مِنْ کَفَّارَاتِ الذُّنُوبِ الْعِظَامِ إِغَاثَةُ الْمَلْهُوفِ، وَالتَّنْفِیسُ عَنِ الْمَکْرُوبِ.
کفاره یعنی چه؟ یعنی آن چیزی که گناه را جبران می کند و می پوشاند. کفاره گناه یعنی چیزی که گناه را می پوشد و کان لم یکن می کند. یکی از کفارات گناهان بزرگ می فرماید به فریاد رسیدن ملهوف و گشایش از کار مکروب است. تعبیر حضرت در اینجا، گناهان عظیم است. در اصطلاح روایات و آیات کریمه، دو دسته گناه داریم. یک دسته گناهان کبیره و دسته دیگر صغیره.
قرآن می فرماید اگر گناهان کبیره ای که شما نهی شده اید از انجام آن، اجتناب کنید، ما نیز گناهان دیگر شما را چشم پوشی می کنیم. کفر به معنی پوشیدن یک چیز است. در اینجا که می فرماید تکفیر، به معنی کان لم یکن قرار دادن گناهان بزرگ است.
ظاهرا منظور حضرت از گناهان عظیم، همان گناهان کبیره است. گناهان کبیره ای که انسان انجام می دهد، یکی از چیزهایی که این را کان لم یکن می کند، «إِغَاثَةُ الْمَلْهُوفِ» است.
ما دو نوع گناه داریم، گناه کبیره و صغیره. در باب گناه کبیره، تفسیرهای مختلفی فرمودند. ولی یکی از تفسیرهایی که تقریبا همه قبول دارند این است که گناهان کبیره به گناهانی گفته می شود که خداوند در برابر انجام گناهان کبیره، وعده عذاب داده است. در آن آیه فرمود اگر شما از گناهان کبیره اجتناب کنید، ما بقیه گناهان کوچک را چشم پوشی می کنیم. اگر کسی مقید باشد گناه کبیره انجام ندهد، گناهان صغیره اش بخشیده می شود. بعضی نیز به برخی روایات استناد کردند و عددی برای گناهان کبیره دارند. ولی قاعده اش این است که هر گناهی که در قرآن کریم، وعده عذاب در برابرش داده شده گناه کبیره است مانند قتل نفس و زنا، دزدی، قتل نفس، مال مردم را حیف و میل کردن. بقیه گناهان که وعده عذاب ندارند اگر اصرار کردی روی آن، گناه کبیره می شود.
لذا وقتی گفته می شود یکی از شرایط امام جماعت، عدالت است، یعنی گناه کبیره انجام نمی دهد و اصرار بر گناه صغیره هم ندارد. اگر اصرار بر گناه صغیره کند، گناه کبیره می شود.
گناهان کبیره را قران و شارع مقدس مهم جلوه داده و تکلیف مکلف آن است که از آنها اجتناب کند. ولی اگر کسی گناهانی مانند عاق والدین را انجام داد چه می شود؟ والدینی که این قدر احترام دارند و در قرآن خداوند فرموده به مردم دستور دادیم خدای یگانه را پرستش کنید و نسبت به والدین احسان کنید، حالا اگر کسی به پدر و مادر احسان نکرد، می فرماید اگر پدر و مادر در نزد تو به پیری رسیدند، هر دو یا یکی از آنها، مراقب باش به آنها اف نگویی. روایت است آدم پیر که عمرش را زیاد می کنیم، وارونه اش می کنیم تا مانند بچه می شود.
مثلا می گویند فلان آقا تا 20 سال قبل مدیر خوبی بود، الان به گونه ای است که یک کلمه را باید 10 بار بگوییم تا بفهمد، مدام سئوال می کند، مثل بچه شده، اینجاست که باید خیلی مراقب باشیم برخورد با او خیلی حساس است. یک ذره بی ادبی کردن، بیچارگی دارد. مراقب باشید.
