فصل دوّم: فلسفهی حجاب و آثار آن |۱
براساس علم و دین، و با توجّه به همهی جهات اخلاقی و اجتماعی و انسانی، پوشش و حجاب اسلامی زنان را از دیدگاههای گوناگون بررسی میکنیم و شواهد زندهی تاریخی و عینی، از منابع گوناگون آورده و از سخنان بزرگان و پیشوایان مذهب و دانشمندان محقق استفاده کرده، به تجزیه و تحلیل میپردازیم، که با توجه همهجانبه ـ نه یک جانبه ـ به این بحثها و گفتگوها و بررسیها این نتیجه بدست میآید که پوشش اسلامی برای زنان، قانونی صد در صد ضروری و لازم برای اجتماع بشر، و حفظ شخصیت زن، و ساختن محیط پاک و سالم خواهد بود، و این دستور حساب شده و منطقی همچون یک دستور پیشگیری از بیماریهای یقینی ـ نه احتمالی ـ در کادر برنامههای پزشکی بوده، و در مرحلهی دوّم برای آنانکه به پوشش اسلامی میگرایند درمان مؤثّر و صحتبخش و فوری خواهد شد برای روشن شدن بحثها و نتیجهگیری بر اساس علم و منطق و تجربیّات، ناگریزیم مطالب را از هم جدا کرده به صورت مطالب زیر بررسی کنیم:
مسألهای که در آغاز باید به آن توجّه عمیق کرد موضوع چشمچرانی مرد و خود آرائی زن است.
در مرد غریزهی جنسی، فوقالعاده قوّی است، و او بشدت نسبت به زن علاقه میورزد و این غریزه اگر بطور صحیح اشباع نشود، خطرناکترین غریزهای است که صاحبش را به لغزشهای خطیر و ویرانگر برای خود و اجتماع وا میدارد، همانگونه که مرد هیچگاه از ثروت اندوزی و تصاحب جاه و مقام سیر نمیشود از همبستری با زیبارویان و آمیزش با آنها و نگاه به آنها سیر نمیگردد، نگاه مرد به زن (نوعاً) همچون جرقّهای است که آتش غریزهی جنسی او را شعلهور میسازد، و این مطلب در غیر انسان بخوبی مشاهده میشود، که نوعاً حیوانات نر بدنبال حیوانات ماده میروند، و در بررسیهای تجربی و علمی ثابت شده که نیروی غریزهی جنسی مردان چندان برابر نیروی جنسی زنان است.
و از سوی دیگر زن علاقهی شدید به نمایش و خودآرائی دارد، و اگر قانون و دستوری در کار نباشد، میخواهد تا آنجا که ممکن است عریان گردد و مردان را به خود جذب کند.
اینکه میگویند زن و مرد همچون پنبه و آتشند، گزاف نگفتهاند، بنابراین باید قانونی در میان باشد تا پنبه آتش نگیرد، و هرچه بین این دو فاصله و جدائی باشد، خطر دورتر خواهد بود.
برای جلوگیری از خطر، هیچ عاملی مؤثّرتر و قویتر از پوشش زن نیست و بیشتر بیناموسیها و زنای به زور و تجاوزهای ناموسی، از ناحیهی زنان شروع میشود، هیچوقت شنیده نشده که دختر یا زن سربراه و با حجاب و دارای پوشش اسلامی را ربودند و یا به او تجاوز کردند، اما بسیار شنیده شده زن و یا دختری را ربودند، بعد معلوم شد که آن زن یا دختر حجاب و پوشش درستی نداشته بر اثر خودآرائی و نمایش، موجب تحریک مردان اجنبی شده و کار به جای باریکی رسیده است.
رسول اکرم(ص) به همین مطلب با تعبیر بیدارکنندهای اشاره کرده میفرماید:
اَلْمَرْئَهُ عَوْرَةٌ فَإذا اَخْرَجَتْ اِسْتَشْرَفَها الشَّيْطانُ:
«زن عورت است،[1] وقتی که از خانه خارج شد، شیطان او را احاطه میکند و او در وادی نفوذ شیطان قرار میگیرد».[2]
آری پیکر زن اینچنین شهوتانگیز و تحریککننده است، حال اگر این موجود بیحفاظ خود را در میان حصار پوشش قرار ندهد، براستی چقدر به خود و اجتماع آسیب میرساند؟ از این رو میبینیم، بسیاری از فسادها و تباهیها از ناحیهی بی بند و باری زنان شروع میشود.
استعمارگران و بندهگان مادّه و پول، از همین راه سودهای کلانی به جیب میزنند، آنها با نشان دادن عکس بدن عریان زن، بر سر در سینماها، و در روزنامهها و مجلّات، برای خود مشتری میتراشند، و روز بروز عفت اجتماع را بر باد میدهند، و روشن است که هرچه برنامههای سکس و بیعفتی گسترده میشود، آتش شهوت جوانان شعلهورتر میگردد، در نتیجه استعدادها، حافظهها، نیروها و سرمایهها قربانی عدم پوشش زن شده و در قبرستان سکس و شهوتپرستی دفن میگردد.
