوب است و برای افراد مجرد حرام می باشد. دسته دیگر نیز به خودی خود حلال است و در صورتی که بدانیم مقدمه گناه می شود، حرام خواهد بود. با در نظر داشتن این دسته بندی به بررسی عوامل محرّک میل جنسی پرداخته و از آسیب ها و خطرات آن آگاه می شویم و راه های پیشگیری و درمان آن را بررسی خواهیم کرد.
خودداری از حضور در محيط هاى آلوده
محيط هاى آلوده و غير اخلاقى مى توانند از جمله زمينه هاى انحراف مخصوصاً برای نوجوانان و جوانان باشند. يكى از مصاديق انحراف همين مجالس لهو و خوش گذرانىِ ممنوع و حرام است. اين مجالس اثرات سوئى بر افراد جامعه، به خصوص نوجوانان دارند. نوجوانانى كه از يك سو، به مرحله پختگى و تقواى كامل نرسيده اند و از سوى ديگر، در عنفوان جوانى و شهوت قرار دارند، در اين مجالس به فساد و بى بند و بارى كشيده مى شوند و به انحراف جنسى روى خواهند آورد. اگر نوجوانى در مجلس عروسى حاضر شود كه در آن موسيقى نواخته مى شود و يا زنان بدحجاب حضور دارند يا اگر به مکانی برود كه صحنه هاى جنسى و ضد اخلاقى در آن جا مشاهده مى شود و يا در مهمانى حاضر شود كه مردان و زنان به صورت مختلط و با وضعى ناپسند و بى حجاب حضور دارند، به يقين بر افكار و تمايلات او اثر بد گذاشته و علاوه بر اين كه به خاطر حضور در چنين مكان هايى كار حرامى مرتکب شده، به انحراف جنسى كشيده مى شود.
اين گونه مكان ها گرايش به انحراف و بى بند و بارى را تسهيل كرده، بستر را براى روى آوردن نوجوان به سمت ناهنجارى هاى اخلاقى آماده مى سازند؛ زيرا نقش محيط بر انسان مورد اتفاق بيشتر انديشمندان است و حتى در مباحث جامعه شناختى و روان شناسى شخصيت، محيط اجتماعى به عنوان عاملى مهم در شكل گيرى شخصيت انسان معرفى شده و تأثيرگذارى محيط زندگى بر رفتار، خلق و خوى، انديشه و ويژگى هاى اخلاقى بر كسى پوشيده نيست. از اين رو، اگر نوجوانان احتمال مى دهند در جلسه اى يا مكانى، كارهاى غير اخلاقى انجام مى شود، بايد از آن بپرهيزند تا جلوى تحريكات جنسى را بگيرند.[1] شرکت در این گونه مجالس به طور مطلق برای همه حرام است و در حرمت آن فرقی میان متاهّل و مجرّد وجود ندارد.
قرآن کریم در آیات متعددی از شرکت در مجالس گناه نهی فرموده است. در سوره فرقان در توصیف عباد الرحمن می فرماید:
«وَ الَّذِينَ لا يَشْهَدُونَ الزُّورَ وَ إِذا مَرُّوا بِاللَّغْوِ مَرُّوا كِراماً».
و آنان كه در مجلس غنا و دروغ پردازى و امور باطل حاضر نمى شوند، و هنگامى كه بر گفتار و كردار لغو مى گذرند، با بزرگوارى و متانت مى گذرند.[2] منظور از «شهود» همان «حضور» است، يعنى بندگان خاص خداوند در مجالس باطل، حضور پيدا نمى كنند. و در بعضى از روايات كه از طرق ائمه علیهم السلام رسيده است، به مجلس «غناء» تفسير شده، همان مجالسى كه در آن ها خوانندگى لهوى توأم با نواختن آلات موسيقى يا بدون آن انجام مى گيرد. بدون شك منظور از اين گونه روايات اين نيست كه مفهوم وسيع «زور» را محدود به «غنا» كند، بلكه غنا يكى از مصاديق روشن آن است، و ساير مجالس لهو و لعب و شرب خمر و دروغ و غيبت و امثال آن را نيز در برمى گيرد.[3]
همچنین خداوند متعال در سوره نساء فرموده است:
«وَ قَدْ نَزَّلَ عَلَيْكُمْ فِي الْكِتابِ أَنْ إِذا سَمِعْتُمْ آياتِ اللَّهِ يُكْفَرُ بِها وَ يُسْتَهْزَأُ بِها فَلا تَقْعُدُوا مَعَهُمْ حَتَّى يَخُوضُوا فِي حَدِيثٍ غَيْرِهِ إِنَّكُمْ إِذاً مِثْلُهُمْ إِنَّ اللَّهَ جامِعُ الْمُنافِقِينَ وَ الْكافِرِينَ فِي جَهَنَّمَ جَمِيعاً».
