اهمیت صفت علم خداوند

نامه شماره ۱۰

محضر حضرت آیت الله العظمی آقای صافی
با سلام! خواهشمند است در آغاز سال تحصیلی جدید، دانشجویان و دانش آموزان را با رهنمودهای خویش، راهنمایی فرمایید.
با تشکر
 
بسم الله الرّحمن الرّحیم
 
قَالَ رَسُولُ اللهِ(ص): «أَلا إِنَّ اللهَ یُحِبُّ بُغَاةَ الْعِلْمِ».[۱]
دانش آموزان و دانشجویان عزیز، فرزندان اسلام
سلام و رحمت و برکات خداوند بر شما، که با شور و شوق فراوان از سال فرخنده و مبارک تحصیلی جدید استقبال نموده، و گشایش درهای مدارس و دانشگاه‌ها و مراکز تعلیم و تربیت را فتح باب ترقی و تعالی و کمال می‌دانید.
در حدیث آمده است: «تَخَلَّقُوا بِأَخْلاقِ اللهِ»[۲] یعنی به اخلاق خدا، خود را خلق و خوی دهید و خود را به صفات خداوند آراسته سازید.

 
صفت علم

در بین صفات خداوند متعال، صفت علم، اشرف صفات و اسم العالم، اعظم اسمای صفاتیه است. بیشتر اسما و صفات جمالیه و جلالیه، به این اسم و اسم القادر و صفت قدرت برمی‌گردد. بنابراین تزیّن به زینت و زیور علم و آراسته شدن به این صفت، از اخلاق دیگر بالاتر و ارزنده‌تر است.

 
نشان از خدا

نشان یافتن و نشان داشتن از خدا، همان دارا بودن اخلاق کریمه الهی است که مهم‌ترین و سرآمد آنها علم و قدرت، دانایی و توانایی است. این دو صفت با هم ملازمت و مصاحبت ضروریه و تنگاتنگ دارند و افتراق آنها از یکدیگر ممکن نیست.
هر کجا دانایی باشد، توانایی هست و هر کجا توانایی باشد، دانایی هست. پس در میان آنچه بشر جسته و می‌جوید و مطالب و خواسته‌هایی که دارد، خواسته و مطلوبی از علم بالاتر نیست که هرچه طالب آن، به مطلوب می‌رسد، باز طلبش بیشتر و به مطلوب واصل‌تر می‌شود.
قَالَ مَوْلانَا أمِیرَالمُؤمِنینَ(ع): «کُلُّ وِعَاءٍ یَضِیقُ بِمَا جُعِلَ فِیهِ إِلاَّ وِعَاءُ الْعِلْمِ فَإِنَّهُ یَتَّسِعُ».[۳]

 
غنیمت شمردن فرصت و توصیه به درس خواندن

دانش‌آموزان و دانشجویان عزیز
فرصت را غنیمت بشمارید، درس بخوانید تا آگاهی و معرفت پیدا کنید. درس بخوانید تا خودتان و جامعه و اسلام را عزیز و سربلند کنید. درس بخوانید تا خودتان و دیگران را از ظلمت جهالت نجات دهید.
درس بخوانید، برای اینکه مشکلاتی را که در رشته‌های گوناگون علمی تاکنون لاینحل مانده، حل نمایید و با سرپنجه بینش و دانش گرده‌های باز نشده از کار بشر را باز نمایید. درس بخوانید تا دانشمند شوید؛ بفهمید شما از دیگران در استعداد و نیل به مدارج عالیه کمال و معارج سامیه ابتکار و اختراع کمتر نیستید، بلکه قوی‌تر و رشیدترید. در اسباب و وسایل ظاهری، هیچ وسیله‌ای بر غلبه و پیروزی بر استکبار و استبداد قوی‌تر از علم نیست.
بدانید که دنیا و آینده آن برای ملت‌های عالم و دانا است، و این شمایید که باید ملّت اسلام را به مجد و عزّت دیرین و بیشتر از آن برسانید، همت‌ها را بلند کنید، نیل به همه‌ی مدارج علمی را قابل تحصیل بدانید.
خدای متعال به بشر و این مخلوق هنوز هم ناشناخته، لیاقت تسخیر کائنات زمینی و آسمانی را عطا کرده، یا به بیان دیگر، آنها را مسخّر او گردانیده است.
به پیش بروید و اسرار کائنات و آیات علم و قدرت خدا را کشف کنید. عزّت و قوّت و استقلال و هر چیز خوبی که فطرت سالم و پاک بشر، طالب آن است، با علم فراهم می‌شود و ذلّت و ضعف و زبونی، نتیجه جهل و ناآگاهی است.
خود را برای اسلام و برای اعلای کلمة‌الله و برای حصول اهداف الهی، قرآنی و برای خدمت به محرومان و نجات مستضعفان آماده سازید و هر رنج و تلاشی را که در تحصیل علم متحمل می‌شوید، با نیت خالص و پاک آن را فی سبیل الله و در راه خدا و راه آسایش خلق خدا محسوب دارید، تا از اجر و ثواب بسیار برخوردار شوید.

