نظر حضرت زهرا(س) درباره تقسیم کار در منزل

زن و کار

زن و کار روزانه

ام سلمه از امام علی(ع) نقل می‌کند:
روزی رسول خدا(ص) وارد منزل ما شد و از اوضاع و احوال زندگی خانوادگی ما پرسید؛ حضرت زهرا(س) پاسخ داد:

حدیث

 قالت: یا رَسُولَ اللهِ لَقَدْ مَجِلَتْ یَدایَ مِنَ الرَّحی أَطْحَنُ مَرَّةً وَأعْجُنُ مَرَّةً.
ای رسول خدا! دستان من با کار کردن با آسیاب سنگی تاول زده و زخم شده است، زیرا گاهی گندم آرد می‌کنم و زمانی آرد را خمیر می‌سازم.[۱]

هماهنگی زن و شوهر در کار منزل

حضرت زهرا(س) چون دیگر زنان جامعه کار می‌کرد، گندم را با آسیاب دستی آرد می‌نمود، نان می‌پخت، کار روزانه را انجام می‌داد، به بچه‌داری و تربیت کودك توجه کامل داشت، تا آنکه هر دو دست آن یگانه‌ی روزگار زخم شد. ناچار خدمت پدر رفت و فرمود:

حدیث 

فقالَت: قَدْ مَجِلَتْ یَدایَ مِنَ الرَّحی، لَیلَتی جَمِیعاً أُدیرُ الرَّحی حَتّی أُصْبحَ، و أَبُوالْحَسَنَ یَحمِلُ حَسَناً وَ حُسَیْناً.
یا رسول الله(ص)! هر دو دستم به علت آرد کردن گندم با آسیاب دستی ورم کرده و زخم شده است، دیشب را تا به صبح به آرد کردن گندم مشغول بودم و ابوالحسن، فرزندانم، حسن و حسین(ع) را نگهداری می‌کرد.[۲]

تقسیم کار در خانواده

فاطمه(س) در زندگی پر بار خویش، به کار و انجام وظایف خانوادگی و تربیتی توجه کامل داشت، نه تنها کار می‌کرد، و نیازمندیهای خانواده را برطرف می‌ساخت، بلکه به تقسیم کار در خانواده و تحقق عدالت در محیط کوچک خانه و خانواده نیز اهمیت می‌داد.
کارهای خانه و خانواده را بین خود و امیرالمؤمنین علی(ع)، و کار روزانه‌ی داخل منزل را نیز بین خود و خدمتکارش فضۀ، به گونه‌ای مساوی تقسیم می‌کرد.
سلمان فارسی می‌گوید: فاطمه‌ی زهرا(س) را دیدم که با دستان مبارك و با آسیاب دستی گندم را آرد می‌کند، جلو رفته پس از سلام، گفتم:
«ای دختر رسول خدا(ص)! خود را به زحمت مینداز، در کنار شما خدمتکار منزلتان فضه ایستاده است کار منزل را به ایشان واگذار!!»
حضرت زهرا(س) پاسخ داد:

حدیث 

قالت: أَوْصانی رَسُولا اللهِ أَنْ تَکُونُ الْخِدْمَةُ لَها یَوْمَاً وَ لی یَوْماً فَکانَ أَمْسِ یَوْمَ خِدْمَتِها وَ الْیَوْمُ یَوْمَ خِدْمَتی.
رسول خدا(ص) به من سفارش فرمود که کارهای خانه را با فضه تقسیم کنم، یک روز او کار کند و روز دیگر من، دیروز نوبت او بود و امروز نوبت من است.[۳]

تقسیم کار با همسر

یکی از عوامل شادابی و تکامل خانواده‌ها، تعیین حدود مسئوولیت افراد در خانواده است. با تقسیم کار، عدالت اجتماعی در محیط کوچک خانواده سعادت می‌آفریند، و زن را از دخالت در اموری که سزاوار نیست باز می‌دارد.
امام باقر(ع) فرمود: «فاطمه(س) کارهای منزل را با حضرت علی(ع) این‌گونه تقسیم کرد که خمیر کردن آرد، و نان پختن، و تمیز کردن و جارو زدن خانه، به عهده‌ی فاطمه باشد و کارهای بیرون منزل از قبیل، جمع‌آوری هیزم، و تهیه مواد اولیه‌ی غذایی را بر عهده‌ی علی(ع) باشد.»
امام صادق(ع) فرمود: «این تقسیم کار، با رهنمود رسول خدا(ص) انجام گرفت.»
آنگاه که رسول خدا(ص) فرمود: «کارهای داخل منزل را فاطمه(س)، و کارهای بیرون منزل را علی(ع)، انجام دهد»، حضرت زهرا(س) با خوشحالی فرمود:

حدیث 

قالت: فَلا یَعْلَمُ ما داخَلَنی مِنَ السُّرُورِ اِلّا اللهُ بِاِکفائی رَسُولُ اللهِ تَحَمُّلَ رِقابِ الرِّجالِ.
جز خدا کسی نمی‌داند که از این تقسیم کار تا چه اندازه خوشحال شدم، زیرا رسول خدا مرا از انجام کارهایی که مربوط به مردان است، بازداشت.[۴]

پی نوشت ها

[۱]. احقاق‌الحق، ج 10، ص 266 و ذخائرالعقبی، ص 105 و کتاب عوالم، ج 11، ص 587.
[۲]. کنزالعمال، ج 15، ص 507 و بحارالانوار، ج 43، ص 134 و 84 و 85.
[۳]. دلائل الامامه، ص 49 و کتاب عوالم، ج 11، ص 205.
[۴]. مستدرک‌الوسائل، ج 13، ص 48 و بحارالانوار، ج 43، ص 81 و 31.

دفتر نشر فرهنگ و معارف اسلامی مسجد هدایت

محمد دشتی