معرفی مفاخر شیعه/2
شيخ مفيد از چهره هاى بسيار درخشان شيعه در جهان اسلام است. او هم متكلّم است و هم فقيه. ابن نديم در فنّ دوّم از مقاله پنجم«الفهرست» كه درباره متكلّمان شيعه بحث مى كند، از او به عنوان« ابن المعلّم» ياد كرده و او را ستايش مى نمايد.
ولادت
شيخ مفيد، محمّد بن محمّد بن نعمان، در سال 336 هجرى در حوالى بغداد ديده به جهان گشود.
شخصيت علمى و عملی
شيخ مفيد از چهره هاى بسيار درخشان شيعه در جهان اسلام است. او هم متكلّم است و هم فقيه. ابن نديم در فنّ دوّم از مقاله پنجم«الفهرست» كه درباره متكلّمان شيعه بحث مى كند، از او به عنوان«ابن المعلّم» ياد كرده و او را ستايش مى نمايد. كتاب معروف او در فقه نيز«المقنعة» است. ابو يعلى جعفرى كه داماد مفيد بوده است، مى گويد: «مفيد شبها مختصرى مى خوابيد و بقيّه شب را به نماز يا مطالعه يا تدريس يا تلاوت قرآن مجيد مى گذرانيد».
در کتاب گنجینه دانشمندان ج4 ص238 آمده است: «تمام دانشمندان از عامّه و خاصّه(سنّی و شیعه) اتّفاق کرده اند بر علم، فضل، فقاهت، عدالت، وثاقت و جلالت او. آن جناب رحمة الله علیه دارای محاسن بسیار، مناقب فراوان، سرعت انتقال، حاضر جواب، وسیع در روایت، خبیر به اخبار و رجال و اشعار، موثّق ترین مردم زمانش به حدیث، عارف ترین ایشان بود به فقه و کلام و تمام متأخّرین و واپس ماندگان از کتب علمی و بیانات او استفاده نموده اند.
آغاز تحصيلات
شيخ مفيد از شاگردان ابن ابى عقيل است. وى در حومه بغداد ديده به جهان گشود و دانشهاى ابتدايى را در خانواده و زادگاه خويش به پايان برد. او در يك خانواده پرسابقه و اصيل در تشيّع و از سلاله نيكان و پاكان به دنيا آمد. سراسر وجود خاندان او، مالامال از عشق به اهل بيت رسالت عليهم السلام بود. وى راهى بغداد گرديد و در آنجا از محضر اساتيد و دانشمندان كسب علم و دانش نمود تا در علم كلام، فقه و اصول سرآمد دانشمندان گرديد.
شيخ مفيد و بزرگان
شيخ مفيد از ديدگاه دانشمندان شيعه و سنّى داراى جايگاهى رفيع است و ما به كلماتى از بزرگان در مورد ایشان اشاره مىكنيم:
1- نجاشى، شاگرد نامدار و مورد اعتماد شيخ مفيد در باره او مى گويد: «محمّد بن محمّد بن نعمان بن عبد السّلام بن جابر بن نعمان بن سعيد بن جبير، شيخ و استاد ما است- كه رضوان خدا بر او باد- فضل او در فقه و حديث و ثقه بودن او مشهورتر از آن است كه توصيف شود. او تأليفات متعدّدى دارد».
2- شيخ طوسى، شاگرد ارزنده مكتب او، در باره استاد در«فهرست» مىنويسد: «محمّد بن محمّد بن نعمان، معروف به ابن المعلّم، از متكلّمان اماميه است. در عصر خويش رياست و مرجعيّت شيعه به او منتهى گرديد. در فقه و كلام بر هر كس ديگر مقدّم بود. حافظه خوب و ذهنى دقيق داشت و در پاسخ به سؤالات، حاضرجواب بود او بيش از 200 جلد كتاب كوچك و بزرگ دارد».
