این گونه در پرتو ارشاد و هدایت مهدى(ع) و در زیر دست عنایت او مغزها در مسیر کمال به حرکت در مى‌آیند؛ و اندیشه‌ها شکوفان مى‌گردند، و تمام کوته بینى‌ها و تنگ نظریها و افکار پست و کوتاه که سرچشمه‌ی بسیارى از تضادها و تزاحمها و برخوردهاى خشونت‌آمیز اجتماعى است برطرف مى‌گردد. بخش هشتم؛ روش حکومت جهانی او | ۱
سه دوران
سه دوران مشخّص در مورد انقلابى بزرگ تاریخ بشر، مهدى(ع) وجود دارد:
1ـ دوران آمادگى و انتظار و نشانه‌هاى ظهور
2ـ دوران تحقّق انقلاب و مبارزه‌ی با ظلم و فساد
3ـ دوران حکومت حقّ و عدالت
درباره‌ی دوران اوّل و دوم تاکنون سخن بسیار گفته‌ایم؛ و اکنون نوبت بحث پیرامون دوران سوم است که نتیجه‌ی این انقلاب وسیع و همه جانبه است، و على رغم اهمّیّتى که این موضوع دارد کمتر روى آن بحث شده است.
به هر حال، تصوّر اینکه:
جهانى به وجود آید خالى از تبعیضها و اختلافهاى طبقاتى، و صف‌بندیهاى مفسده آفرین؛
خالى از جدائیها و پراکندگیها؛
خالى از جنگ و خونریزى و تجاوز؛
و خالى از خنده‌هاى مستانه‌ی استعمارگران، و ناله‌هاى محرومان به زنجیر کشیده شده؛
راستى چه دل‌انگیز و آرامبخش و نشاط آفرین است!
ولى مسلّماً همانقدر که ترسیم چنین جهانى در افق خیال آسان است، از نظر عمل فوق العاده مشکل و طاقت‌فرساست، ولى به هر صورت بشریّت ناگزیر است چنین راهى را بپیماید و به آن واقعیّت عینى دهد که در غیر این صورت راهى جز تباهى و نابودى ندارد.
خطوط اصلى نظامات چنین جامعه‌اى در روایات اسلامى با اشاراتى کوتاه و پرمعنى ترسیم شده، و با این که عباراتى است که از سیزده یا دوازده قرن پیش به دست ما رسید، کاملاً زنده و تازه است.
و در اینجا به چند قسمت حسّاس آن اشاره مى‌کنیم:
پیشرفت برق آسای علوم در عصر مهدی(ع)
هیچ برنامه‌ی انقلابى بدون یک جهش فکرى و فرهنگى، پایا و پویا نخواهد بود و رشد و تکامل لازم را نخواهد یافت؛ لذا، بدون شک نخستین گام در تحقّق بخشیدن به چنین هدفى، اقدام به یک انقلاب فرهنگى است که افکار را از دو سو به حرکت در آورد:
از طرفى، در زمینه‌ی علوم و دانشهایى که مورد نیاز یک جامعه‌ی آباد و آزاد و سالم است (این از نظر مادّى و روبنائى).
و از سوى دیگر، در زمینه‌ی آگاهى به اصول یک زندگى صحیح انسانى آمیخته با ایمان در جهت معنوى و زیر بنائى.
در حدیثى از امام صادق(ع) چنین مى‌خوانیم:
العلم سبعة و عشرون حرفاً فجمیع ما جائت به الرّسل حرفان، فلم یعرف النّاس حتّى الیوم غیر الحرفین، فاذا قام قائمنا اخرج الخمسة والعشرین حرفاً؛ فبثّها فى النّاس و ضمّ الیها الحرفین، حتّى یبثّها سبعة و عشرین حرفاً[1]
علم و دانش بیست و هفت حرف (بیست و هفت شعبه و شاخه) است؛ تمام آنچه پیامبران الهى براى مردم آوردند دو حرف بیش نبود، و مردم تا کنون جز آن دو حرف را نشناخته‌اند، امّا هنگامى که قائم ما قیام کند بیست و پنج حرف (بیست و پنج شاخه و شعبه) دیگر را آشکار مى‌سازد؛ و در میان مردم منتشر مى‌سازد؛ و دو حرف را به آن ضمیمه مى‌کند تا بیست و هفت حرف کامل و منتشر گردد.
