حکم شرط پس انداز در وام قرض‌الحسنه

کیست که به خدا وام نیکو دهد (و از مالی که به او ارزانی داشته انفاق کند) تا خداوند آن را برای او چندین برابر کند؟ و برای او پاداش پر ارزشی است. سوره حدید/11

بر درب بهشت نوشته شده قرض 18 برابر و صدقه 10 برابر پاداش دارد. چون قرض را شخص محتاج می‎گیرد ولی صدقه چه بسا در دست غیر محتاج قرار می‎گیرد.

امام صادق(ع)، بحار الانوار، 103/138

سؤال: در برخی صندوق‎های قرض‎الحسنه شرط می‎شود که برای اخذ وام باید مبلغی به حساب واریز گردد و پس از گذشت مدّتی وام چند برابر مبلغ پس انداز شده پرداخت می‎شود، این شرط و شیوه وام چه صورت دارد؟

حضرت آیت‌الله خامنه‌ای:

شرط داشتن حساب پس انداز اشکال ندارد. ولی شرط داشتن مبلغ معیّن در حساب و باقی ماندن آن به مدّت خاص شرط بعدی وام باشد، زیادی حکمیه و در حکم رباست.

حضرت آیت‌الله بهجت:

اگر در وقت دادن و گرفتن وام چنین شرطی نباشد، جایز است.

حضرت آیت‌الله مکارم شیرازی:

در صورتی که این شرط به نفع وام گیرندگان دیگر باشد، اشکالی ندارد.

حضرت آیت‌الله صافی گلپایگانی:

شرط مذکور اشکال دارد.

حضرت آیت‌الله سیستانی:

چنانچه واریز کننده مبلغ به حساب شرط نکند که به او وام بدهند و اگر شرط بکند این شرط حرام است. ولی اگر آنها که به او وام می‌دهند کاری به شرط او نداشته باشند و حتی در فرض فساد شرط و عدم استحقاق وی راضی به وام دادن به او باشند او مالک آن وام می‎شود.

حضرت آیت‌الله تبریزی:

چنانچه سپرده‌گذار که وام دهنده اول به صاحبان مؤسسه است شرط کند در وامش که بعد از مدتی به من قرض بدهید، شرط نافذ نیست، و همچنین اگر صاحبان مؤسسه شرط کنند که پول وام گیرنده تا پرداخت آخرین قسط وام در نزد آنها باقی بماند این شرط نافذ نیست، و وام گیرنده که مثلاً دو برابر پولی که به مؤسسه سپرده، وام دریافت می‌کند نسبت به نصف وام دریافتی تهاتر قهری است و فقط نصف آنچه گرفته قرض می‎شود .