3- ابن حجر عسقلانى-که از دانشمندان بزرگ و مطرح اهل سنّت است- نيز درباره او مىگويد: «او بسيار عابد و زاهد و اهل خشوع و تهجّد بود و مداومت بر علم و دانش داشت. جماعت بسيارى از محضر او بهره بردند. او بر تمام شيعيان حق دارد. پدرش در« واسط» زندگى مى كرد و به آموزگارى مىپرداخت و در« عكبرى» كشته شد. گفته مىشود كه عضد الدّوله به ملاقات او مىشتافت و هنگام مريضى به عيادت او مىرفت.»
4- عماد حنبلى، يكى ديگر از دانشمندان اهل سنّت درباره او مى گويد: «او بزرگى از بزرگان اماميه و رئيس بخش فقه و كلام و مباحثه مىباشد. او با پيروان هر عقيده به مباحثه و مناظره مىپرداخت. موقعيّت شايان توجّهى در تشكيلات دولت آل بويه داشت. او صدقه فراوان مىداد. بسيار اهل خشوع و تهجّد و اهل نماز و روزه و خوش لباس بود. او مورد زيارت و ملاقات عضد الدّوله قرار مىگرفت. نزديك 76 سال عمر كرد و بيش از 200 جلد تأليف دارد. تشييع جنازه او شهرت دارد. در تشييع او بيش از 80 هزار نفر از شيعيان شركت جستند و درگذشت او در ماه رمضان بود. رحمت خدا بر او باد...»
تاليفات
بنا بر نقل شيخ طوسى، شاگرد برجسته شيخ مفيد، وى بالغ بر 200 عنوان كتاب تأليف نموده است، از جمله:
1- المقنعة 2- الفرائض الشّرعيّة 3- أحكام النّساء 4- الكلام في دلائل القرآن 5- وجوه إعجاز القرآن 6- النصرة في فضل القرآن 7- أوائل المقالات 8- نقض فضيلة المعتزلة 9- الإفصاح 10- الإيضاح
وفات
شيخ مفيد در سال 413 هجرى، در بغداد و پس از 75 سال تلاش و خدمت ارزنده درگذشت و مورد تجليل فراوان مردم و قدردانى علما و فضلا قرار گرفت. شيخ طوسى، كه خود در تشييع جنازه او حضور داشته است، مىگويد: «روز وفات او از كثرت دوست و دشمن براى اداى نماز و گريستن بر او، همانند و نظير نداشته است. هشتاد هزار تن از شيعيان او را تشييع كردند و سيّد مرتضى علم الهدى بر او نماز گزارد و در حرم مطهّر امام جواد عليه السلام، پايين پاى آن حضرت، نزديك قبر استادش ابن قولويه، مدفون گرديد».
مرثیه امام زمان علیه السّلام برای شیخ مفید
شیخ عبّاس قمی در کتاب مشاهیر دانشمندان اسلام ج4 ص340 می گوید: و جماعتی از علماء که از ایشان است میرزا محمّد مهدی شهرستانی، در اجازه اش به سیّد میرزا محمّد مهدی بن میرزا محمّد تقی طباطبائی تبریزی، ذکر کرده که: یافت شده نوشته ای روی قبر آن جناب که حضرت ولیّ عصر عجّل الله فرجه الشّریف برای مفید علیه الرّحمة، مرثیه گفته و فرموده:
لا صوَّت النّاعی بفقدک إنّه یوم علی آل الرّسول عظیم
إن کنت قد غیّبت فی جدث الثّری فالعدل و التّوحید فیک مقیم
و القائم المهدیّ یفرح کلّما تلیت علیک من الدّروس علوم
(ترجمه): صدا نکند خبر مرگ دهنده به فقدان تو، که آن روزی بزرگ بر آل پیغمبر صلّی الله علیه و آله خواهد بود.اگر چه تو در قبر پنهان شدی، پس عدل و توحید یکتاپرستی در آثار تو همواره موجود و مقیم است. و مهدی قائم خوشحال می شود هر وقت که دروسی از علوم بر تو و یا از آثار تو خوانده شود.*
* بر گرفته از کتاب گنجینه دانشمندان ج 4 و کتاب شناسی نرم افزار جامع الاحادیث 3/5(مؤسّسه تحقیقاتی نور)
دفتر نشر فرهنگ و معارف اسلامی مسجد هدایت- مسلم زکی زاده
شيخ مفيد، محمّد بن محمّد بن نعمان، در سال 336 هجرى در حوالى بغداد ديده به جهان گشود.