این حدیث بروشنى جهش فوق العاده‌ی علمى عصر انقلاب مهدى(ع) را مشخّص مى‌سازد که تحوّلى به میزان بیش از 12 برابر! نسبت به تمام علوم و دانشهایى که در عصر همه‌ی پیامبران راستین به بشریّت اعطا شد، پیش مى‌آید؛ و درهاى همه‌ی رشته‌ها و همه‌ی شاخه‌هاى علوم مفید و سازنده به روى انسانها گشوده مى‌شود، و راهى را که بشر طىّ هزاران سال پیموده به میزان 12 برابر در دوران کوتاهى مى‌پیماید؛
چه جهشى از این بالاتر و سریعتر!
حدیث دیگرى که از امام باقر(ع) نقل شده، معنى حدیث فوق را تکمیل مى‌کند، آنجا که مى‌گوید:
اذا قام قائمنا وضع یده على رؤوس العباد، فجمع بها عقولهم و کملت بها احلامهم[2]
هنگامى که قائم ما قیام کند، دستش را بر سر بندگان مى‌گذارد و عقول آنها را با آن کامل و افکارشان را پرورش داده تکمیل مى‌کند.
و به این گونه در پرتو ارشاد و هدایت مهدى(ع) و در زیر دست عنایت او مغزها در مسیر کمال به حرکت در مى‌آیند؛ و اندیشه‌ها شکوفان مى‌گردند، و تمام کوته بینى‌ها و تنگ نظریها و افکار پست و کوتاه که سرچشمه‌ی بسیارى از تضادها و تزاحمها و برخوردهاى خشونت‌آمیز اجتماعى است برطرف مى‌گردد.
مردمى بلند نظر، با افکارى باز، و سینه‌هائى گشاده، و همّتى والا، و بینشى وسیع، پرورش مى‌یابند که بسیارى از مشکلات اجتماعى را در روح خود حل مى‌کنند و جهانى از صلح و صفا مى‌سازند.
و امروز نیز هر گونه اصلاح اجتماعى، در هر مقیاسى، بستگى به این دگرگونى فکرى و انقلاب روحى دارد.
پیشرفت خارق‌العاده‌ی صنایع در آن عصر
احادیث جالب و گویایى که تحت شماره‌هاى 1 و 2 و 3 و 4 در بحث گذشته تحت عنوان «راه پیروزى...» آوردیم نشان مى‌دهد که این جهش علمى، صنایع و تکنولوژى را نیز در مقیاس وسیعى شامل مى‌گردد.
وسایل اطّلاعاتى آنقدر پیشرفته خواهد بود که دنیا را همچون کف دست آشکار مى‌سازد؛ و به حکومت مرکزى تسلّط کامل بر اوضاع جهان مى‌بخشد تا بموقع و بدون فوت وقت براى حلّ مشکلات جهانى بکوشد؛ و هر گونه فسادى را (عمدى و غیر عمد) در نطفه خفه سازد.[3]
مسأله‌ی انرژى و نور آنچنان حل مى‌شود که حتّى نیاز به انرژى خورشیدى که بازگشت همه‌ی انرژى‌ها (جز انرژى اتمى) به آن است، نیست.
و این شاید در پرتو یک سیستم تکامل یافته‌ی انرژى اتمى ـ با تصفیه‌ی کامل از تشعشعات زیانبار کنونى که در حال حاضر بزرگترین مشکل استفاده از این انرژى تشکیل مى‌دهد ـ خواهد بود.[4]
وسایل سریع‌السّیرى که با وسایل کنونى قابل مقایسه نیست، نه فقط براى دور زدن کره‌ی زمین در یک زمان کوتاه، بلکه براى مسافرتهاى دور دست فضایى در اختیار آن حکومت قرار مى‌گیرد.[5]
و این نیز کمک به اهداف اصلاحى این حکومت مى‌کند.