همه در انتظار شما

بدانید همه در انتظار شما هستند. خداوند متعال از شما سعی و عمل و مجاهدت می‌خواهد.
اسلام و پیامبر عظیم‌الشأن در انتظار تحصیلات دبستانی و دبیرستانی و دانشگاهی، و بعد هم تحقیقات علمی شما هستند.
ائمه طاهرین(ع) به خصوص حضرت بقیة‌الله، امام عصر ـ ارواح العالمین له الفداء ـ از شما انتظار دارند.
نظر همه و تمام جامعه به این مراکز علمی و کلاس‌های تعلیماتی و درس دوخته شده که شما چگونه عمل می‌کنید و چگونه تلاش می‌کنید و چگونه خود را برای خدمت به انسان‌ها آماده می‌نمایید؟
مراکزی که در آن آموزش می‌بینید، آموزگار، دبیر، استاد و مدیر همه باید برای اینکه تحصیلات و زحمات شما بیشترین بازده را داشته باشد، خالصانه مساعدت و کمک نمایند.
سعی نمایید چنان باشید که از فهم و بینش بیشتر و آگاهی زیادتر لذت ببرید؛ اوقات خود را به بطالت معاشرت‌های بیهوده و بعضی بازی‌ها و مسابقات بیهوده، که کمالی از آن نه برای روح و نه برای جسم حاصل نمی‌شود، و ارزش حقیقی انسان‌ها را بالا نمی‌برد، تلف نکنید.
در پی کسب کمالات حقیقی و سیر الی الله باشید.

بازی‌ها و معاشرت‌های بیهوده

آیه کریمه: «أَفَحَسِبْتُمْ أَنَّمَا خَلَقْنَاکُمْ عَبَثاً»[۴] و «وَمَا هَذِهِ الْحَیَاةُ الدُّنْیَا إِلاَّ لَهْوٌ وَلَعِبٌ».[۵] و مضامین بلند تعالیم نورانی قرآن را فراموش نکنید. از ملاهی و مناهی پرهیز کنید و از سرگرم شدن به بازی‌های وقت بر باد ده خود را دور نگه دارید. بعضی از بازی‌ها موجب افت تحصیلی جوانان و دانش‌آموزان می‌شود گرچه با نام تقویت فکر و ذهن باشد.