بنابراین اگر کسی گرفتار عاق والدین شد یا قتل نفس کرد، مراقب باشد. قاتلی که در این جمعیت نیست؟ احتمال می دهم نباشد. این که خدای ناکرده برخی بگویند اوایل زندگی هنوز سر و سامان درست و درمانی نداشتیم، بچه دار شدیم، خانم گفت بچه دارم، داد و فریادت درآمد، گفتی گرفتاریم، نداریم و ... دست به یکی کردید و بچه سقط شد. به همین سادگی در لیست قاتلها رفتید، قتل نفس کردید. کسی که قتل نفس کرده، کسی که عاق والدین است، کسی که این همه گناه عظیم انجام داده، چه کند از این گناهان پاک شود؟ می خواهیم در این روز ماه رمضان پاک شویم. با دعای تنها که پاک نمی شویم. حضرت راهکار نشان داده است. می فرماید یکی از راه های پاک شدن از این گناهان، به فریاد رسیدن انسانی است که مکروب است. این لغت هر فرد مظلوم و بیچاره ای را شامل می شود. خواه بیمار باشد، یا گرفتارِ نادار یا فقیر یا زندانی و کسی که به کمک این گونه افراد بشتابد، می تواند عفو الهی را در برابر گناهان خود متوجه سازد. مشکل را باید اینطور حل کرد. شوخی نیست. اگر در بین شما فردی است که آن طور قتل نفس کرده، بچه خود را از بین برده یا گرفتار عاق والدین شده، باید خود را پاک کند.
ذیل کلمه «تکفیر» مفردات راغب می گوید: کارهای کوچک آن گناهان کبیره را تکفیر نمی کند. یعنی چه؟ حالا ماه رمضان است و من قتل نفس کرده ام و 2 کیلو گوشت بگیرم ببرم به خانه فقیری و انتظار پاک شدن گناه کبیره ام را داشته باشم، اینطور نیست که با این کار، گناه کبیره پاک شود. باید جرم با جریمه تناسب داشته باشد. کسی که این کار را کرده نادانی کرده و انسانی را به قتل رسانده و دیه دارد و مسایل شرعی اش مختلف است، - که فرصت گفتن نیست- او باید چه کند؟ مثلا کسانی که به خاطر دیه قتل در زندان هستند را آزاد کند. مثلا راننده ای یک نفر را در تصادف زده و در قتل غیر عمدی کشته است. توان پرداخت دیه ندارد و چند سال است در زندان مانده. 10 سال پیش باید دیه می داده 30 میلیون تومان، نداده، حالا اضافه شده. کسی که می خواهد از بار چنین گناه سنگینی مانند قتل نفس فرار کند، باید دیه این آقا را امروز بپردازد. تو هم قتل نفس کردی. آدم کشتی. این ساده نیست. باید بروی از این سو و آن سو قرض کنی. به خانم بگویی یادت است اول زندگی چنین غلطی کردیم، حالا هر چه داری بده. آن دنیا گرفتار هستی، باید برای نجات پیدا کردن، قرض کنی و دیه او را بدهی.
یک انسان و خانواده گرفتاری را نجات بدهی، این جریمه با آن جرم تناسب دارد. آقا فرمود اگر می خواهی از گناهان عظیم نجات پیدا کنی راهش این است. عاق والدین شده ای. نسبت به مادرت بی ادبی کرده ای. مادر از دنیا رفته -خداوند پدر و مادر همه را نگه دارد- باید کفاره بدهی. مراقب باشید. دائما این نکته را به جوانان سفارش می کنم مراقب پدر و مادرتان باشید و بی ادبی نکنید. گاهی می بینم در سفر کربلا یا مشهد، جوانی، مادر یا پدر پیرش را در ویلچر می برد، خود را به او می رسانم، اول می فهمانم چه خدمتی دارد می کند. بعد هم می گویم فکر نکن داری این کار را برای پدر یا مادرت می کنی و به زیارت شان می بری و منّت سرشان بگذاری. این خداست که می خواهد به این وسیله به تو لطف کند. این خداست که به تو منّت دارد.
حالا اگر عاق والدین شدیم چه کنیم؟ در روایت داریم اگر کسی عاق والدین شد، مثلا به مادرش بی احترامی کرد و او از دنیا رفت، اگر خاله دارد به خاله اش محبت کند. مثلا خاله اش بیمار است و 10 میلیون تومان هزینه عملش است. اگر می خواهی از عاق مادر خلاص شوی باید این کار را برای خاله ات بکنی. نسبت به بستگان مادری هر قدر می توانی کمک کنی.
تعبیر حضرت این است: از کفارات گناهان بزرگ به فریاد گرفتار، مظلوم و بیچاره رسیدن و زدودن غم از انسان غمگین است. کارهای زشت در روزگار جوانی کردی، حالا می خواهی نجات یابی، برمی خوری به دوستی که افسرده و غمگین است. بصورت جدی عامل ناراحتی اش را از او بپرس. اصرار کن. مومن نباید بگذارد برادرش در گرفتاری و غم بماند. بعد مشخص می شود او باید 20 میلیون تومان پول پیش خانه بدهد و این طرف و آن طرف زده و 10 میلیون بیشتر گیر نیاورده، او مکروب است. اگر می خواهید در این ماه رمضان از گرفتاری های گناهان عظیم نجات یابید، یکی از راهها را حضرت نشان داده است. به دوستت باید کمک کنی، تلاش کنی شرایط برایش فراهم شود. کارهای کوچک، گناهان بزرگ را تکفیر نمی کند. اگر می خواهی گناهان بزرگ تکفیر شود، باید کارهای بزرگ کنی. نه این که 15 هزار تومان به او بدهی یا بگویی برای تو گریه می کنم.
