کد مطلب: ۶۳۵۹
تعداد بازدید: ۳۸۷
تاریخ انتشار : ۲۸ ارديبهشت ۱۴۰۲ - ۰۸:۰۵
شرح حال و زندگی حضرت فاطمه زهرا (س) | ۱
شخصیت انسانی مانند فاطمه‏ زهرا (س) دارای خصوصیّاتی است که او را نشانه قدرت بالغه و توانایی بدیع و عجیب پروردگار قرار می‌‌‏دهد. خدای متعال، محمّد(ص) را خلق کرد تا نشانه‏ قدرت او در بین انبیاء باشد. سپس پاره‏ تنش و دخت گران‌مایه‌اش حضرت فاطمه زهرا(س) را آفرید تا نشانه و علامت قدرت خدا در بین زنان باشد یعنی زنی که عصاره‏ فضایل و کرامت‏‌هاست...

از مدّت‏ها پیش دفتر نشر فرهنگ و معارف اسلامی مسجد هدایت اقدام به انتشار شرح‌حال و زندگی معصومین(ع) نمود، ابتدائاً مختصری به‌صورت چند جزوه درباره پیامبر اکرم(ص) بسنده کرد و بعد از آن چند جزوه درباره‏ شخصیت والای حضرت امیرالمؤمنین(ع)، اولین جانشین به حقّ پیامبر(ص) و اولین امام عرضه شد، البته ما ادعا نداریم که توانستیم تمام شئون و جوانب زندگی حضرت پیامبر(ص) و حضرت امام امیرالمؤمنین(ع) را عرضه کنیم، بلکه چندین بار تذکّر دادیم که برگ مختصری از کتاب پربرگ و گوشه‌ای از خاطرات تلخ و شیرین زندگی آن دو شخصیت بزرگ عالم بشریت را در اختیار دوستان و ارادتمندان آن بزرگان بگذاریم و اینک پس از پایان جزوه‌هایی که در شرح زندگی امام اوّل خود نگاشتیم بر آن شدیم که قلم به دست بگیریم و گوشه‌ای از زندگی اوّل بانوی جهان - شخصیتی که گرچه در قالب زن بود ولی اگر انسان کاملی چون حضرت امیرالمؤمنین(ع) خلق نشده بود، کفو و همسری برای حضرتش وجود نداشت- یعنی حضرت فاطمه‏ زهرا(س) بنویسیم و به دوستان و ارادتمندانش تقدیم کنیم. باشد که این شناخت مختصر انگیزه‌ای برای عزیزانمان باشد تا به ‌منظور شناخت بیشتر، سیر مطالعاتی خود را درباره آن حضرت گسترش دهند، و ما نیز با این اقدام و این حرکت ناچیز، مشمول الطاف بیکران فرزندشان حضرت بقیه‌الله الاعظم امام زمان ارواحنا فداه قرار گیریم.


