تعداد: آیات 6 ـ کلمات 27 ـ حروف 99
سورهی مکّی
(بعد از سورهی «ماعون» نازل شده است)
نامگذاری
به مناسبت اینکه در این سورهی مبارکه دستور بیزاری از کافران و معبودهای آنان آمده به اسم «کافرون» موسوم شده است.
نام دیگر آن «جَحد» و نیز «عبادت» است که به جهت ردّ درخواست عبادت پیشنهادی از سوی کافران میباشد.
فضائل و خواص
حضرت ختمی نبوّت(ص) در حدیث شریفی میفرمایند: کسی که سورهی کافرون را بخواند گوئی یک چهارم قرآن را خوانده و شیطانهای طغیانگر از او دور و از شرک پاک میگردد و از خوف و هولهای عظیم (روز قیامت) در امان خواهد بود.[1]
تعبیر به «یک چهارم قرآن» شاید به خاطر آن است که حدود یک چهارم قرآن مبارزه با شرک و بتپرستی است و عصارهی آن در این سـورهی مبارکه آمده است، و دور شدن شیطانهای سرکش به خاطر آن است که در این سوره دست ردّ بر سینهی مشرکان زده شده، و میدانیم که شرک مهمترین ابزار شیطان بوده و نجات در قیامت نیز در درجهی اوّل در گروی توحید و نفی شرک میباشد، و این همان مطلبی است که این سوره بر محور آن دور میزند.
و از آن سَروَر در مضمون یک روایتی میفرماید: پیش از خواب سورهی «قُلْ يَا أيُّهَا الْكافِرُونَ» را بخوانید که این بیزاری از شرک است.[2]
و در روایتی امام صادق(ع) میفرماید: کسی که سورههای «کافرون» و «توحید» را در وقت خواب بخواند خداوند برای او برائت و بیزاری از شرک ثبت میفرماید.[3]
همچنین حضرتش در خواص آن میفرماید: آن را به فرزندان خود تعلیم دهید که به هنگام خواب بخوانند تا هیچگونه آزاری در آن شب به آنها نرسد.[4]
و کسی که در وقت طلوع آفتاب ده مرتبه آن را بخواند و بعد از آن هر چه بخواهد از امورِ دنیا و آخرت دعا کند دعایش مستجاب میگردد به شرطی که دعا برای عمل گناه نباشد.[5]
و در روایتی از رسول خدا(ص) آمده است که به جُبیر بن معطم فرمود: آیا دوستداری هنگامی که به سفر میروی از جهتِ زاد و توشته بهترینِ همسفرانت باشی؟ عرض کرد: آری پدر و مادرم فدایت یا رسولالله. فرمود: این پنج سوره را بخوان: «قُلْ يَا أيُّهَا الْكافِرُونَ»، «إِذَا جَاءَ نَصرُ اللَّهِ وَ الْفَتْحُ»، «قُلْ هُوَ اللَّهُ أحَدٌ»، «قُلْ أعُوذُ بِرَبِّ الْفَلَقِ» و «قُلْ أعُوذُ بِرَبِّ النَّاسِ» و قرائت خود را با بِسمِ الله الرَّحمنِ الرِّحیمِ آغاز کن.[6]
و امام ششم(ع) در حدیثی میفرماید: کسی که سورههای «قُلْ يَا أيُّهَا الْكافِرُونَ» و «قُلْ هُوَ اللَّهُ أحَدٌ» را در نماز واجب بخواند خداوند او و والدین و فرزندان وی را میآمرزد، با ثوابهای دیگر...[7]
و در حدیثی دیگر حضرت میفرماید: سورهی «قُلْ هُوَ اللَّهُ أحَدٌ» یک سوم قرآن است و سورهی «قُلْ يَا أيُّهَا الْكافِرُونَ» یک چهارم آن.[8]
همچنین میفرماید: هرگاه آیهی «قُلْ يَا أيُّهَا الْكافِرُونَ» را خواندی بگو: «یا أيُّهَا الْكافِرون» و هرگاه آیهی «لا أعْبُدُ مَا تَعْبُدُونَ» را خواندی بگو: «وَ لکِن أعْبُدُ اللّهَ مُخْلِصاً لَهُ دینی أعْبُدُ اللّهَ وَحْدَهُ أعْبُدُ اللّهَ وَحْدَهُ» و هرگاه آیهی «لَكُمْ دِينُكُمْ وَلِىَ دِين» را خواندی سه مرتبه بگو: «رَبِّیَ اللّهُ وَ دِینِیَ الإسْلامُ».[9]
و از إبن عبّاس مروی است که در قرآن هیچ سورهای نیست که به اندازهی این سوره شیطان با آن دشمنی دارد.[10]
و از حضرت رسول اکرم(ص) روایت است که فرمود: هر کس در بامداد بعد از نماز صبح روز جمعه قبل از طلوع آفتاب ده بار این سوره را بخواند و صد بار صلوات بفرستد به این نحو: «اَللّهمّ صَلِّ عَلَی النَّبِیِّ الاُمِّیِّ مُحَمَّدٍ و آلِهِ و سَلِّم» هر مراد و مقصودی داشته باشد به یاری حقتعالی و بدون تردید برآورده میگردد و راوی میگوید: من آن را کراراً تجربه کردهام.[11]
و در خبر است: هر کس در وقت خواب سورهی حمد و سورهی کافرون را بخواند هزار فرشته گواهی میدهند که او مستحقّ بهشت است.[12]
و حضرت امام صادق(ع) میفرماید: جهت حفظ ایمان هر روز این سورهی مبارکه را هفت بار تلاوت نمایند.[13]
و برخی گفتهاند کسی که بر قرائت این سوره در وقت طلوع و غروب آفتاب مداومت کند به یاری خدا از شرک و اعتقادات باطل مصون خواهد ماند. [14]
پینوشتها:
[1]. تفسیر مجمعالبیان، بحار ج 92 ص 443.
[2]. بحار ج 92 ص 342.
[3]. مشکاۀالانوار ص 158.
[4]. ختوم و اذکار ج 1 ص 189.
[5]. مصباح ص 461.
[6]. بحار ج 92 ص 342.
[7]. تفسیر نورالثقلین، ثوابالاعمال ص 114، تفسیر برهان.
[8]. بحار ج 92 ص 342.
[9]. تفسیر برهان.
[10]. ختوم و اذکار ج 1 ص 189.
[11]. منتخبالختوم ص 527.
[12]. خواصالآیات ص 166.
[13]. خواصالآیات ص 166.
[14]. خواصالآیات ص 166.
دفتر نشر فرهنگ و معارف اسلامی مسجد هدایت
آیت الله سیّد علی لواسانی