دیشب در مجلسی بودیم برخی داستانهایی نقل می کردند. داستانی از مرحوم شهید دستغیب نقل شد و آقایی که آنجا بود گفت من این فرد را که در داستان است می شناختم. او سالهاست فوت کرده. او صرّاف معروف و پولداری در شیراز بود. او را به بیمارستان بردند. گرفتار سرطان بود و باید عمل می شد. پرسید این عمل چقدر هزینه دارد؟ گفتند 3 میلیون تومان هزینه بیمارستان می شود. حساب کرد دید خیلی زیاد است. پرسید هزینه کفن و دفن چقدر است؟ گفتند 250 هزار تومان. پتو را روی سرش کشید و گفت من مُردم. بعد از مدتی هم مرد. این موضوع مربوط به سالها پیش است.
برخی پول اینطور به جانشان بند است. یک قِران و دوزار به جانشان بند است. اگر می خواهیم گرفتاری هایمان حل شود، یکی از کارهای تکفیر گناهان بزرگ، به فریاد بیچارگان رسیدن یا زدودن غم از انسانهای غمگین است.
معصومین علیهم السلام راه را به ما یاد دادند ولی باید مقداری غیرت دینی داشته باشیم و از حالت بی تفاوتی دربیاییم. برخی خیلی بی تفاوت هستند. گرفتاری طرف را می بینند، خیلی ساده از کنار او می گذرند، اگر از آبرویت می توانی استفاده کنی و مقداری از مشکل او را حل کنی، حل کن. آدم باید تفاوت نسبت به مومن نشان بدهد. مومن یعنی شیعه امیرالمومنین. او به گردن ما خیلی حق دارد که شیعه است.
پیامبر اکرم فرمود اگر کسی به مومنی کمک کند، خداوند 73 غم را از او می زداید. یکی در دنیاست ولی 72 غم را هنگام غم بزرگ از او می زداید. آنجا خداوند مشکل مومنی را حل می کند. اینها مهم است و خیلی ارزش دارد در پیشگاه خدا و انسان باید از حالت بی تفاوتی دربیاید و احساس مسئولیت کند.
برخی بهانه می آورند و می گویند ما که پولی نداریم، گاهی اصلا پول لازم نیست. این که گرفتاری برادر مومنت را بشنوی، یک مقداری فکر کنی ببینی شاید بتوانی کمکش کنی. بگویی حداقل می توانم سنگ صبورت باشم و درد دلت را برای من نقل کنی. خدا کریم است، شاید در این ماه رمضان دعا می کنم و مشکلت حل می شود. گاهی می بینیم کسانی سریع از کنار قضیه ای فرار می کنند، نکند پایشان گیر بیفتد. این حالت مومن نیست. روایت دیگری از امام هشتم داریم که فرمود کسی که قادر نیست کاری انجام بدهد که گناهانش تکفیر شود، زیاد درود بر محمد و آل محمد بفرستد.
اگر نمی توانی هیچ کاری انجام دهی یا غم فرد غمگینی را حل کنی، امام فرمود: اگر از گناهانت می ترسی، زیاد درود بر محمد و آل محمد بفرست. فرمود: صلوات بر محمد و آل محمد گناهان را نابود می کند. این خیلی عجیب است. مرحوم آخوند ملاعلی همدانی رضوان الله تعالی علیه می فرمود: بنده خدایی بود وقتی وارد مجلس می شد، فضا معطر می شد. تا وارد می شد عطرش همه جا را پر می کرد. او یک پیرمرد روستایی از اطراف همدان بود. پرسیدند شما چه عطر و ادکلنی مصرف می کنی؟ گفت هیچ. گفتند پس چرا وقتی می آیی بوی عطرت همه جا را پر می کند؟ گفت من زیاد صلوات می فرستادم . یک شب وجود مقدس حضرت للعالمین را خواب دیدم. نگاهی به من کرد. من در جمعی نشسته بودم. گفت چه کسی است از شما که زیاد بر من درود می فرستد. من چیزی نگفتم. پیامبر من را صدا زدند. فرمودند بیا جلو. من رفتم جلو. پیامبر لبهای من را بوسیدند. از آن وقتی که این عنایت را پیامبر اکرم به من کرده، من هر وقت جایی وارد می شوم مجلس معطر می شود.