 بانوی ناشناخته 


بانوی بزرگی که از نظر آفرینش در رده بالای آفریدگان و همتا و همسنگ اولین‌های خلقت قرار دارد و در خیل نسوان بی‌نظیر است. شخصیت انسانی مانند فاطمه‏ زهرا (س) دارای خصوصیّاتی است که او را نشانه قدرت بالغه و توانایی بدیع و عجیب پروردگار قرار می‌‌‏دهد. خدای متعال، محمّد(ص) را خلق کرد تا نشانه‏ قدرت او در بین انبیاء باشد. سپس پاره‏ تنش و دخت گران‌مایه‌اش حضرت فاطمه زهرا(س) را آفرید تا نشانه و علامت قدرت خدا در بین زنان باشد یعنی زنی که عصاره‏ فضایل و کرامت‏‌هاست، خانمی که مجموعه‌ای از موهبت‏‌هاست، خانمی که پروردگارش به او بهره‌ای از عظمت و نصیبی از جلالت عطا کرده که هیچ زنی نمی‌‌تواند به منزلت او برسد.
آری او از خانواده‏ اولیاءالله است که آسمان، بیش از اهل زمین به عظمت آن‌ها اعتراف دارد و درباره‏ی آن‌ها آیات محکمی از قرآن مجید نازل شده و از هنگام نزول تا روز قیامت، شب و روز خوانده می‌‌‏شوند.
شخصیتی که هرقدر فهم بشر در شناخت حقایق، بیشتر شود و بر مسائل حل نشده مطلع‌‏تر گردد، عظمت این شخصیت به‌صورت وسیع‌‏تر، آشکار و امتیازها و معانی آن بیشتر نمایان می‌‌‏شود.
بلی او فاطمه‌‏ی زهرا(س) است که خدا ثنایش می‌‏‌گوید و به رضای او راضی و از خشم او خشمناک است و رسول خدا(ص) از عظمت مقامش سخن می‌‌فرمودند.
امیرالمؤمنین(ع) با عزّت و بزرگی به او می‌‌‏نگرد، ائمّه اهل‌بیت(ع) او را با تقدیس و احترام پاس می‌‌‏دارند.
کسی است که پیامبر خدا، حضرت رسول اکرم(ص)، درباره‏اش می‌‌‏فرماید:
هی حوراءٌ إنسیّةٌ کُلّما إِشتَقتُ إِلی الجنّةِ قبَّلتُها
فاطمه حوریه‌‏ای است به‌صورت انسان، هرگاه مشتاق بهشت می‌‏‌شوم او را می‌‌‏بوسم.[1]
و در مجموع به این نتیجه می‌‌رسیم که فاطمه‌ی زهرا(س) را جز خداوندی که او را آفریده و پدر و همسرش، کسی نشناخته و دیگری جز فرزندان معصوم آن حضرت به آستان جلال و قداست او راه نخواهد یافت. البته فرمایش وجود مقدس پیامبر گرامی(ص) و حضرت امیرالمؤمنین(ع) و فرزندان معصومشان(ع) در باب جلالت قدر حضرت فاطمه(س) بسیار است که در طی بحث‏‌های آینده به برخی از آن‌ها برخورد خواهیم کرد.  


