حجاب زن، فرمان سعادت‌بخش و حکیمانه‌ی خداوند

فصل دوّم: حجاب زن، فرمان سعادت‌بخش و حکیمانه‌ی خداوند

قرآن کریم که کتاب «هدایت» بشر به صراط مستقیم سعادت است و از جانب خالق مرد و زن نازل شده است، در مقام جلوگیری از طغیان غریزه‌ی جنسی آدمیان دستور «حجاب» و پوشش «زن» و پرهیز از نگاه شهوت‌آلود مردان و زنان به یکدیگر را صادر فرموده است:
قُلْ لِلْمُؤْمِنِينَ يَغُضُّوا مِنْ أَبْصارِهِمْ وَ يَحْفَظُوا فُرُوجَهُمْ ذلِكَ أَزْكى لَهُمْ إِنَّ اللهَ خَبِيرٌ بِما يَصْنَعُونَ * وَ قُلْ لِلْمُؤْمِناتِ یَغْضُضْنَ مِنْ أبْصارِهِنَّ وَ يَحْفَظْنَ فُرُوجَهُنَّ وَلا يُبْدِينَ زينَتَهُنَّ إِلاّ ما ظَهَرَ مِنْها وَلْيَضْرِبْنَ بِخُمُرِهِنَّ عَلَى جُيُوبِهِنَّ وَ لا يُبْدِينَ زِينَتَهُنَّ إِلاّ لِبُعُولَتِهِنَّ... وَ لا يَضْرِبْنَ بِأَرْجُلِهِنَّ لِيُعْلَمَ ما يُخْفِينَ مِنْ زِينَتِهِنَّ وَ تُوبُوا إِلَى اللهِ جَمِيعاً أَيُّهَا الْمُؤْمِنُونَ لَعَلَّكُمْ تُفْلِحُونَ؛[1]
به مردان با ایمان بگو: چشم‌های خود را [از نگاه به نامحرم] فرو گیرند و دامن‌های خویش حفظ کنند. این، برای آنها پاکیزه‌تر است و خدا به آنچه که انجام می‌دهند آگاه است و به زنان با ایمان بگو: چشم‌های خود را [از نگاه به نامحرم] فرو گیرند و دامن‌های خویش را حفظ کنند و زینت خود را جز آن مقدار که پیداست، آشکار ننمایند و [اطراف] روسری‌های خود را بر سینه‌ی خود افکنند [تا گردن و سینه با آن پوشانده شود] و زینت خود را آشکار نسازند، مگر برای شوهرانشان [یا گروه‌هایی از محارم نسبی و سببی که در متن آیه بیان شده است]... و هنگام راه رفتن، پاهای خود را [به زمین] نکوبند که زینت پنهانشان دانسته شود [و صدای خلخال که بر پا دارند به گوش مردان برسد و جلب توجّه‌شان نماید] و همگی به سوی خدا باز گردید ای گروه اهل ایمان تا رستگار شوید.

مسموم شدن دل با نگاه شهوت‌آلود

امام صادق(ع) می‌فرماید:
اَلنَّظَرُ سَهْمٌ مِن سِهامِ إبْلِيسَ مَسْمومٌ؛[2]
نگاه [شهوت آلود] تیری است از تیرهای زهرآگین شیطان [که به دل می‌رسد].
همان حضرت می‌فرماید:
اَلنَّظْرَةُ بَعْدَ النَّظْرَةِ تَزرَعُ فِي القَلبِ الشَّهوَةَ وَ كَفى بِها لِصاحِبَها الْفِتْنَةُ؛ [3]
نگاه خیره، در زمین دل، بذر شهوت می‌رویاند و همان کافی است که آدمی را به فساد افکنده و گرفتارش سازد.
این همه آفت که به تن می‌رسد / از نظر توبه شکن می‌رسد
دیده فرو پوش چو دُرّ در صدف / تا نشوی تیر بلا را هدف

کیفیّت سخن گفتن زنان با مردان نامحرم!

قرآن کریم، آن چنان در حفظ «عفاف زن» و جلوگیری از هرگونه رفتار تحریکی زن دقیق است که خطاب به زن‌های پیامبراکرم(ص) می‌فرماید:
يا نِساءَ النَّبِيِّ لَسْتُنَّ كَأحَدٍ مِنَ النِّساءِ إِنِ اتَّقَيْتُنَّ فَلا تَخْضَعْنَ بِالْقَوْلِ فَيَطْمَعَ الَّذِي فِي قَلْبِهِ مَرَضٌ وَ قُلْنَ قَوْلاً مَعْرُوفاً؛[4]
ای همسران پیامبر! شما [از آن نظر که دارای شرف ارتباط نزدیک با رسول خدا(ص) هستید] در ردیف سایر زنان نیستید؛ اگر تقوا پیشه کنید [که در این صورت، قرب منزلت و حرمت خاصّی در نزد خدا دارید]. بنابراین [مراقب باشید] در حین سخن گفتن، نرمش دلربا و مهیّج به کار نبرید [صدا و گفتار خود را هوس‌انگیز نسازید] که بیماردلان در شما طمع کنند و سخن شایسته بگویید [که مورد رضای خدا و توأم با حقّ و عدالت باشد].

امام علی(ع) و سلام نکردن به زنان جوان

كَانَ أَمِيرُالْمُؤْمِنِينَ(ع) يُسَلِّمُ عَلَى النِّساءِ وَ كانَ يَكْرَهُ أَنَّ يُسَلِّمُ عَلَى الشّابَّةِ مِنْهُنَّ وَ قالَ اَتَخَوَّفُ أن يُعْجِبَنِي صَوْتُها فَيَدْخُل مِنَ الاثْمِ عَلَىَّ أكْثَرَ مِمّا أطْلُبُ مِنَ الأجْرِ؛[5]
روش امام امیرالمؤمنین(ع) این بود که به زن‌ها سلام می‌کرد؛ ولی خوش نداشت که به زن‌های جوان سلام کند و می‌فرمود: ترس آن دارم که صدایش مرا خوش آید و از آن راه آلوده به گناهی شوم که [زیان آن به روحم] بیش از پاداشی باشد که از سلام بر وی طالبم.

فاصله گرفتن زنان از مردان در روابط اجتماعی

قرآن حکیم باز درباره‌ی همسران پیامبراکرم(ص) می‌فرماید:
...وَ إِذا سَأَلْتُمُوهُنَّ مَتاعاً فَسْئَلُوهُنَّ مِنْ وَراءِ حِجابٍ ذلِكُمْ أَطْهَرُ لِقُلُوبِكُمْ وَ قُلُوبِهِنَّ....؛[6]
...و هنگامی که [برای کاری] با همسران پیامبر سخن می‌گویید (یا) می‌خواهید چیزی از وسایل زندگی بگیرید و بدهید، طوری عمل کنید که در میانتان حجاب باشد و از پشت پرده با آنان تکلّم کنید؛ این روش [یعنی در حجاب بودن زنان و فاصله گرفتنشان از شما مردان در روابط مختلف اجتماعی] برای حفظ پاکی دل‌های شما و دل‌های آنان نیکوتر است...!

آیا این حکم، مختصّ به همسران پیامبر است؟

هر چند از نظر برخی مفسّران،[7] این حکم، مختص به همسران پیامبر اکرم(ص) می‌باشد ولی با در نظر گرفتن اینکه احکام قرآن ناظر بر عموم افراد بشر در همه‌ی زمان‌هاست و شأن نزول آیات هم موجب تخصیص احکام به مورد خاصّ معیّن نمی‌باشد، طبعاً مسئله‌ی لزوم فاصله‌گیری مردان از زنان در تمام کارهای اجتماعی (لااقل در حدّ مطلوبیّت استحبابی) یک دستور عمومی و همه عصری خواهد بود! مخصوصاً جمله‌ی «ذلِكُمْ أَطْهَرُ لِقُلُوبِكُمْ وَ قُلُوبِهِنَّ» که به عنوان «تعلیل» و بیان حکمت «احتجاب زن» آمده است، شاهدی روشن برای تعمیم این حکم است و نشان می‌دهد که جذبه و کشش تمایل جنسی میان مرد و زن به حدّی قوی است و آن چنان در پریشانی فکر و آلودگی جان مؤثر است که امکان این هست که یک برخورد و یک نگاه اتّفاقی (حتّی به زنان پیامبر اکرم(ص) که اکثراً پیر بودند و معمولاً بر کنار از تبرّج) بذر فساد در دل بپا شد و آرامش روح را بر هم زده و احیاناً اساس زندگی خانواده‌ای را متزلزل سازد! درست تأمّل فرمایید! وقتی بنا شد در مورد همسران پیامبراکرم(ص) این چنین خطرات، احتمالش باشد، در صورتی که آنها به صریح قرآن مادران امّتند که می‌فرماید:
النَّبِيُّ أوْلى بِالْمُؤْمِنِينَ مِنْ أَنْفُسِهِمْ وَ أَزْواجُهُ أُمَّهاتُهُمْ....؛[8]
پیامبر، نسبت به مؤمنین از خودشان اولی است و همسران او مادران آنانند...
و بسیار بعید است که کسی با نظر ریبه و تلذّذ به مادر یا مادر مقامی خود بنگرد؛ با این وصف تا این درجه از تستّر و احتجاب به آنها دستور داده می‌شود که هنگام چیزی دادن و گرفتن، از مردان در حجاب باشند و موقع سخن گفتن با آنان نرم و لطیف و دلربا سخن نگویند که مبادا بیماردلی در آنان طمع کرده و قلبی شهوت‌آلود گشته و به ناپاکی گراید! حال از روی انصاف و داوری وجدان بفرمایید، صاحب این قرآن نسبت به سایر زنان مسلمان تا چه حدّ از دقّت در تستّر و پوشش و احتجاب را لازم خواهد دانست؟! و خُلطه[9] و آمیزش مردان و زنان مسلمان به ویژه با بهانه‌ی «خواهر و برادر انقلابی» که دستاویز خوبی است برای بیماردلان تا چه مقدار فتنه‌انگیز و خطرناک خواهد بود و چه دل‌هایی طهارت و پاکی خود را از دست داده و به ناپاکی و آلودگی خواهند گرایید؟ چه ناپاکدلانی در اثر بی‌بند و باری زنان ـ و آن هم چه بسا تحت عنوان حجاب اسلامی !! ـ تطمیع گشته و مرزها را خواهند شکست و چه رسوایی‌ها در خانواده‌ها به وقوع خواهد پیوست و چه زندگی ننگین و عاری از شرفی به وجود خواهد آمد! فَاعتَبِروا يا اُولى الأبصار!

