شاهدان آفرينش عالم

شاهد بر آفرينش عالم

دانشمندان در عين سعی‌ و تلاش فراوانی‌ كه برای شناخت مسائل علمی‌ به كار می‌برند و به حقايقی‌ هم می‌رسند، بسيار هم دچار لغزش‌های فكری می‌شوند و از حقّ مطلب دور می‌افتند و در جهان بينی‌ به خطا می‌روند و احياناً قرن‌ها كاروان فكری و علمی‌ بشر را در يک مسير انحرافیِ دور از حقّ حركت می‌دهند و پس از قرن‌ها به اشتباه خود پی‌ می‌برند.
از باب نمونه، طرفداران هيئت بطلميوسی‌ كه اجرام آسمانی‌ را رَصَد می‌كردند، قائل به افلاک پوست پيازی بودند و ستاره‌ها را فرو رفته در ثِخَن[۱] فلک می‌دانستند؛ با احكامی‌ خاصّ و طول و تفصيل فراوان. قريب دو هزار سال، اين طرز تفکّر بر مجامع علمی‌ بشری حاكم بود تا اين كه پس از اختراع ابزار نجومی‌ و مشاهده‌ی اوضاع اجرام سماوی[۲] اشتباه بودن آن طرز تفکّر روشن شد و علم هيئت قديم از اساس فرو ريخت و حاکميّت علمی‌ كيهانی‌ به دست هواداران هيئت جديد افتاد و چه می‌دانيم شايد قرن‌ها بعد اشتباه بودن اين فكر و اين مشاهده نيز آشكار گردد.
بنابراين بشر عادی می‌تواند در مسير تفكّر و تحقيقات علمی‌ دچار لغزش شود امّا خاندان عصمت(ع) از اين لغزش در امانند و هيچ‌گاه حوزه‌ی درک آنان به خلاف واقع راه نمی‌يابد؛ چون با خالق هستی‌ ارتباط دارند و از دريچه‌ای كه خالقشان به فضای جانشان باز كرده عالم را مشاهده می‌كنند و لذا جز حقيقت نمی‌بينند. ما كه الان در اين مسجد نشسته‌ايم، هيچ نمی‌دانيم داخل ديوارهای اين ساختمان خشت و آجر به كار رفته است يا آهن و سيمان؟ تنها بنّا و معمار می‌داند و كسی‌ كه موقع ساختن آن همراه او بوده است؛ ديگران هر چه در اين باره بگويند، از روی حدس و تخمين و گمان گفته‌اند. حال، در ساختمان جهان هستی چه موادّ و مصالحی به كار رفته است؟ تنها خالق آن آگاه است و كسانی‌ كه در حين ساختن آن كنارش بوده‌اند. ديگران هر چه بگويند، يا از روی حسّ و تجربه است يا از روی فكر و انديشه كه گفتيم هر دو بسيار به خطا می‌روند و لذا سازنده‌ی اين ساختمان درباره‌ی ديگر مخلوقات می‌گويد:
«ما أشْهَدْتُهُمْ خَلْقَ السَّماواتِ وَ الْاَرْضِ وَ لا خَلْقَ أنْفُسِهِمْ ...»؛[۳]
«من آنها را به هنگام آفرينش آسمان‌ها و زمين و حتّی هنگام آفرینش خودشان [در صحنه حاضر نساختم و] شاهد خلق قرار ندادم ...».
از لحن آيه استفاده می‌شود كه ممكن است كسانی‌ شاهد بر آفرينش باشند امّا تنها كسانی‌ كه خود خالق و آفريننده، آنها را برگزيده باشد و در روايات متعدّد آمده است که انوار ائمّه‌ی اطهار(ع) قبل از خلق عالم، مخلوق بوده و شاهد خلقت عالم بوده‌اند؛ از جمله محمّدبن‌سنان از حضرت امام جواد(ع) نقل كرده كه امام(ع) فرمود:
«إنَّ اللهَ لَمْ یَزَلْ مُتَفَرِّداً بِوَحْدَانِیَّتِهِ ثُمَّ خَلَقَ مُحَمَّداً وَ عَلِیّاً وَ فَاطِمَةَ فَمَکَثُوا ألْفَ ألْفَ دَهْرٍ ثُمَّ خَلَقَ جَمِیعَ الْأشیَاءِ فَأَشْهَدَهُمْ خَلْقَهَا ...»؛[۴]
«تنها خدا بود و جز او موجودی نبود، آنگاه محمّد و علیّ و فاطمه را آفرید و پس از هزار هزار دهر [که معنای آن بر ما روشن نیست] اشیاء را آفرید و آن سه [نور مقدّس] را شاهد بر خلق اشیاء قرار داد...».

پی نوشت ها

[۱]. قطر و ضخامت.
[۲]. جرم‌های آسمانی، ستارگان.
[۳]. سوره‌ی کهف، آیه‌ی 51.
[۴]. بحارالانوار، ج 25، ص 25، حدیث 44.

دفتر نشر فرهنگ و معارف اسلامی مسجد هدایت