پیشوایان مذهبی بقدری خطر نزدیک شدن زن نامحرم به مرد را جدّی و شدید میدانستند که در روایت آمده:
در یک مهمانی که حضرت رضا(ع) با گروهی از بستگانش حضور داشتند، دختر بچهای به جلسه آمد، اهل مجلس او را به سوی خود خواندند، او چون نزدیک امام(ع) شد، امام از سن او سؤال کرد، گفتند پنج سال دارد، امام(ع) او را از خود دور کرد.[3]
چشمچرانی مردان یکی از انحرافات و بیماریهای خطرناک است که نتائج شوم و آثار خانمانبرانداز بسیار داشته و دارد، سرچشمهی اصلی این بیماری از ناحیه عدم پوشش زنان شروع میشود، وقتی که نگاه مرد به بدن زن افتاد، بدن نیمه عریان زن از یک طرف، و اطوار و طنّازی او و طرز راه رفتن و سخن گفتن او از طرف دیگر، نگاه مرد را تندتر و طولانیتر مینماید، در نتیجه همین نگاههای به نظر ساده موجب حوادث مرگباری میگردد تا آنجا که آمار میگوید:
در سال ۱۹۶۲ در نیویورک بر اثر چشمچرانی ۲۷۶۶ تصادف اتومبیل رخ داد، و بر اثر این بیماری ۶۰ درصد ازدواجها مبدّل به طلاق و جدائی گردید و ۵۰۰۰ پرونده نزاع و قتل بسته شده است.[4]
باید توجه داشت اینکه بعضی معتقدند اگر پوشش برای زن نباشد، عطش مردها کمتر میشود و مشکل حل خواهد شد، کاملاً سخن بیاساس و بیپایهای است، بلکه چنانکه تجربه و آمار نشان میدهد، مردها هرچه بیشتر نگاه به زنان بیگانه کنند، و در این مسیر بیشتر قدم بردارند، تشنهتر و بیباکتر خواهند شد، از این رو دامنهی فساد از همین مسیر در کشورهای اروپا و آمریکا لحظه به لحظه گستردهتر میگردد.
روی این جهت است که امام صادق(ع) میفرماید:
اَلنَّظَرُ سَهْمٌ مِنْ سِهامِ إِبْلِيس، مَسْمُومٌ وَ كَمْ مِنْ نَظَرَةٌ أَوْرَثَتْ حَسْرَةً طَوِيلَةً:
«نگاه کردن، تیری زهرآلود از تیرهای شیطان است، چه بسیار نگاههائی که موجب حسرتهای طولانی شده است».[5]
آری نگاه آنچنان انسان را میرباید و مغلوب و فریفته میکند که او در این حال صید شیطان میشود، و دیگر راه نجات و رهائی نمییابد، اینجا است که به پارهای از فلسفهی پوشش زنان در اسلام، و نگهداری چشم از انحراف و بیماری پی میبریم.
یکی از عواملی که موجب عدم رعایت حجاب و ناامنی ناموسی میشود، موضوع عدم حفظ شوهر و زن از همدیگر است.
وجود غریزهی جنسی در مرد و زن ایجاب میکند که پسر و دختر در اسرع وقت ازدواج کنند، و بوسیلهی ازدواج و این راه طبیعی و مشروع، غریزهی خود را اشباع نمایند، ازدواج یک پاسخ مثبت به غریزهی جنسی است، هرگاه به آن پشتپا زده شود، نتیجهی آن غالباً جز طغیان غریزهی جنسی و سرانجام چشمچرانی و آلودگی در مردان و خودآرائی و نمایش و بیعفّتی در زنان نخواهد بود.
به گفتهی یکی از دانشمندان: «انسان از لحاظ حوائج طبیعی مانند چاه نفت است که تراکم و تجمع گازهای داخلی آن، خطر انفجار را به وجود میآورد در این صورت باید گاز آنرا خارج کرد و به آتش داد ولی این آتش را هرگز با طعمهی زیاد نمیتوان سیر کرد».
به عبارت روشنتر کشف حجاب و خودنمائیهای زنان، این آتش را شعلهورتر خواهد ساخت، بنابراین باید دنبال راه حلّی رفت و مهمترین راه حل برای خالی کردن این گازها، ازدواج است.
هم محرومیّت از ازدواج باعث انحراف جنسی خواهد شد و هم آزادیهای بیقید و بند که در بعضی از کشورهای غربی رواج دارد موجب انحراف خواهد شد، تا آنجا که در بعضی از این کشورها، پسرها رسماً با همدیگر ازدواج میکنند و یا لواط، قانونی میشود، و از این رهگذر نتیجه میگیریم که انحرافات بیبند و باری زن و مرد به مراتب بیشتر از انحراف بر اثر محرومیت است.