شخصيت علمى و عملی
شيخ مفيد از چهره هاى بسيار درخشان شيعه در جهان اسلام است. او هم متكلّم است و هم فقيه. ابن نديم در فنّ دوّم از مقاله پنجم«الفهرست» كه درباره متكلّمان شيعه بحث مى كند، از او به عنوان«ابن المعلّم» ياد كرده و او را ستايش مى نمايد. كتاب معروف او در فقه نيز«المقنعة» است. ابو يعلى جعفرى كه داماد مفيد بوده است، مى گويد: «مفيد شبها مختصرى مى خوابيد و بقيّه شب را به نماز يا مطالعه يا تدريس يا تلاوت قرآن مجيد مى گذرانيد».
در کتاب گنجینه دانشمندان ج4 ص238 آمده است: «تمام دانشمندان از عامّه و خاصّه(سنّی و شیعه) اتّفاق کرده اند بر علم، فضل، فقاهت، عدالت، وثاقت و جلالت او. آن جناب رحمة الله علیه دارای محاسن بسیار، مناقب فراوان، سرعت انتقال، حاضر جواب، وسیع در روایت، خبیر به اخبار و رجال و اشعار، موثّق ترین مردم زمانش به حدیث، عارف ترین ایشان بود به فقه و کلام و تمام متأخّرین و واپس ماندگان از کتب علمی و بیانات او استفاده نموده اند.
آغاز تحصيلات
شيخ مفيد از شاگردان ابن ابى عقيل است. وى در حومه بغداد ديده به جهان گشود و دانشهاى ابتدايى را در خانواده و زادگاه خويش به پايان برد. او در يك خانواده پرسابقه و اصيل در تشيّع و از سلاله نيكان و پاكان به دنيا آمد. سراسر وجود خاندان او، مالامال از عشق به اهل بيت رسالت عليهم السلام بود. وى راهى بغداد گرديد و در آنجا از محضر اساتيد و دانشمندان كسب علم و دانش نمود تا در علم كلام، فقه و اصول سرآمد دانشمندان گرديد.
شيخ مفيد و بزرگان
شيخ مفيد از ديدگاه دانشمندان شيعه و سنّى داراى جايگاهى رفيع است و ما به كلماتى از بزرگان در مورد ایشان اشاره مىكنيم:
1- نجاشى، شاگرد نامدار و مورد اعتماد شيخ مفيد در باره او مى گويد: «محمّد بن محمّد بن نعمان بن عبد السّلام بن جابر بن نعمان بن سعيد بن جبير، شيخ و استاد ما است- كه رضوان خدا بر او باد- فضل او در فقه و حديث و ثقه بودن او مشهورتر از آن است كه توصيف شود. او تأليفات متعدّدى دارد».
2- شيخ طوسى، شاگرد ارزنده مكتب او، در باره استاد در«فهرست» مىنويسد: «محمّد بن محمّد بن نعمان، معروف به ابن المعلّم، از متكلّمان اماميه است. در عصر خويش رياست و مرجعيّت شيعه به او منتهى گرديد. در فقه و كلام بر هر كس ديگر مقدّم بود. حافظه خوب و ذهنى دقيق داشت و در پاسخ به سؤالات، حاضرجواب بود او بيش از 200 جلد كتاب كوچك و بزرگ دارد».
3- ابن حجر عسقلانى-که از دانشمندان بزرگ و مطرح اهل سنّت است- نيز درباره او مىگويد: «او بسيار عابد و زاهد و اهل خشوع و تهجّد بود و مداومت بر علم و دانش داشت. جماعت بسيارى از محضر او بهره بردند. او بر تمام شيعيان حق دارد. پدرش در« واسط» زندگى مى كرد و به آموزگارى مىپرداخت و در« عكبرى» كشته شد. گفته مىشود كه عضد الدّوله به ملاقات او مىشتافت و هنگام مريضى به عيادت او مىرفت.»