و خداوند (اين حكم را) در قرآن بر شما نازل كرده كه هر گاه بشنويد افرادى آيات خدا را انكار و استهزا مى كنند، با آن ها ننشينيد تا به سخن ديگرى بپردازند! و گر نه، شما هم مثل آنان خواهيد بود. خداوند، منافقان و كافران را همگى در دوزخ جمع مى كند.[4] در جای دیگر نیز می فرماید:
«وَ إِذا رَأَيْتَ الَّذِينَ يَخُوضُونَ فِي آياتِنا فَأَعْرِضْ عَنْهُمْ حَتَّى يَخُوضُوا فِي حَدِيثٍ غَيْرِهِ وَ إِمَّا يُنْسِيَنَّكَ الشَّيْطانُ فَلا تَقْعُدْ بَعْدَ الذِّكْرى مَعَ الْقَوْمِ الظَّالِمِينَ».
هر گاه كسانى را ديدى كه آيات ما را استهزا مى كنند، از آن ها روى بگردان تا به سخن ديگرى بپردازند! و اگر شيطان از ياد تو ببرد، هرگز پس از ياد آمدن با اين جمعيّت ستمگر منشين.[5]
نهی موجود در این آیات به خوبی حکایت از تأثیرات سوء مشارکت و حضور در مجالس گناه دارد، به طوری که نتیجه حضور در چنین محافلی و ادامه این روند معیوب، گرایش به گناه و ارتکاب آن خواهد بود، چنان چه می فرماید: «إِنَّكُمْ إِذاً مِثْلُهُمْ»، یعنی در صورت شرکت در این گونه مجالس، شما هم یکی از ایشان (اهل گناه) خواهید بود. این گونه مجالس یکی از قوی ترین محرّک های تمایلات جنسی هستند و چون برخی همچون نوجوانان معمولا شرایط ازدواج برایشان فراهم نیست، برای ارضای میل جنسی خود به ناهنجاری هایی همچون استمناء گرفتار می شوند. از امام صادق علیه السّلام روایت است که فرمودند:
«لَا يَنْبَغِي لِلْمُؤْمِنِ أَنْ يَجْلِسَ مَجْلِساً يُعْصَى اللَّهُ فِيهِ وَ لَا يَقْدِرُ عَلَى تَغْيِيرِهِ».
برای مؤمن سزاوار نیست که در مجلسی بنشیند که در آن معصیت خدا می شود و او قادر نیست این مجلس را (از معصیت به طاعت) تغییر دهد.[6]
اصلاح برنامه غذايى
برخی از خوراک ها در تقویت و تحریک نیروی جنسی و تهییج شهوت مأثّر هستند. بر همین مبنا در آموزه های دینی و توصیه های طبّی و بهداشتی، به زوجین سفارش شده تا برای بالا رفتن کیفیت و کمیت رابطه زناشویی و فراهم آمدن زمینه فرزندآوری، این دسته از خوراکی ها را در رژیم غذایی خود جای دهند. امّا از سوی دیگر، در مورد افراد مجرّد توصیه می شود تا کم تر از این مواد خوراکی استفاده کنند و یا در خوردن آن ها جوانب احتیاط و تعادل را رعایت نمایند تا از فشار جنسی بیشتری که حاصل از خوردن این دسته خوراکی هاست، ایمن بمانند. بنا بر این اگر فردی بداند خوردن برخی از خوراکی ها مانند گرمی جات طوری در تحریک جنسی او اثر می گذارد که قدرت کنترل آن را از دست داده و به گناه آلوده می شود، باید در استفاده از آن به قدر ضرورت اکتفا کند و در صورتی که خطری سلامتی او را تهدید نکند، از خوردن آن اجتناب نماید.