 
به سوی موفقیت

اگر می‌خواهید در تحصیل کمالات حقیقی موفق شوید و اگر مدرسه و محیط خانواده، علاقه به توفیق شما دارند، همه باید در دور بودن از ملاهی و مناهی، با شما همراهی و همکاری نمایند.
و خلاصه تلاش کنید عمر، وقت، حیات و فرصت‌هایی را که دارید و همه خواه و ناخواه از دست خواهد رفت، به رایگان با بهای کم از دست ندهید. برای این نعمت‌های بزرگ الهی، بها و ارزشی غیر از علم و معرفت، رضای خدا، ثواب خدا و سیر الی الله نیست، که حضرت امیرالمؤمنین(ع) می‌فرماید:
«أَلاَ حُرٌّ یَدَعُ هَذِهِ اللُّمَاظَةَ لِأهْلِهَا إِنَّهُ لَیْسَ لِأنْفُسِکُمْ ثَمَنٌ إِلاَّ الْجَنَّةَ فَلا تَبِیعُوهَا إِلاَّ بِهَا».[۶]

 
معراج مؤمن

خود را متعهّد بدانید و متعهّد بسازید که از کارهای زشت و ناشایست و حرام اجتناب کنید و واجبات و فرایض را انجام دهید و مخصوصاً به نماز، که معراج مؤمن است، اهمیت بدهید. در جمعه و جماعات شرکت نمایید و وقار دانش‌آموزی و دانشجویی را پاس دارید، و خداوند متعال را در همه حالات فراموش نکنید و درس و تدریس و تعلیم و تعلّم را برای رضای او و اتصاف به صفت الهی علم قرار دهید؛ از او استعانت و کمک بخواهید.

 
توسل به حضرت مهدی(ع)

و به مولی‌الوری، حضرت بقیةالله، مولانا المهدی ـ ارواح العالمین له الفداء ـ متوسل باشید و بدانید وجود مقدّس و بزرگوار آن حضرت، که امروز در این عالم، آیتی اعظم و اکبر از وجود او برای خدا نیست، از موفقیتی که نصیب شما می‌شود، بیشتر مسرور و خوشحال می‌گردند.
همه شما فرزندان روحانی آن حضرت هستید و آن حضرت بیش از هر پدری توفیق فرزند را در علم، و عمل و کسب کمال، دوستدار و خواهانند.
اینجانب برای همه شما و عظمت بیشتر اسلام دعا می‌کنم و توفیق نظام اسلامی خصوصاً مسئولان محترم آموزش و پرورش و دانشگاه‌ها و مراکز علمی را برای تعلیم و تربیت جامع و اسلامی مسئلت می‌نمایم.

 پی نوشت ها

[۱]. برقی، المحاسن، ج۱، ص۲۲۵؛ کلینی، الکافی، ج۱، ص۳۰ـ۳۱؛ طبرسی، مشکاة‌الانوار، ص۲۳۶؛ حر عاملی، وسائل‌الشیعه، ج۱۸، ص۱۳. «آگاه باشید که خداوند طالبان علم را دوست می‌دارد».
[۲]. فخر رازی، الکشاف، ج۷، ص۷۲؛ ج۹، ص۶۴؛ ج۱۶، ص۱۰۱؛ ج۲۳، ص۱۸۰؛ مجلسی، بحارالانوار، ج۶۱، ص۱۲۹.
[۳]. نهج‌البلاغه، حکمت ۲۰۵؛ مجلسی، بحارالانوار، ج۱، ص۱۸۳. «هر ظرفی ممکن است به آنچه که در آن بگذارند و بریزند تنگ گردد، مگر ظرف دانش که هرچه در آن بریزند، گنجایشِ بیشتر یابد».
[۴]. مؤمنون، ۱۱۵. «آیا چنین پنداشتید که ما شما را بیهوده آفریدیم».
[۵]. عنکبوت، ۶۴. «این دنیا، چیزی نیست، مگر لهو و لعب».

[۶]. نهج‌البلاغه، حکمت ۴۵۶. «آیا آزاده‌ای نیست که این دنیا را که چیز کم ارزشی است، به اهلش واگذارد. به راستی که قیمت وجودتان جز بهشت، چیز دیگری نیست؛ پس جان‌هایتان را به غیر از بهشت، نفروشید».

دفتر نشر فرهنگ و معارف اسلامی مسجد هدایت

حضرت آیت الله العظمی لطف الله صافی گلپایگانی