اسلام برای رهائی از این دو عامل انحرافآور، پیشنهاد ازدواج سریع میکند و شدیداً پیرامون خود را به امر مقدّس ازدواج دعوت مینماید در اینجا به چند نمونه از تأکیدات اسلام در این مورد توجه کنید:
پیامبر(ص) فرمود: «بیشتر اهل دوزخ مردانی هستند که ازدواج نمیکنند، و پستترین مردگان شما مردگانی هستند که بیهمسرند».[6]
اصولاً ازدواج در میان تمام موجودات یک امر طبیعی و فطری است و پشت پا زدن به آن، مخالفت با ناموس آفرینش است، در قرآن سورهی یس آیهی ۳۶ میخوانیم: «پاک و منزّه است خدائی که آنچه از زمین میروید جفت قرار داده و شما بشر را نیز جفت آفریده و چیزهای دیگری را که فعلاً عقل شما به آن نمیرسد (مثل الکتریسیتهی منفی و مثبت) جفت قرار داده است».[7]
ولی آنچه که در مورد همسران مهم است، این است که هر یک از آنها حافظ دیگری باشد، در قرآن سورهی بقره آیهی ۱۸۶ میخوانیم:
هُنَّ لِباسٌ لَكُمْ وَأَنْتُمْ لِباسٌ لَهُنَّ: «همسران شما لباس (عفّت) شما و شما، لباس (عفّت) آنها هستید».
تعبیر به «لباس» در اینجا بسیار جالب به نظر میرسد، یکی از معانی آن این است، همانگونه که لباس حافظ انسان از سرما و گرما و پوشش عیبها است، زن و شوهر هر یک، حافظ و پوشش برای همدیگر هستند.
اگر خود آرائی زن برای شوهر بود و او خود را برای شوهر پاکیزه و آرایش کند، هم غریزه خودآرائی خود را ارضاء کرده و هم شوهر را از هوس به زنان بیگانه حفظ کرده است، و شوهر نیز اگر در محبت به زن و توجّه به او کوتاهی کند از نظر اسلام نکوهش شده، او باید بیاعتنا به زن نباشد و با مراقبتهای لازم او را از فکر انحرافات جنسی حفظ کند، در روایت آمده شخصی به نام حسنبن جهم به حضور امام هفتم(ع) شرفیاب شد، دید آنحضرت مشغول خضاب کردن (محاسن) است، پرسید رنگ مشکی به کار بردهاید؟ فرمود: «آری خضاب و آرایش مرد موجب افزایش پاکدامنی همسر او است، بعضی از زنها بخاطر آنکه شوهرانشان خود را نمیآرایند، عفّت خود را از دست میدهند».[8]
اسلام در مورد حفظ همسران از همدیگر دستورات دقیق و قوانین قابل توجّهی دارد، اسلام میگوید: اگر مردی بیش از یک زن داشته باشد باید در هر چهار شب یک شب نزد زن دائمی خود بماند، بلکه اگر یک زن هم داشته باشد.
اسلام میگوید: برای شوهر ، روا نیست که بیش از چهارماه، مضاجعت با همسرش را ترک کند، اسلام کامجوئی زن و شوهر، از همدیگر را به عنوان یک دستور استحبابی اعلام کرده و آن را دارای پاداشهای فراوان میداند.
امام صادق(ع) از پدران خود نقل کرد که پیامبر(ص) فرمود: «هیچ مسلمانی در دنیا بعد از اسلام، بهرهای نبرد که بهتر از همسر مسلمانی با این ویژگیها باشد:
۱ـ هرگاه او به آن همسر بنگرد، خوشحال گردد ۲ـ و هرگاه به همسرش امر کرد، همسر اطاعت کند ۳ـ و هرگاه شوهر از خانه بیرون رفت، همسرش عفّت خود، و آبرو و مال شوهر را در غیاب او حفظ کند».[9]
1- سرچشمهی بیماری چشمچرانی مردان چیست؟
2- آیا اگر پوشش برای زن نباشد، عطش مردها کمتر میشود؟ چرا؟ توضیح دهید.
[1]ـ یعنی موجودی بیحفاظ و آسیبپذیر، و به خطر شهوت نزدیک است. (مترجم)
[2]ـ سنن ترمذی، ج ۳، ص ۲۷.
[3]ـ فروع کافی، ج ۵، ص ۵۳۳.
[4]ـ غریزه جنسی، ص ۱۷۶.
[5]ـ وسائلالشیعه، ج ۱۴، ص ۱۳۸.
[6]ـ وسائلالشیعه، ج ۱۴، ص ۷.
[7]ـ سُبْحَانَ الَّذِي خَلَقَ الْأَزْواجَ كُلَّها مِمّا تُنْبِتُ الْأَرْضُ وَمِنْ أَنْفُسِهِمْ وَمِمّا لا يَعْلَمُونَ.
[8]ـ فروع کافی، ج ۵، ص ۵۶۷.
[9]ـ همان مدرک، ص ۳۲۷.
دفتر نشر فرهنگ و معارف اسلامی مسجد هدایت