 قانون وراثت


از اموری که از قدیم و جدید ثابت بوده و هرچه بیشتر از عمر علم و آگاهی بشر می‌‏‌گذرد حقیقت و واقعیت آن روشن‌‏تر می‌‌‏شود این است که صفات و خصوصیات اخلاقی و ظاهری پدر و مادر به فرزند منتقل می‌‌‏شود و همراه با انعقاد نطفه از صُلب پدر به رحم مادر آمده و در دوران زندگی در رحم، آن خصوصیات، یا به زبان علم، ژن‌ها تأثیر خود را در اندام طفل ظاهر می‌‌‏نماید و پس از ولادت، صفات پدر و مادر به‌تدریج در او آشکار می‌‌‏شود و همچنین مسئله‌‏ی شیر و شیرخوارگی و حالات مادر به هنگام شیر دادن در او مؤثر است، حضرت امیرالمؤمنین(ع) در حدیثی به این نکته اشاره فرموده و می‌‌‏فرمایند: از زنان احمق برای شیر دادن استفاده نکنید زیرا حماقت از طریق شیر به فرزند سرایت می‌‏‌کند.
با توجه به قانون وراثت، شایسته است که در شرح حال این بانوی بزرگ یعنی حضرت فاطمه زهرا(س) توجه داشته باشید که پدر او، رسول خدا(ص) یعنی سرور مخلوقات عالم و سیّد انبیاء و رسل، حضرت محمّد بن عبدالله(ص) آن کسی است که خدای متعال همه موجودات عالم را به طفیل وجود او آفریده و جامه هستی پوشانده و کسی است که تمام فضیلت و کمال و شرافت در او جمع است.
اما خدیجه کبری، بانوی سپید چهره، بلندقامت، زیباروی از خاندانی نجیب و شریف، عاقل، باهوش و با ذکاوت کم‌‏نظیر، در کارها بصیر و آگاه بود و اعتماد به نفس داشت، در امر تجارت نیز قوی بود و اصول و مبانی اقتصادی صادرات و واردات را خوب می‌‌‏دانست. آنچه گذشت توصیف وی به‌عنوان یک انسان یا یک زن بود.
اما به‌عنوان همسر، بانویی فداکار بود که هزاران دینار از اموال خود را که در طیّ زندگی‌‏اش جمع‌‏آوری کرده بود به همسر خود بخشید که طبق نظر خود در آن تصرّف کند.
رسول خدا(ص) فرمودند هیچ مالی مانند اموال خدیجه برای من پرمنفعت نبود، پیامبر اکرم(ص) به‌وسیله‌ی همین مال، درماندگان و رنج‌دیدگان را دستگیری می‌‌‏کرد و آن‌ها را یاری می‌‌‏فرمود و یاران فقیر خود را تا وقتی‌که در مکه بودند مهمان می‌‏‌کرد و زندگی‌شان را اداره می‌‌‏فرمود و مهاجران را از آن خرج سفر می‌‏‌داد و پیامبر(ص) تا خدیجه زنده بود آنچه را خواست، از اموال او انفاق می‌‏‌کرد و پس از مرگ او نیز آنچه مانده بود، برای رسول خدا(ص) و فرزندانش به ارث باقی ماند.
رسول خدا(ص) نیز به او علاقه‌‏ی زیادی داشتند به‌طوری‌که روزی از خدیجه یاد کردند، عایشه گفت، وی پیرزنی چنین و چنان بود و خدا بهتر از او را به تو داد (یعنی خودش) پیامبر(ص) فرمودند: هرگز بهتر از او نصیب من نشد. او زمانی که هیچ‌کس مرا نپذیرفته و تصدیق نکرده بود، تصدیق کرد و ایمان آورد، آن زمانی که مالی نداشتم، او مرا در مال خود شریک کرد و فقط از او فرزند نصیبم شد و از دیگر زنان، فرزندی نصیبم نشد.[2]


ازدواج پیامبر(ص)