بهترین و بدترین صف در نماز جماعت

از رسول خدا(ص) منقول است:
خَيْرُ صُفُوفِ الرِّجالِ أَوَّلُها وَ شَرُّها آخِرُها وَ خَيْرُ صُفُوفِ النِّساءِ آخِرُها وَ شَرُّها أَوَّلُها؛[10]
[در نماز جماعت] بهترین صفوف مردان، صف اوّل است و بدترین آن، صف آخر و بهترین صفوف زنان، صف آخر است و بدترین آن صف اوّل.
با توجّه به اینکه در نماز جماعت، معمولاً زن‌ها پشت سر مردها می‌ایستند، طبعاً آخرین صف مردها به اوّلین صف زن‌ها نزدیک می‌شود و همین مقدار از نزدیکی مرد و زن ـ حتّی در حال نماز! ـ از نظر رسول مکرّم خدا(ص) امکان اثر تخریبی دارد و ممکن است لطمه به حال حضور و صفای دل بزند! ولی صف اوّل مردان و صف آخر زنان بر اثر فاصله داشتن، طبیعی است که از احتمال این آسیب بسیار دور خواهد بود و لذا فرمود: بهترین صف مردان، صف اوّل و بهترین صف زنان، صف آخر است!
حال، این دقّت‌ها و باریک‌بینی‌های صاحب اسلام را در ایجاد فاصله بین مرد و زن بنگرید و آنگاه این بی‌پروایی‌ها و سهل‌انگاری‌های ما مدّعیان پیروی از اسلام را در اختلاط مرد و زن ملاحظه فرمایید و ببینید «تفاوت کار از کجاست تا به کجا»!!

خودآزمایی

۱- قرآن کریم در مقام جلوگیری از طغیان غریزه‌ی جنسی آدمیان چه دستوراتی داده است؟
۲- آیا آیه ۵۳ سوره احزاب مختصّ به همسران پیامبر است؟ پاسخ خود را شرح دهید.

پی نوشت ها

[1]ـ سوره‌ی نور، آیات ۳۰ و ۳۱.
[2]ـ وافی، جلد۳، باب العفّة و ترک الفجور، صفحه‌ی ۱۲۷.
[3]ـ همان.
[4]ـ سوره‌ی احزاب، آیه‌ی ۳۲.
[5]ـ بحارالانوار، جلد ۱۰۴، صفحه‌ی ۳۷، حدیث ۲۶، نقل از مکارم‌الاخلاق، صفحه‌ی ۲۷۰.
[6]ـ سوره‌ی احزاب، آیه‌ی ۵۳.
[7]ـ تفسیر نمونه، جلد ۱۷، صفحه‌ی ۴۰۱.
[8]ـ سوره‌ی احزاب، آیه‌ی ۶.
[9]ـ اختلاط.
[10]ـ الاثنی عشریة فی المواعظ العدّدیة، الباب فی المفردات، الفصل الثّامن ممّا ورد من حکمة بلفظة خیر.

دفتر نشر فرهنگ و معارف اسلامی مسجد هدایت