در حدیث دیگرى از امام صادق(ع) چنین آمده است:
انّ قائمنا اذا قام مدّالله بشیعتنا فى اسماعهم و ابصارهم، حتّى لایکون بینهم و بین القائم برید، یکلّمهم فیسمعون و ینظرون الیه و هو فى مکانه[6]
هنگامى که قائم ما قیام کند خداوند آنچنان گوش و چشم شیعیان ما را تقویت مى‌کند که میان آنها و قائم (رهبر و پیشوایشان) نامه رسان نخواهد بود؛ با آنها سخن مى‌گوید و سخنش را مى‌شنوند، و او را مى‌بینند در حالى که او در مکان خویش است (و آنها در نقاط دیگر جهان!)
یعنى وسائل انتقال «صدا» و «تصویر» بطور همگانى و ساده و آسان در اختیار همه‌ی پیروان او قرار مى‌گیرد آنچنان که چیزى به نام اداره‌ی پست در عصر حکومت او شیئى زائد محسوب مى‌گردد! و مسائل جارى این حکومت، بدون نیاز به کاغذ بازى ـ آنچنان که راه و رسم دنیاى امروز است و شاید نیمى از وقت و نیروى انسانى را تلف کرده و گردش همه‌ی کارها را کند مى‌سازد و رسیدن حق را به حق داران به تأخیر مى‌اندازد ـ حلّ و فصل مى‌شود.
همه‌ی دستورها و برنامه‌ها باسیستم «شهود و حضور» ابلاغ و اجرا مى‌گردد.
و چه عالى است چنین طرحى براى اداره‌ی جامعه‌هاى انسانى و حذف برنامه‌هاى زائد و دست و پاگیر و وقت تلف کن!
حدیث گویاى دیگرى که در این زمینه از امام صادق(ع) نقل شده این موضوع را به نحو بارزى تکمیل مى‌کند؛ آنجا که فرمود:
انّ المؤمن فى زمان قائم و هو بالمشرق سیرى اخاه الّذى فى المغرب؛ و کذا الّذى فى المغرب یرى اخاه الّذى بالمشرق[7]
مؤمن در زمان قائم در حالى که در مشرق است برادر خود را در مغرب مى‌بیند؛ همچنین کسى که در غرب است برادرش را در شرق مى‌بیند!
ارتباط مستقیم نه تنها در سطح حکومت بلکه در سطح عموم عملى مى‌شود؛ و پیوندهاى ظاهرى و جسمانى، پیوندهاى معنوى دلها را استحکام مى‌بخشد؛ آن‌گونه که جهان را به راستى به شکل یک خانه، و مردمش همچون اهل یک خانواده خواهند بود!
و به این ترتیب، علم و دانش و صنعت در اختیار بهسازى وضع جهان و تحکیم پایه‌هاى اخوّت و برادرى ـ و نه در راه ویرانگرى ـ قرار خواهد گرفت.
خودآزمایی
1- سه دوران مشخّص در مورد انقلابى بزرگ تاریخ بشر، مهدى(ع) را نام ببرید.
2- حدیثی را بیان کنید که به‌روشنى جهش فوق العاده‌ی علمى عصر انقلاب مهدى(ع) را مشخص مى‌سازد.
3- در زمان انقلاب بزرگ تاریخ بشر، کارکرد علم و دانش چگونه است؟
پی نوشت ها
[1]. بحارالانوار، ج 52، ص ۳۳۶.
[2]. بحارالانوار، ج 52، ص ۳۲۸.
[3]. به حدیث دوم فصل گذشته مراجعه شود.
[4]. به حدیث اولِ فصل گذشته مراجعه شود.
[5]. به حدیث سومِ فصل گذشته مراجعه شود.
[6]. روضه‌ی کافى (مطابق نقل منتخب‌الاثر، ص 483).
[7]. منتخب الاثر، ص 483.
دفتر نشر فرهنگ و معارف اسلامی مسجد هدایت