 رسول گرامی اسلام(ص) در سن ٢٥ سالگی یا به قولی ٢٦ و یا ٢٨ سالگی با خدیجه کبری که چهل سال داشت ازدواج کرد.
گفته شده که این بانو قبل از ازدواج با پیامبر(ص) دو بار دیگر ازدواج کرده و قولی دیگر آن است که او هرگز ازدواج نکرده بود، برخی از محققان قول دوم را پذیرفته‏‌اند. اینجانب با یکی از آن عزیزان گفتگویی داشتم، گفتم این‌که مشهور گفته‌‏اند که حضرت خدیجه قبلاً دو بار ازدواج فرموده بود، دلیلی قوی و برهانی محکم بر این امر است که رسول خدا(ص) برخلاف آنچه برخی از غربی‏‌ها او را متهم ساخته‏‌اند، هرگز «زن‏باره» نبوده و ازدواج‌‏های ایشان براساس مصالح کلی جامعه اسلامی بوده، به دلیل آنکه اولین ازدواج آن حضرت در سن ٢٥ سالگی با خانمی ٤٠ ساله که قبلاً دو بار ازدواج نموده می‌‌باشد، آن عزیز در پاسخ، مطلبی گفت که برایم بسی جالب آمد، گفت البته اگر سند تاریخی برای این جهت نداشته باشیم، اصراری بر اثبات آن نداریم و حالا که قولی غیرمشهور بدین مضمون در تاریخ مطرح شده که حضرت خدیجه قبلاً ازدواج نفرموده، ما بدان استناد می‌‏‌جوییم تا بگوییم خانمی که در آینده به شرف همسری برترین آفریده‏‌ی خدا مشرف می‌‌‏شود، و آن رحم پاک و طاهره‌‏ای که باید محل پرورش و رشد نطفه مطهره‌‏ای چون حضرت صدّیقه‌ی کبری(س) باشد، برتر از آن است که دست دیگری به او برسد و به همین مقدار او را آلوده سازد و بالاخره مرا قانع کرد.
ازدواج رسول خدا(ص) با خدیجه کبری شبیه هیچ یک از ازدواج‌‏های معمولی نبود، بلکه در نوع خودش بی‌‏نظیر بود، چون انگیزه‌‏ی این پیوند، عشق و امور مادی و نیز انگیزه‏‌هایی که معمولاً در ازدواج بزرگان عالم از نظر سیاسی وجود دارد، نبود. بلکه از نظر زندگی اقتصادی نیز هیچ‌گونه تناسبی بین رسول خدا(ص) و این بانوی بزرگوار(خدیجه) وجود نداشته، چون آن حضرت، در آن زمان که به پیامبری مبعوث نشده بودند، تحت کفالت عموی فقیر خود، ابوطالب زندگی می‌‌‏کرد و خدیجه کبری زنی ثروتمند بلکه غنی‌‏ترین زنان مکه بود و از نظر سطح زندگی بین این دو شخصیت تفاوت زیادی به چشم می‌‏‌خورد.
ولی چون خدیجه می‌‌دانست یا شنیده بود که آینده‌‏ی درخشانی در انتظار این جوان خواهد بود و غلامش، میسره، شاید آن چیزی که در سفری که با او در راه شام داشت دیده بود برای خدیجه بیان کرده بود، یا کلام راهب دیر، بُصْری، که نزدیک شام بود و درباره محمّد(ص) گفته بود شنیده بود، با وجودی لبریز و سرشار از عشق پاک و دور از آمیزه‌‏های مادی از حضرتش خواست که او را از پدرش (خویلد) یا به قولی از عمویش خواستگاری فرماید.
امّا رسول خدا ترجیح می‌‏‌دادند که با زن فقیری که از لحاظ معیشت و زندگی با پیامبر(ص) هماهنگی و تناسب داشته باشد ازدواج کند و به همین جهت از خدیجه معذرت خواستند، لیکن بانوی عاقل و فاضلی چون خدیجه عرض کرد که حاضر است جانش را فدای او کند، چه رسد به اموالی که در اختیار دارد و با اصرار از حضرتش خواست عموهایش را در جهت خواستگاری نزد بستگان خدیجه روانه فرماید. عموها از این خبرِ بی‏‌نظیر به شگفت آمده و شاید عمّه‌‏های آن حضرت برای مدّتی مبهوت شدند. خدایا خدیجه‌‏ای که ده‏ها و صدها نفر عامل تجارت اویند و از برکت سود اموال او زندگی می‌‏‌کنند و تجارت او دائماً در تابستان و زمستان بین شام و یمن در حال گسترش است، بانویی که بسیاری از بزرگان و اشراف، خواستگار او بوده ولی به تمام آن‌ها پاسخ منفی داده، چگونه حاضر شده با جوان فقیری که تحت تکفل عموی خود زندگی می‌‏‌کند ازدواج کند؟
این سوال، خانواده عبدالمطلّب را واداشت تحقیق بیشتری داشته باشند و به همین منظور صفیه، دختر عبدالمطلّب، عمّه‌‏ی پیامبر(ص)، برای تحقیق به‌سوی خانه‌‏ی خدیجه رفت و آنجا صدق خبر را دریافت و باور کرد.


خودآزمایی


1- حدیثی از حضرت امیرالمؤمنین(ع) درباره (علم) وراثت بیان کنید.
2- چه کسانی فاطمه‌ی زهرا(س) را شناخته‌اند؟
3- چرا ازدواج رسول خدا(ص) با خدیجه کبری شبیه هیچ یک از ازدواج‌‏های معمولی نبود، بلکه در نوع خودش بی‌‏نظیر بود؟

 

پی نوشت ها


[1] تاریخ خطیب بغدادی، ج ٥/٨٦.
[2] استيعاب.

دفتر نشر فرهنگ و معارف اسلامی مسجد هدایت

آیت الله  علی تهرانی

ارسال نظر
نام:
ایمیل:
* نظر: