معنای مبارکه | انواع برکاتی که به حضرت زهرا(س) عنایت شده

مبارکه

«برکه» از نظر لغت به گفته‏‌ی صاحب کتاب تاج‌‏العروس یعنی رشد و سعادت و افزایش، راغب اصفهانی در کتاب مفردات‏‌القرآن می‌‏گوید: جایی که خیر الهی آن‌قدر باشد که قابل شمارش و اندازه‌‏گیری‏ نباشد و به‌گونه‌ای که هر کس در آن بنگرد فزونی محسوس در آن خیر ببیند، گویند در آن برکت بوده و آن مبارک است.
خداوند تبارک و تعالی انواع برکات را نصیب حضرت فاطمه زهرا(س) فرمود، و نسل رسول خدا(ص) را از ایشان قرار داده درحالی‌که این بانوی بزرگوار پس از شهادت بیش از دو پسر و دو دختر باقی نگذارد. پسرانش حضرت امام حسن و امام حسین(ع) و دخترانش حضرت زینب و ام‌کلثوم بودند و در واقعه کربلا فرزندان امام حسین(ع) کشته شدند و جز یک فرزند پسر از امام حسین به نام علی ابن‌الوقت زین‌‏العابدین(ع) باقی نماند. و از اولاد امام حسن(ع) هفت نفر (بنا به قولی) و از حضرت زینب دو پسر کشته شدند و امّا ام‌کلثوم فرزندی نداشت.
بعد از واقعه‌‏ی کربلا حوادث تکرار شد و جنایت‏ها و کشتارها نسبت به فرزندان رسول خدا(ص) و فاطمه زهرا(س) ادامه داشت، از واقعه‌‏ی حرّه[1] تا ماجرای زید فرزند امام سجاد(ع) و سپس فاجعه‌‏ی فخّ[2] و تار و مار کردن و از بین بردن علویان در زمان امویان.
در زمان بنی عبّاس نیز نابود کردن و کشتن فرزندان حضرت فاطمه(س) ادامه داشت، در کتاب مقاتل الطالبیّین نوشته‏‌ی ابوالفرج اصفهانی برخی از این حوادث را می‌‏توان یافت.
مبارزه با خاندان رسول خدا و فرزندان حضرت فاطمه‌‏ی زهرا(س) تا دو قرن ادامه یافت، تا آن هنگام که امام حسن عسکری(ع) یازدهمین پیشوای شیعیان مسموم و شهید شدند. و همچنین نباید فراموش کرد کشتار صلاح‌الدین ایّوبی را که دست کمی از عبّاسیان در ریختن خون خاندان رسول خدا(ص) و همچنین پیروان آنان نداشت و در مغرب عربی آن‏چنان فرزندان رسول خدا را قتل‌عام کرد که از شرح آن لرزه بر اندام انسان می‌‏افتد.
با تمام این تفاصیل، خدای متعال، برکت را در نسل فاطمه‏‌ی زهرا(س) قرار داد و این بانوی بزرگ را منبع خیر کثیر معرّفی نمود.
فخر رازی در تفسیر سوره‌‏ی کوثر در ذیل آیه‏‌ی انّا اعطیناک الکوثر، ما به تو «کوثر» عنایت کردیم، می‌‏گوید: مقصود از کوثر که به معنی خیر زیاد ترجمه شده است، فاطمه‌‏ی زهراست و همچنین طبرسی در تفسیر مجمع‌‏البیان در ذیل این کلمه می‌‏گوید مراد از کوثر نسل و فرزند زیاد است. گفتنی است که از فاطمه‏‌ی زهرا(س) و اولاد او، نسل رسول خدا(ص) آن‏چنان فزونی و فراوانی یافت که تعدادشان را نتوان شماره کرد و این برکت تا قیامت نیز ادامه خواهد داشت.
برای روشن شدن این مطلب، بهتر است به شأن نزول سوره‏‌ی مبارکه‏‌ی کوثر توجه کنید:
وقتی یکی از فرزندان پسر رسول خدا از دنیا رفت، یکی از کافران، پیامبر(ص) را سرزنش کرد و گفت: محمّد بدون نسل شد و زمانی که او از دنیا برود یاد و برنامه‌‏ی او از بین می‌‏رود. این نکته را بدان جهت گفت که فکر می‌‏کردند نسل هر انسانی از طریق فرزند پسر گسترش می‌‏یابد و اعتقاد مردم آن زمان همین بود، زیرا می‌‏گفتند فرزندان ما، فرزندان پسرهای ما هستند، ولی نوه‌‏های دختری ما فرزندان پدر پدرشان هستند نه فرزندان ما، وقتی آن کافر، پیامبر(ص) را سرزنش کرد و حضرت ناراحت شدند خداوند متعال این سوره را نازل فرمود تا به رسولش آرامش بخشد، گویی پروردگار به وی تسلّی می‌‏دهد که اگر امروز پسرت از دنیا رفت، ولی خداوند به‌جای آن، فاطمه را به تو بخشید، گرچه او فقط یک نفر است، ولی خداوند متعال، نسل آن یک نفر را زیاد می‌‏کند و در مقابل، نسل آن کافر و دیگر دشمنان تو را قطع خواهد کرد.
این مطلب را امروز به ‌راحتی می‌‏توان باور کرد زیرا جهان امروز، مخصوصاً منطقه خاورمیانه و قارّه‌‏ی هند و آفریقا و... از فرزندان حضرت فاطمه‌‏ی زهرا(س) پُر است که آنان از طریق حضرت فاطمه(س)، فرزندان رسول خدا(ص) می‌‏باشند.
به‌طوری‌که آمارها نشان می‌‏دهد، در عراق یک ‌میلیون و در ایران حدود سه میلیون و در مصر پنج میلیون و در الجزایر و تونس و لیبی تعداد بسیار زیادی و در اردن و سوریه و لبنان و سودان و جزایر خلیج‌فارس و عربستان میلیون‏ها و در یمن و هند و پاکستان و افغانستان و اندونزی حدود بیست میلیون سیّد از اولاد و نسل فاطمه‌‏ی زهرا(س) یعنی فرزندان رسول خدا(ص) زندگی می‌‏کنند، کمتر کشور اسلامی است که در آن از نسل صدیقه‌ی طاهره(س) نباشد.
امروزه کلّ جمعیت سادات به ٣٥ میلیون نفر می‌‏رسد که اگر آمارگیری صحیح انجام گیرد از این مقدار افزون‏تر خواهد بود، این تعداد فرزندان رسول خدا(ص)، از نسل حضرت علی و حضرت فاطمه‌‏ی زهرا(س) هستند و در میان آنان امرا و وزراء و علماء و نویسندگان و شخصیت‏های مبارز و افراد مطرح و مهمّ بسیار دیده می‌‏شوند و جالب آن است که مراجع بزرگ شیعه و پرچمداران مکتب اهل‌بیت(ع) بیشتر از این تیره و تبار هستند.
بعضی از این تبار سنگین به این انتساب افتخار می‌‏کنند و بدان می‌‏بالند و بعضی عنایتی به این شرافت ندارند. برخی به طریق اهل‌بیت(ع) عمل می‌‏کنند و برخی برخلاف مذهب اهل‌بیت(ع).
جای تعجب است که پاره‌‏ای از مسلمانان از این‌که فرزندان علی(ع) و فاطمه(س) را به پیغمبر اکرم(ص) نسبت دهند و آنان را فرزندان رسول خدا بدانند، هراس دارند و این انتساب را دروغ می‌‏پندارند، آنان با این تفکر، جنگ بسیار سختی را آغاز کرده‌اند و با این طرز فکر و انکار این حقیقت که فرزندان فاطمه زهرا(س) و فرزندان رسول خدایند، خون افراد زیادی را ریختند.
چه بسیار خون‏های مردمان شریفی که به دست افراد ناپاکی چون حجّاج و منصور دوانیقی و هارون‏‌الرشید و کسانی که پا جای پای آن‏ها گذاشتند ریخته شد.
بد نیست به داستان زیر توجه نمایید:
در کتاب بحارالانوار ج ٤٣ صفحه ٢٢٩، از عامر شعبی نقل‌شده که می‌‏گوید: شبی حجّاج بن یوسف مرا احضار کرد ترسیدم، برخاستم وضو گرفتم و وصیت‌های خود را به خانواده‌‏ام نمودم و نزد او رفتم، دیدم در برابرش سفره‌‏ای چرمین گسترده و شمشیری عریان در کنار آن نهاده است. سلام کردم پاسخ داد و گفت نترس که امشب و امروز در امان هستی، مرا پیش خود نشاند و فرمان داد مردی را که در غل و زنجیر بود آوردند، گفت این پیرمرد می‌‏گوید حسن و حسین پسران رسول خدایند باید بر این ادّعا برایم از قرآن دلیل بیاورد، اگر نه با شمشیر گردن او را می‌‏زنم، گفتم بهتر است که غل و زنجیر را بگشایید، اگر دلیل آورد آزاد خواهد شد و خواهد رفت والاّ این شمشیر نمی‌‏تواند آهن را ببرّد. بندها را گشودند وقتی به او نگریستم او را شناختم، دیدم سعید ابن حبیر است. اندوهگین شدم و با خود اندیشیدم که وی چگونه از قرآن دلیل خواهد آورد؟ حجّاج گفت بر آنچه ادّعا کرده‌‏ای از قرآن دلیل بیاور وگرنه تو را گردن خواهم زد، سعید گفت لختی مرا مهلت بده، مجدداً حجّاج از وی خواست وی مدّتی مهلت خواست و آنگا‌ه شروع کرد.
سپس آیه ٨٤ سور‏ه‌ی انعام را خواند

 وَ وَهَبْنَا لَهُ إِسحَقَ وَ يَعْقُوب كلاًّ هَدَيْنَا وَ نُوحاً هَدَيْنَا مِن قَبْلُ وَ مِن ذُرِّيَّتِهِ دَاوُدَ وَ سلَيْمَنَ وَ أَيُّوب وَ يُوسف وَ مُوسى وَ هَرُونَ وَ كَذَلِك نجْزِى الْمُحْسِنِينَ،

و ما (به او) بخشیدیم اسحاق و یعقوب را همه را هدایت کردیم و همچنین نوح را قبل از او (یعنی پیش از ابراهیم) هدایت نمودیم و از فرزندان ابراهیم، داود و سلیمان و ایّوب و یوسف و موسی و هارون، و این‌چنین، خوبان را پاداش می‌‏دهیم، سپس رو کرد به حجّاج و گفت، آیه‌‏ی بعد را تو بخوان، حجّاج خواند: زکریّا و یحیی و عیسی، سعید گفت بس است از تو می‌‏پرسم به چه مناسبت خداوند در ضمن شمردن فرزندان حضرت ابراهیم(ع) نام حضرت عیسی(ع) را آورد، حجّاج پاسخ داد زیرا عیسی از فرزندان حضرت ابراهیم است. سعید گفت چگونه عیسی می‌‏تواند از فرزندان حضرت ابراهیم(ع) باشد حال‌آنکه او پدر نداشته است و عیسی فرزند مریم است که مریم از فرزندان ابراهیم است. پس درحالی‌که می‌‏توان پسر دختر کسی را با چنین فاصله‏‌ی زمانی به او منسوب کرد، قطعاً حسن و حسین(ع) با وجود نزدیکی زمانی به پیامبر(ص) به علت اینکه پسران دختر رسول خدایند شایسته‌ترند به پیامبر اکرم(ص) نسبت داده شوند.
حجّاج دستور داد تا به وی ده هزار دینار بدهند و فرمان داد تا او را به خانه‌‏اش برسانند. شعبی می‌‏گوید وقتی صبح شد با خود گفتم بر من واجب شد که به سراغ این پیرمرد دانشمند بروم و معانی قرآن را از او یاد بگیرم، زیرا تا به حال تصوّر می‌‏کردم معانی قرآن را می‌‏دانم، ولی حالا فهمیدم نمی‌‏دانم و او به ‌مراتب از من آگاه‌‏تر است. رفتم و او را در مسجد دیدم، درحالی‌که آن دینارها را در پیش رویش گذاشته بود و تقسیم می‌‏کرد و به این و آن می‌‏داد و می‌‏گفت: این‏ها هم از برکت امام حسن و امام حسین(ع) است. اگر یک بار ما را دچار غم و غصه کنند، هزار بار ما را خوشحال می‌‏نمایند. به‌علاوه خدا و پیامبرش را هم از ما راضی می‌‏کنند.
ناگفته نماند که استدلال به قرآن برای اثبات اینکه امام حسن و امام حسین(ع) فرزندان پیامبرند، منحصر به آیه ٨٤ سوره‌‏ی انعام نیست و در روایات ما مطالب زیادی در این زمینه گفته‌شده است، ازجمله اینکه مرحوم مجلسی در کتاب بحارالانوار از امام باقر(ع) نقل می‌‏کند که به فردی از دوستانشان به نام ابوالجارود گفتند: اینان چه می‌‏گویند دربار‏ه امام حسن و امام حسین؟ گفتیم اینکه آنان فرزندان پیامبر(ص) باشند قبول ندارند و به دنبال آن، حضرت به آیه ٨٤ سوره‏‌ی انعام استدلال کردند و اضافه کردند: آیه‌‏ی مباهله را که وقتی خداوند به پیامبر(ص) دستور داد با مسیحیان مباهله(یعنی بیان اعتقاد از هر طرف و نفرین و لعنت به طرف مقابل) کند آیه ٦١ سوره آل‌عمران، می‌‏فرماید: به آنان بگویید ما پسرانمان و شما پسران خود را و... بخوانید، در این آیه از پسران پیامبر(ص) نام برده شد و حال‌آنکه جز امام حسن(ع) و امام حسین(ع) کسی نبود که بتواند پسر پیامبر(ص) باشد و باز به دنبال آن فرمودند: ای اباجارود آیه‌‏ای از قرآن می‌‏آورم تا ثابت کنم که امام حسن(ع) و امام حسین(ع) از صُلب (پُشت) پیامبر(ص) هستند و کسی نمی‌‏تواند آن را رد کند، مگر کافر و فرمودند:
وقتی خداوند در سوره‏‌ی نساء آیه‌‏ی ٢٣ زن‌هایی که با انسان محرم هستند بیان می‌‏کند، می‌‏فرمایند: حُرِّمَتْ عَلَيْكُمْ أُمَّهاتُكُمْ و بناتُکم یعنی حرام است بر شما مادرانتان و دخترانتان و دنباله آیه را خواندند تا رسیدند به جمله‌‏ی «وَ حَلائِلُ أَبْنائِكُمُ الَّذينَ مِنْ أَصْلابِكُمْ» یعنی «و زن‏های پسران شما که از پُشت شما هستند»، بدین ترتیب زن‏های پسران هر مردی را بر او حرام کرده است، حالا تو از آن‌ها بپرس آیا برای رسول خدا(ص) جایز است که با همسران امام حسن(ع) و امام حسین(ع)(بعد از طلاق یا فوت شوهر) ازدواج کنند؟ پس اگر بگویند بلی به خدا قسم دروغ گفته‌‏اند و فاجر شده‌‏اند و اگر گفتند نه، فهمیده‌‏اند که والله امام حسن و امام حسین(ع) از پشت پیامبر(ص) هستند و حرام نیست بر مرد مسلمان، ازدواج با همسر فرزندش، مگر فرزندی که از صُلب و پشت او باشد.
روایات ما از فرمایشات پیامبر اکرم(ص) در کتاب‏های شیعه و سنّی، پر است از اینکه نسل پیامبر(ص) از طریق حضرت فاطمه زهرا(س)است.

خودآزمایی

1- انواع برکاتی که خداوند تبارک و تعالی به حضرت فاطمه زهرا(س) عنایت فرموده را بیان کنید.
2- مفسران در تفسیر «کوثر» چه می‌‏گوید؟
3- آیه‌ای از قرآن برای اثبات اینکه امام حسن و امام حسین(ع) فرزندان پیامبرند را بیان کنید.

پی نوشت ها

[1] واقعه‏‌ی حرّه در زمان یزید رخ داد، بعد از جریان کربلا و کشته شدن امام حسین، یزید لشکر به مدینه فرستاد و مردم مدینه را قتل عام کرد.
[2] جریان فخّ در زمان هادی عبّاسی در مکّه رخ داد که یکی از فرزندان امام حسن به نام حسین قیام کرد و با جمع زیادی به دست لشکر خلیفه کشته شد.

دفتر نشر فرهنگ و معارف اسلامی مسجد هدایت

آیت الله  علی تهرانی