بر همین مبنا كيفيت تغذيه در دوران بلوغ، مى تواند در شكل گيرى مسائل انحرافى، مؤثر باشد. تغذيه به دو دليل حائز اهميت است: يكى از لحاظ محتوا و مواد غذايى مورد نياز نوجوان، و ديگرى از نظر زمان استفاده آن. به طور طبيعى، غذاى مناسب نوجوان غذايى است كه انرژى لازم و مورد نياز بدن او را تأمين كند، به خصوص كه نوجوان در حال رشدى سريع و چشم گير است؛ ولى مواد غذايى او نبايد محرّك شهوت باشد. به همين دليل، بايد از خوردن بيش از حدّ غذاهايى مانند خرما، تخم مرغ، دارچين، پياز و مانند آن اجتناب كند. ديگر آن كه بايد براى صرف غذا، زمان مناسبى را انتخاب كند؛ زيرا يكى از علل بى خوابى شب ها و عدم آرامش روحى (که خود زمینه ساز ناهنجاری های اخلاقی می شود)، تغذيه نامناسب و زمان نامناسب آن است.[7]
اجتناب از مشاهده تصاویر و فيلم هاى مبتذل
يكى از ابزارهاى محرّك شهوات و انحراف نوجوانان و جوانان، ديدن فيلم هاى مبتذل و جنسى است. اين فيلم ها فكر و انديشه نوجوانان را تخريب مى كند و آنان را به سمت مسائل غیر اخلاقى سوق مى دهد. اگر نوجوان يا جوان به فيلم غيراخلاقى و جنسى نگاه كند، آن صحنه ها هميشه در مقابل چشمانش مجسم و در ذهنش تداعى می شود، و باعث تحريك جنسى و اعمال ناپسند مى گردد. از طرفی به دليل آن كه نوجوان و جوان در اوج قدرت شهوانى است، كوچك ترين تحريك و تصوير جنسى موجب انحراف و كج روى او مى شود. از اين رو، نوجوانان بايد سعى كنند حتى يك بار هم به فيلم هاى مبتذل نگاه نكنند، زيرا اين فيلم ها اعتيادآورند و نوجوانان را به خود جذب نموده و هويّت دينى و انسانى ایشان را نابود مى سازند و در منجلاب فساد و شهوات غوطه ور مى كنند. وقتى شهوات در نوجوانان تحريك شود، آنان را به سمت ارضا سوق مى دهد و چون (عادتاً) هيچ راه ارضاى عقلانى و شرعى براى آنان وجود ندارد، به سمت خودارضايى كشيده مى شوند.[8]
ادامه این بحث را در نوشتار بعد دنبال خواهیم کرد، ان شاء الله.
خودآزمایی
1- آیه ای از قرآن کریم در مورد نهی از حضور در مجلس گناه بنویسید؟
2- نقش برخی از خوراکی ها و تماشای فیلم های مبتذل را در تحریک میل جنسی توضیح دهید؟
پی‌نوشت‌ها
[1] برگرفته از مقاله: مهم ترين آسيب جنسى دوران نوجوانى و راه كارهاى پيش گيرى و درمان (على احمد پناهى).
[2] سوره فرقان/ آیه 72 (ترجمه انصاریان).
[3] تفسير نمونه ج 15 ص 164.
[4] سوره نساء/ آیه 140 (ترجمه مکارم).
[5] سوره انعام/ آیه 68 (ترجمه مکارم).
[6] الكافي (ط - الإسلامية) ج 2 ص 374.
[7] برگرفته از مقاله: مهم ترين آسيب جنسى دوران نوجوانى و راه كارهاى پيش گيرى و درمان (على احمد پناهى).
[8] همان.
دفتر نشر فرهنگ و معارف اسلامی مسجد هدایت
حجت‌الاسلام مسلم زکی‌زاده