در سال هشتم هجرت، مكّه فتح شد؛ يعنی، ارتش اسلام به فرماندهی شخص رسول اكرم(ص) مکّه را از سیطرهی مشرکین خارج كرد و تحت سلطهی حكومت اسلامی در آورد و پس از آن اگر چه مشركان در مكّه قدرتی نداشتند، ولی برای رفت و آمد در آن شهر مقدّس آزاد بودند؛ تا اين كه در سال نهم هجری، سورهی برائت كه نهمين سوره بر حسب ترتيب جمعی است، نازل شد و دستور اعلان برائت از مشركين صادر گرديد مبنی بر اينكه به كلّی بايد بساط مشركين از مكّه برچيده شود و هيچ مشركی در مكّه نماند و مشركان در مناسک حجّ نيز شركت نكنند؛ لذا رسول اكرم(ص) از جانب خدا مأمور شد تا سورهی برائت را به وسیلهی کسی به مکّه بفرستد تا روز دهم ذيحجّه در منی كه مجمع عمومی مسلمين و مشركين بود، بخواند و بدينوسيله برائت خدا و رسولش را از مشرکین اعلام کند و به همین علّت اين سوره، بر خلاف تمام سورههای قرآن، با «بسماللهالرّحمنالرّحیم» آغاز نمیشود، بلکه از همان ابتدا میفرمايد:
«بَراءَةٌ مِنَ اللهِ وَ رَسُولِهِ إلَی الَّذِینَ عاهَدْتُمْ مِنَ الْمُشْرِکِینَ»؛
در روايتی از امام اميرالمؤمنين(ع) نقل شده است كه بسمالله الرّحمن الرّحیم آیهی رحمت و سورهی برائت سورهی غضب است و سورهی غضب با آیهی رحمت تناسب ندارد، از این جهت با «بسمالله» آغاز نشده است.
دفتر نشر فرهنگ و معارف اسلامی مسجد هدایت