4- عماد حنبلى، يكى ديگر از دانشمندان اهل سنّت درباره او مى گويد: «او بزرگى از بزرگان اماميه و رئيس بخش فقه و كلام و مباحثه مىباشد. او با پيروان هر عقيده به مباحثه و مناظره مىپرداخت. موقعيّت شايان توجّهى در تشكيلات دولت آل بويه داشت. او صدقه فراوان مىداد. بسيار اهل خشوع و تهجّد و اهل نماز و روزه و خوش لباس بود. او مورد زيارت و ملاقات عضد الدّوله قرار مىگرفت. نزديك 76 سال عمر كرد و بيش از 200 جلد تأليف دارد. تشييع جنازه او شهرت دارد. در تشييع او بيش از 80 هزار نفر از شيعيان شركت جستند و درگذشت او در ماه رمضان بود. رحمت خدا بر او باد...»
تاليفات
بنا بر نقل شيخ طوسى، شاگرد برجسته شيخ مفيد، وى بالغ بر 200 عنوان كتاب تأليف نموده است، از جمله:
1- المقنعة 2- الفرائض الشّرعيّة 3- أحكام النّساء 4- الكلام في دلائل القرآن 5- وجوه إعجاز القرآن 6- النصرة في فضل القرآن 7- أوائل المقالات 8- نقض فضيلة المعتزلة 9- الإفصاح 10- الإيضاح
وفات
شيخ مفيد در سال 413 هجرى، در بغداد و پس از 75 سال تلاش و خدمت ارزنده درگذشت و مورد تجليل فراوان مردم و قدردانى علما و فضلا قرار گرفت. شيخ طوسى، كه خود در تشييع جنازه او حضور داشته است، مىگويد: «روز وفات او از كثرت دوست و دشمن براى اداى نماز و گريستن بر او، همانند و نظير نداشته است. هشتاد هزار تن از شيعيان او را تشييع كردند و سيّد مرتضى علم الهدى بر او نماز گزارد و در حرم مطهّر امام جواد عليه السلام، پايين پاى آن حضرت، نزديك قبر استادش ابن قولويه، مدفون گرديد».
مرثیه امام زمان علیه السّلام برای شیخ مفید
شیخ عبّاس قمی در کتاب مشاهیر دانشمندان اسلام ج4 ص340 می گوید: و جماعتی از علماء که از ایشان است میرزا محمّد مهدی شهرستانی، در اجازه اش به سیّد میرزا محمّد مهدی بن میرزا محمّد تقی طباطبائی تبریزی، ذکر کرده که: یافت شده نوشته ای روی قبر آن جناب که حضرت ولیّ عصر عجّل الله فرجه الشّریف برای مفید علیه الرّحمة، مرثیه گفته و فرموده:
لا صوَّت النّاعی بفقدک إنّه یوم علی آل الرّسول عظیم
إن کنت قد غیّبت فی جدث الثّری فالعدل و التّوحید فیک مقیم
و القائم المهدیّ یفرح کلّما تلیت علیک من الدّروس علوم
(ترجمه): صدا نکند خبر مرگ دهنده به فقدان تو، که آن روزی بزرگ بر آل پیغمبر صلّی الله علیه و آله خواهد بود.اگر چه تو در قبر پنهان شدی، پس عدل و توحید یکتاپرستی در آثار تو همواره موجود و مقیم است. و مهدی قائم خوشحال می شود هر وقت که دروسی از علوم بر تو و یا از آثار تو خوانده شود.*
* بر گرفته از کتاب گنجینه دانشمندان ج 4 و کتاب شناسی نرم افزار جامع الاحادیث 3/5(مؤسّسه تحقیقاتی نور)
دفتر نشر فرهنگ و معارف اسلامی مسجد هدایت- مسلم زکی زاده
ارسال نظر