نامه شماره ۳
محضر مرجع عالیقدر، حضرت آیت الله العظمی حاج شیخ لطفالله صافی دامظله الشریف
با سلام
با توجه به اینکه جنابعالی با بزرگان زیادی مأنوس بودهاید، مستدعی است نصیحتی را که راهگشای سعادت دارین باشد، مرقوم فرمایید که: «فَإِنَّ الذِّکْرَی تَنْفَعُ الْمُؤْمِنِینَ».[1]
بسم الله الرّحمن الرّحیم
عالم و هرچه در آن است و همه حوادثی که در آن واقع میشود، گردش سال و گذشت عمر و شب و روز، زمین و آسمان، فقر و توانگری، تندرستی و بیماری، جوانی و پیری، زندگی و مرگ، ذلّت و عزّت و هرچه را که میبینیم و پیدایش هر چیز و نشو و نمای آن و تغییراتی که در آن پیدا میشود، تا مرگ و فنای آن، همه دارای پند و نصیحت است.
اگر نظر انسان، نظر عبرت باشد و از ظاهر دنیا، باطن آن را بشناسد، نگاهش به هر چیزی و هر پدیدهای او را از جهات متعدد هشیار و بیدار میسازد و در هر ذرّهای از ذرّات عالمِ امکان و هر برگی از برگهای درختان، ابوابی از معرفت و راههایی برای نیل به سعادت مییابد؛ به شرط اینکه در زمره آنان باشد که: «وَ یَتَفَکَّرُونَ فِی خَلْقِ السَّمَاوَاتِ وَالْأرْضِ رَبَّنَا مَا خَلَقْتَ هَذَا بَاطِلاً»[2] در شأن آنها است و از مردمانی که وصف آنها «لَهُمْ قُلُوبٌ لا یَفْقَهُونَ بِهَا وَلَهُمْ أَعْیُنٌ لا یُبْصِرُونَ بِهَا وَلَهُمْ آذَانٌ لا یَسْمَعُونَ بِهَا»[3] است، نباشد.
بنابراین، کتاب تکوین ـ سراسر و تمام ذرّاتش، کلمات، آیات و حروفش ـ پُر است از موعظه و نصیحت؛ به شرط اینکه، شخص، سواد خواندن آن و عقل فهم معانی آن را داشته باشد.
کتاب بزرگ وحی و تشریع قرآن مجید نیز مثل همان کتاب تکوین، متضمّن هدایت، نصیحت و ارشاد است. هرچه انسان آن را بیشتر بخواند و در معانی آیات آن بیشتر تأمل کند، به مواعظ و نصایح بیش و بیشتر راهنمایی میشود. شما در هر رشتهای نصیحت بخواهید، میتوانید از این کتاب اعظم آسمانی دریافت کنید.
اوصاف عبادالرّحمن را در سوره مبارکه فرقان بخوانید.
تعلیمات اخلاقی و اجتماعی را در مثل سوره اسراء، آیات 22 تا 39، قرائت کنید. آیات بشارت و انذار آن، همه نصیحت و هشدار دهنده است. بیان اوصاف مؤمنین، اصحاب میمنه، اصحاب یمین و اصحاب شمال، آموزنده و نصیحت است. قصص قرآن، سرگذشت انبیا و رجال الهی و سوء عاقبت کفّار، ارباب معاصی، فراعنه و جباران، پند و اندرز و هدایت به صراط مستقیم است؛ همه را بخوانید و پیوسته تکرار کنید و در مضامین آنها تأمل نمایید. در مثل این آیات کریمه تأمّل کنید و سعی کنید به حقیقت مفاد آنها برسید:
تِلْکَ الدَّارُ الْآخِرَةُ نَجْعَلُهَا لِلَّذِینَ لا یُرِیدُونَ عُلُوّاً فِی الْأرْضِ وَلا فَسَاداً وَالْعَاقِبَةُ لِلْمُتَّقِینَ؛[4]
وَاضْرِبْ لَهُمْ مَثَلَ الْحَیَاةِ الدُّنْیَا کَمَاءٍ أَنْزَلْنَاهُ مِنَ السَّمَاءِ فَاخْتَلَطَ بِهِ نَبَاتُ الْأرْضِ فَأَصْبَحَ هَشِیماً تَذْرُوهُ الرِّیَاحُ وَکَانَ اللهُ عَلَی کُلِّ شَیْءٍ مُقْتَدِراً؛[5]
فَمَنْ یَعْمَلْ مِثْقَالَ ذَرَّةٍ خَیْراً یَرَهُ * وَمَنْ یَعْمَلْ مِثْقَالَ ذَرَّةٍ شَرّاً یَرَهُ؛[6]
وَ کَأَیِّنْ مِنْ آیَةٍ فِی السَّمَاواتِ وَالْأرْضِ یَمُرُّونَ عَلَیْهَا وَهُمْ عَنْهَا مُعْرِضُونَ؛[7]
کَمْ تَرَکُوا مِن جَنَّاتٍ وَعُیُونٍ * وَزُرُوعٍ وَمَقامٍ کَرِیمٍ * وَنَعْمَةٍ کَانُوا فِیهَا فَاکِهِینَ؛[8]
أَفَرَأَیْتَ إِنْ مَتَّعْنَاهُمْ سِنِینَ * ثُمَّ جَاءَهُمْ مَا کَانُوا یُوعَدُونَ * مَا أَغْنَی عَنْهُمْ مَا کَانُوا یُمَتَّعُونَ؛[9]
خلاصه، قرآن نوری است که اگر از آن روشنی طلب شود، همه تاریکیها را از میان میبرد. اگر به زبان عربی، آشنایی ندارید، تفسیر این آیات را در تفاسیر فارسی، مثل منهجالصادقین و تفسیر ابوالفتوح رازی، بخوانید.
همراه با قرآن، مواعظ و نصایح رسول خدا(ص) و مواعظ امیرالمؤمنین(ع) را در نهجالبلاغه و کتابهای دیگر، و نصایح سایر ائمه معصومین(ع) را که حاملان علوم قرآن و مفسران حقیقی کتاب خدا میباشند، بخوانید.
سعی کنید تا حدّی که میتوانید، حقوق برادران و خواهران ایمانی را رعایت کنید؛ برای قضای حوایج مردم، خصوصاً طبقات ضعیف تلاش کنید؛ حضور در جماعات و جلسات دینی و مذهبی را ترک نکنید.
توفیق به نماز شب را بسیار مهم و مغتنم بدانید و از یاد خدا در هر حال غافل نباشید؛ شبهای جمعه دعای کمیل و روزهای آن، دعای ندبه را بخوانید.
سختتر از آنچه شخص در امور مالی، از شریک و طرف معامله خود حساب میخواهد، خودتان به دقّت، به حساب کارهای خودتان برسید که فرمودند: «لَیْسَ مِنّا مَنْ لَمْ یُحاسِبْ نَفْسَهُ فِی کُلِّ یَوْمٍ، فَإِنْ عَمِلَ حَسَنا اسْتَزادَ اللّه َ وَإِنْ عَمِلَ سَیِّئا اسْتَغْفَرَ اللّه َ مِنْهُ وَتابَ إِلَیْهِ».[10]
نیت خود را خالص کنید و خود را به هیچ کس و هیچ چیز، جز خدا و ثواب خدا نفروشید.
با حضرت بقیةالله، قطب عالم امکان، ـ ارواح العالمین له الفداء ـ ارتباط قلبی را مستمر بدارید. فراموش نکنید که ما رعیت آن حضرت و تحت ولایت آن حضرت هستیم. هرچه بتوانیم کارهای خودمان را به حساب ایشان و خدمت به اهداف و مقاصد بلند ایشان، که اعلای کلمه اسلام و عزّت مسلمین است، بگذاریم و همه دوستان، شیعیان و منتظران ظهور آن بزرگوار را صمیمانه دوست بداریم.
امید است سعادتمند باشید و به مقامات عالیه، که فقط با پیروی از اهل بیت(ع) حاصل میشود، نایل گردید.
خداوند، شما و ما و همه مؤمنین را، از گرفتار شدن در دامهای شیاطین انسی و جنّی و اهل بِدَع، حفظ فرماید.
اگر در مظان اجابت دعوات، حقیر را از دعای خیر، مخصوصاً برای سلامتی ایمان، حسن عاقبت و توفیق فراموش ننمایید، بسیار متشکر خواهم بود.
والسلام علیکم و رحمة الله و برکاته
لطف الله صافی
[1]. ذاریات، ۵۵. «اندرز، مؤمنان را سود دهد».
[2]. آل عمران، 191. «و در آفرینش آسمانها و زمین میاندیشند که پروردگارا این را بیهوده نیافریدهای!».
[3]. اعراف، 179؛ «دلهایی دارند که با آن درنمییابند، و دیدگانی دارند که با آن نمیبینند، و گوشهایی دارند که با آن نمیشوند».
[4]. قصص، 83. «این سرای آخرت است، آن را برای کسانی که در روی زمین نمیخواهند سرکشی و تبهکاری کنند، مقرّر داشتهایم، و سرانجام نیک، از آن پرهیزکاران است».
[5]. کهف، 45. «و برای آنان زندگی دنیوی را به آبی مثل بزن که آن را از آسمان نازل کنیم و به آن گل و گیاه زمین آمیزد، و سرانجام خرد و خوار شود که بادها پراکندهاش کنند، و خداوند بر هر کاری تواناست».
[6]. زلزال، 7ـ۸. «پس هرکس همسنگ ذرّهای، عمل خیر انجام داده باشد، [پاداش] آن را میبیند و هرکس همسنگ ذرّهای عمل ناشایست انجام داده باشد، [کیفر] آن را میبیند».
[7]. یوسف، 105. «و چه بسیار نشانه [و مایه عبرت] در آسمانها و زمین است که بر آن میگذرند و هم آنان از آنها روی گردانند».
[8]. دخان، 25ـ۲۷. «چه بسیار باغها و چشمهساران از خود باقی گذاردند، و [نیز] کشتزارها و خانههای نیکو و نعمتی که در آن خوش و خرّم بودند».
[9]. شعراء، آیات 205ـ۲۰۷. «ملاحظه کن که اگر سالها برخوردارشان سازیم، پس از آنچه بیمشان دادهایم، به سراغ آنان آید و آن برخورداریشان به کار آنان نیاید».
[10]. کوفی اهوازی، الزهد، ص۷۶؛ کلینی، الکافی، ج 2، ص 453؛ ابن شعبه حرانی، تحفالعقول، ص۳۹۶؛ طبرسی، مشکاةالانوار، ص۴۳۳؛ حر عاملی، وسائل الشیعه، ج۱۱، ص۳۷۷؛ محدث نوری، مستدرکالوسائل، ج۱۲، ص۱۵۳. «از ما نیست هرکس که هر روزمحاسبه نفس خود نکند تا اگر نیکی کرده است بر آن بیفزاید، و اگر کار بدی کرده است به درگاه خدا استغفار و توبه کند».
دفتر نشر فرهنگ و معارف اسلامی مسجد هدایت
حضرت آیت الله العظمی لطف الله صافی گلپایگانی